ما و افغانستان برای هامون برنامه‌های زیادی داریم
ایران و افغانستان علاوه بر مرزهای خاکی در زمینه مسائل مربوط به آب نیز با هم چند نقطه مشترک دارند. دو رودخانه هیرمند و هریرود از ارتفاعات افغانستان سرچشمه می‌گیرند و در ادامه به سمت ایران می‌آیند. یکی به تالاب هامون می‌ریزد و دیگری از مرز مشترک افغانستان و ایران می‌گذرد و در داخل خاک ایران به سد دوستی می‌رسد و در ادامه وارد شنزارهای کشور ترکمنستان می‌شود.
سال‌هاست موضوع حقابه ایران -هم برای تالاب هامون و دشت سیستان و هم برای سد دوستی- از موضوعات مهم مطرح میان دولت‌های حاکم بر دو کشور همسایه است.
چندی‌پیش که محمد اشرف غنی، رئیسجمهور افغانستان، به ایران سفر کرد در دیدارهایی که با حسن روحانی، رئیسجمهور، و معصومه ابتکار، معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، داشت در همین رابطه گفت‌وگوهایی کرد. در همین سفر و در پی دیدار غنی با ابتکار، رئیسجمهور افغانستان با اعلام آمادگی این کشور برای آغاز مطالعه و بررسی چرایی خشک‌شدن هامون و همچنین چگونگی احیا و برگشت آن به شرایط گذشته، اعلام کرد: «لازم است تیمی تخصصی به‌صورت مشترک از دو کشور، برنامه‌ای جداگانه از سلسله اقداماتی را که دو کشور ایران و افغانستان باید به‌صورت ضرب‌الاجل برای جلوگیری از تخریب بیشتر تالاب بین‌المللی هامون انجام دهند، تهیه و تدوین و به دو کشور ارائه کنند.»
او همچنین با اعلام آمادگی برای ایجاد چارچوب همکاری‌های کلی به‌منظور حفظ محیط زیست در کشور و منطقه، گفت: «با توجه به مشکلات ناشی از تغییرات آب‌وهوا و اقلیم که منجر به خشک‌شدن باغ‌ها و جنگل‌های افغانستان شده است، این کشور آماده هر نوع اقدام و همکاری در زمینه حفاظت و احیای آبگیرها و تالاب‌هاست». اشرف غنی، سیلاب‌ها و خسارت‌های فراوان ناشی از آن را یکی از مهم‌ترین چالش‌های افغانستان برشمرد که سالانه قریب به ۵/١میلیارد دلار خسارت برای آن کشور به‌دنبال دارد.
معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست، در گفت‌وگویی با روزنامه شرق در رابطه با دیدار خود با رئیسجمهور افغانستان و مسائل مطرح‌شده در آن دیدار، جزئیاتی را مطرح کرد. ابتکار در‌این‌باره گفت: «ما در ارتباط با همکاری‌های مشترک با کشور و مردم افغانستان درباره موضوع تالاب بین‌المللی هامون، برنامه‌های زیادی داریم.
در مذاکرات رسمی‌ای که با آقای اشرف غنی، رئیسجمهور محترم افغانستان، داشتیم همین پیشنهاد را دادیم که یک کارگروه مشترکی برای احیای تالاب بین‌المللی هامون، که یک تالاب بسیار ارزشمند برای زندگی مردم منطقه چه در افغانستان و چه در ایران است، تشکیل شود، چراکه معتقدیم اگر این تالاب احیا شود بر کشاورزی و معیشت و دامداری آنها تأثیر دارد و می‌تواند به لحاظ گردشگری نیز به یک جاذبه خوب تبدیل شود و خودبه‌خود خواهد توانست امنیت این منطقه را تأمین کند و سطح آن را بالا ببرد.
این بحث‌هایی بود که با رئیسجمهور افغانستان مطرح کردیم و آقای غنی هم از آن استقبال کردند و ما انتظار داریم و امیدواریم این کارگروه زودتر تشیکل شود. علاوه‌بر‌این، مردم این منطقه به این موضوع حساسیت دارند و علاقه‌مند هستند این تالاب احیا شود. من با خبرنگاران افغانستانی که به ایران سفر کردند، ملاقات داشتم؛ هم آنها و هم تشکل‌های مردم‌نهاد در افغانستان و سازمان‌های غیردولتی، همگی برای احیای این تالاب ابراز آمادگی کردند و به این موضوع علاقه داشتند. ما هم این آمادگی را داریم که کارهای مشترکی با کشور همسایه انجام دهیم و برای تأمین شرایط خوب زیستگاهی تالاب هامون، بتوانیم همکاری‌های مشترک و مفیدی داشته باشیم.»
ابتکار همچنین در رابطه با رودخانه‌های هیرمند و هریرود گفت: «درباره مسائل این دو رودخانه مشترک بین دو کشور مسئولان وزرات نیرو موضوع را مطرح کردند، چراکه هریرود و هیرمند برای هر دو کشور اهمیت دارند. با توجه به همکاری‌های خوبی که همواره بین ایران و افغانستان درباره مسائل مختلف انسانی و اجتماعی وجود داشته است ما امیدواریم این همکاری‌ها درباره این دو رودخانه هم استمرار داشته باشند و هر‌چه‌سریع‌تر کارگروه مشترکی برای حفاظت از تالاب هامون شکل بگیرد.»
