تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۳ شهریور ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۱۳:۰۴

شهروندان:
افزایش آلودگی هوای کلانشهرها، ورود ریزگردهای عربی به آسمان کشور، انباشته شدن آلودگی‌های نفتی و سموم کشاورزی در سواحل دریا و رودخانه‌ها، تداوم تخریب و ویرانی تالاب‌ها، شرایط اسفبار حیات وحش و تخریب جنگل‌های حفاظت شده به همراه دهها مشکل زیست محیطی دیگر، وضعیت محیط زیست ایران را در سال‌های اخیر با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.

گری لوییس، نماینده برنامه توسعه سازمان ملل متحد در ایران اخیراً در سخنرانی خود در گردهمایی بنیاد میراث ایران و میراث حیات وحش ایرانی در لندن، کمبود آب، آسیب دیدگی و فرسایش خاک، آلودگی هوای شهرهای بزرگ و خسارت به تنوع زیستی را ۴ چالش زیست محیطی ایران بیان کرد که برای رفع آن‌ها راهی دراز را باید پیمود.

متناسب با افزایش مناطق حفاظت شده امکانات و نیروی انسانی افزایش نیافته و این مسأله بر کیفیت حفاظت از این منابع تأثیر منفی گذاشته و کیفیت حفاظت را پایین آورده است. در چند سال گذشته شهرها گسترش پیدا کرده و مناطق حفاظت شده از شرایط و ویژگی‌های تازه‌ای متأثر شده‌اند که باید در این خصوص تجدید نظر شود و سطح و درصد مناطق نیز تغییر یابد. از سوی دیگر، افزایش سد‌سازی، وضعیت تالاب‌ها را به مخاطره انداخته که برای حفاظت از آن‌ها با مشکل مواجه هستیم چرا که حقابه تالاب‌ها تأمین نمی‌شود و سد سازی‌های بی‌رویه از دلایل آن است.

نکته‌ای که در این میان حائز اهمیت است، پیشقدم شدن مدیریت محیط زیست ایران در ایجاد تعامل بیشتر با بدنه کارشناسی اعم از فعالان رسانه‌ای و دانشگاهی برای دستیابی به پایداری محیط زیست کشور است.

طبیعت به عنوان سرمایه دیده شود

اصغر محمدی فاضل، رئیس مؤسسه علوم و فناوری‌های محیط زیست اکو در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما می‌گوید: متأسفانه هیچ وقت به طبیعت به عنوان یک سرمایه توجه نکردیم و این طبیعت خدادادی برای ما همانند یک اعتبار بوده که می‌توانیم به عنوان هزینه از آن استفاده کنیم.

به اعتقاد عضو هیأت علمی دانشگاه محیط زیست ایران، اجرای یک الگوی زیست محیطی درهرجایی جواب نمی‌دهد و موفق نمی‌شود. به عنوان نمونه ایجاد منطقه آزاد در هر استانی جواب نخواهد داد، اگر ایجاد این مناطق به صورت فعلی ادامه پیدا کند پیش‌بینی می‌شود تا چند سال آینده کل کشور به منطقه آزاد تبدیل شود.

حرکت به سمت افزایش تولید زباله

محمدی فاضل به افزایش تولید زباله در کشور اشاره می‌کند و با بیان اینکه اساساً مردمی نبودیم که زباله تولید کنیم و از همه عناصر اطرافمان استفاده بهینه می‌کردیم، ادامه می‌دهد: متأسفانه امروز سبک زندگی به گونه‌ای شده که به سمت تولید روزافزون زباله رفته‌ایم، آب معدنی تولید می‌کنیم اما به نحوه چگونه جمع‌آوری بطری‌های آن توجهی نمی‌کنیم.

به اعتقاد من از عوامل ایجاد چالش‌های زیست محیطی این است که الگوی توسعه ناپایدار را دنبال می‌کنیم، در واقع الگوبرداری از طرح های غربی و شرقی وحتی الگو‌برداری از طرح های داخلی در صورتی که با شرایط منطقه‌ای یا محلی سازگار نباشد نتیجه مطلوبی نخواهد داد.

 نقش پررنگ مردم و مسئولان در ایجاد ناپایداری طبیعی

به اعتقاد رئیس مؤسسه علوم و فناوری‌های محیط زیست اکو، هرگونه مسأله زیست محیطی که با چالش و مشکل مواجه شود، همه، اعم از مردم و مسئولان در ایجاد آن دخیل هستند، باید آنقدر ازخودگذشتگی داشته باشیم که اعتراف کنیم طرحی که به عنوان مثال در آن استان یا در آن شهر به اجرا درآوردیم جواب نداده از اجرای دوباره آن در جای دیگر خودداری کنیم. در واقع با مخفی کردن اشتباهاتمان به درمان درست نمی‌رسیم. نمونه بارز این مسائل وضعیت فعلی دریاچه ارومیه، خشک شدن برخی از تالاب‌های کشور و… است. موضوعی که باید همیشه مدنظر همه ما باشد، این است که حداقل با طبیعت، رفتار صادقانه داشته باشیم، به نظرم این کمترین چیزی است که طبیعت از بشر امروزی توقع دارد.

مدیریت جزیره‌ای در عرصه‌های طبیعی گلستان

اسماعیل مهاجر، مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان نیز مصرف بیش از اندازه کود و سم، مدیریت جزیره‌ای عرصه‌های طبیعی، کاهش سطح جنگل‌ها، اسلحه‌های غیرمجاز، کمبود نیروی متخصص و قطع رابطه با دانشگاه‌ها را از چالش‌های زیست محیطی در این استان می‌داند و در این مورد این گونه توضیح می‌دهد: مصرف ۳ تا۴ برابری کود در زمین‌های کشاورزی برای افزایش تولید و استفاده چند برابری از آفت کش‌ها و سموم از مشکلات این استان است، به طوری که رتبه اول سرطان مری به گلستان اختصاص داده شده است. ازسویی همه آب‌های سطحی اراضی کشاورزی آلوده به نیترات و سموم ازته است تا جایی که رودخانه‌ها را هم آلوده کرده و دراین شرایط باید از مبارزه تلفیقی با آفات کشاورزی بهره گرفت.

وی به مدیریت جزیره‌ای درعرصه‌های محیط زیست گلستان اشاره می‌کند و می‌افزاید: مدیریت در بخش جنگل‌ها و مراتع این استان، بخشی شده در حالی که باید در جنگلبانی و حفاظت از مراتع مدیریتی یکپارچه اتفاق بیفتد، چرا که در حال حاضر از منابع موجود یک بخش بهره‌برداری می‌کند و ممکن است سازمان دیگری وظیفه نگهداری داشته باشد.

جلوی شکارچیان طبیعت گرفته شود

به گفته مهاجر، ۳۱ هزار اسلحه مجاز و ۲برابر این میزان اسلحه غیرمجاز در این استان وجود دارد که باید جلوی شکارچیان طبیعت گرفته شود. کار فرهنگی در خانواده‌ها نیز کمک زیادی می‌کند تا حساسیت در برابر شکار افزایش یابد. ازسویی، به دلیل افزایش سلاح‌های غیرمجاز، تعداد پرندگان شکارچی در طبیعت نیز بشدت کاهش یافته است. «سار صورتی» در این استان از بین رفته و جای آن را ملخ گرفته که با صرف هزینه زیاد باید با ملخ مبارزه کنیم. موش صحرایی هم زیاد شده چون عقاب‌ها شکار شده‌اند و این زنجیره باطل همچنان ادامه دارد.

 کسب امتیاز عالی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی

حمید قاسمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی هم از کسب امتیاز عالی اداره کل حفاظت محیط زیست این استان در ارزیابی عملکرد شاخص‌های اختصاصی از سوی مشاور رئیس سازمان و مدیرکل دفتر بازرسی ارزیابی عملکرد و پاسخگویی شکایات سازمان حفاظت محیط زیست کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: این ارزیابی براساس آیین نامه اجرایی مواد ۸۱ و ۸۲ قانون مدیریت خدمات کشوری درخصوص ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی بر اساس برش استانی و با همکاری معاونان سازمان انجام گرفته است.

در این ارزیابی، ۱۲شاخص اختصاصی مورد ارزیابی قرار گرفته که اداره کل حفاظت محیط زیست این استان هم موفق به کسب امتیاز ۱۰۰۰ و رتبه عالی شده است.

قاسمی، گشت‌های تخصصی ویژه پیشگیری از هرگونه آلودگی و تخریب محیط زیست و صدور و پیگیری اخطار به متخلفان زیست محیطی را از مهم ترین موارد این ۱۲ شاخص بیان می‌کند.

استان مرکزی در حوزه زیست محیطی جایگاه خوبی ندارد

امیر انصاری، مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان مرکزی هم با تأکید براین که این استان در حوزه زیست محیطی جایگاه خوبی ندارد، از دستگاه‌های اجرایی این استان درخواست می‌کند تا در تهیه هرچه سریع‌تر سند «آمایش سرزمین این استان» همکاری‌های لازم را انجام دهند. این سند به ارزیابی وضعیت و مشکلات زیست محیطی ۱۲ شهرستان استان مرکزی می‌پردازد.

اراک جزو ۸ شهر آلوده کشور

مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان مرکزی به موقعیت جغرافیایی این استان و توسعه صنعتی و اثری که صنایع آلاینده بر هوای این منطقه دارند اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد: استان مرکزی جزو ۸ شهر آلوده کشور است که سال هاست با آلودگی هوای ناشی از فعالیت صنایع دست و پنجه نرم می‌کند.

به گفته وی، ۵۱درصد آلودگی هوای اراک ناشی از فعالیت صنایع و ۴۸ درصد ناشی از فعالیت خودروهاست. انتقال نفت، گاز، برق و استقرار کارخانجات صنعتی که تعداد آن‌ها به ۳هزار واحد صنعتی رسیده و بهره برداری‌های بی‌رویه از منابع و برداشت‌های غیراصولی کشاورزی موجب آلودگی‌های بی‌شماری در استان مرکزی شده است. بخشی از صنایع آلاینده شامل کوره‌های آجرپزی و کارخانه آلومینیوم و دیگر صنایع است که اقدام‌هایی برای پیگیری آلایندگی‌های این صنایع توسط سازمان حفاظت محیط زیست صورت گرفته است.

تهیه سند زیست محیطی برای تالاب میقان

انصاری از تهیه سند زیست محیطی برای تالاب میقان خبر می‌دهد و یادآور می‌شود: تهیه این سند برنامه‌ای برای کاهش اثرات زیست محیطی است. این سند همچنین فعالیت‌های حوزه میقان بر «تالاب میقان» و اثرات مستقیم آن بر شهر اراک را مورد بررسی قرار می‌دهد.

انصاری به وضعیت نامطلوب در حوزه پسماند اشاره می‌کند و می گوید: در بیشتر حوزه‌ها از جمله پسماندهای پزشکی، صنعتی، شهری و کشاورزی، استان مرکزی جایگاه مطلوبی ندارد و انتظار داریم دستگاه‌های مربوطه مدیریت خود را در این حوزه بیش از گذشته گسترش دهند. از ۱۲ شهرستان در این استان، تنها ۶شهرستان تصفیه خانه فاضلاب دارد و مابقی فاقد تصفیه خانه فاضلاب شهری هستند که نیاز به راه‌اندازی تصفیه خانه‌های شهری بیش از پیش احساس می‌شود.

وحید خوش زرع، پریسا عظیمی، الهه موحد، نغمه عقیلی

 ایران