رنج شهروندان خاورشهر از کمبود آب
شهروندان:
«آب» مشکل همیشگی ساکنان جنوب شرقی پایتخت است. شهرکی که بیش از 40 سال سابقه دارد اما هنوز مشکل آب آشامیدنی سالم در آن رفع نشده باقی مانده است؛ مشکلی که اعضای شورای شهر تهران علت آن را رشد شتابزده پایتخت عنوان میکنند.
معاون نظارت بر بهرهبرداری آبفای جنوب شرقی تهران از پایان مشکلات آبی این منطقه تا پایان خردادماه ۹۳، خبر میدهد و میگوید: «اقدامات لازم برای انتقال آب به این شهرک صورت گرفته و به محض اینکه تصفیه خانه آن راه اندازی شود خاورشهریها هم در خانه خود آب شرب لوله کشی خواهند داشت.» اما وعده جاری شدن آب آشامیدنی در لولههای آب خاور شهر وعدهای تکراری برای اهالی شهری است که بیش از ۴۰ سال سابقه دارد. شهرکی که اهالی آن ۴ دهه است برای تهیه آب آشامیدنی ناچارند هر روز با دبههای ۲۰ لیتری به تانکرهای آب ثابتی که شرکت آبفا برایشان تهیه کرده مراجعه کنند و آب آشامیدنی مورد نیاز خود را از این راه تهیه کنند. تانکرهایی که اهالی اطمینان چندانی به شستوشو و ضد عفونی شدن آن ندارند و ترجیح میدهند یا آب آشامیدنی مورد نیاز را قبل از آشامیدن بجوشانند مبادا دچار بیماری شوند یا آب را از محلهایی که دستگاه تصفیه آب دارند، بخرند.
بحران آب اگر چه در شهرهای بزرگ با شروع فصل تابستان آغاز میشود اما اهالی خاورشهر از ابتدای تاسیس این شهرک تاکنون با این به اصطلاح «بحران» خو گرفتهاند. بحران آب آشامیدنی در این شهرک تابستان و زمستان ندارد. حتی آبگیری سد ماملو نیز نتوانسته این مشکل را رفع کند و وعده رفع آن به خرداد ۹۳ حواله داده شده است. احداث سد ماملو در جنوب تهران و استحصال آب برای مناطق جنوبی پایتخت از راهکارهایی بود که برای جبران کمبود آب مطرح شد. اگر چه گفته میشد با افتتاح سد ماملو مشکل آب جنوب تهران رفع میشود اما به گفته کارشناسان در مطالعات اولیه برای احداث این سد، مهار آبهای سطحی و کاربری کشاورزی دشتهای ورامین و پاکدشت مدنظر بود اما کمبود منابع آب باعث شد تا این سد تغییر کاربری داده و به سدی برای رفع نیازهای آب آشامیدنی جنوب تهران تبدیل شود.
به گفته کارشناسان بهداشتی آلایندههایی که در حوزه سد ماملو قرار دارند، باعث شده تا با شروع بارندگیها این آلایندهها وارد رودخانه شده و به علت اینکه در فرآیندهای تصفیه آب برخی از این آلودگیها از بین نمیروند باعث بروز بیماریها در میان مصرف کنندگان شوند. با تمام این اوصاف قائم مقام شورای اسلامی شهر تهران وظیفه آبرسانی به این منطقه را به گردن شرکت آب منطقه ای میاندازد و میگوید: قبل از هر چیز باید پرسید که آیا مدیریت شهری مسئول تامین آب شرب خاورشهر است؟ با اینکه پاسخ این پرسش خیر است، اما ما این موضوع را پیگیری کرده و حتی به خاورشهر و قیامدشت سفرکردیم و با بررسی مشکلات آنها را به مسئولان مربوط منعکس کردیم. «مرتضی طلایی» میافزاید: وظیفه ما به عنوان نماینده مردم پیگیری موضوع بود و باید از سازمان آب و فاضلاب تهران سوال شود که چرا تاکنون این موضوع به سرانجامی نرسیده است؟
آب، اصلیترین بحران
به گفته آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، اصلیترین بحران کنونی پایتخت ، بحران آب است. طلایی هم با اشاره به این مطلب، تصریح میکند: توسعه بیرویه تهران باعث شده تا ما امروز شاهد این پیامدها و مشکلات باشیم؛ زیرا در دورهای سرعت رشد تهران بیش از ایجاد ظرفیت برای ارایه خدمات بود و همین موضوع به همراه ساخت و سازها و مهاجرتها باعث شد تا ما امروز با این مشکلات مواجه شویم.آن زمان که خاورشهر جزو حاشیه شهر تهران محسوب میشد و مسئولان بدون در نظر گرفتن مسایل معیشتی ساکنان، آن را جزیی از پایتخت کردند باید مشکلات امروز را هم پیشبینی میکردند.
قائم مقام شورای اسلامی شهر تهران با بیان این مطلب، ادامه میدهد: از طرفی خاورشهریها هم حق دارند از امکانات مناسبی برای زندگی برخوردار شوند؛ اما از طرف دیگر هم مسئولان میگویند که منابعی برای اختصاص دادن به آنان ندارند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه اکنون من رییس ستاد شورایاریها هستم، دور جدیدی از پیگیری مطالبات مردم از شهرداری و دستگاههای دولتی را دنبال میکنم و امیدوارم از طریق تعامل و هماهنگی بین بخشی بتوانیم این مشکلات را حل و فصل کنیم.
تهرانی ها بیشتر از سرانه کشور مصرف میکنند
با اینکه استاندار دولت دهم، مهمترین راه حل تامین آب شرب خاورشهر را سد ماملو عنوان کرده بود اما با گذشت دو سال از این موضوع هنوز آب قابل شرب به خاورشهر نرسیده است. کارشناسان معتقدند که حتی اگر این سد آبگیری هم شود، آب پشت آن قابل شرب نخواهد بود.
یکی از کارشناسان سازمان محیطزیست تهران که نخواست نامش فاش شود با اشاره به این نکته که بخشی از آب خام که در رودخانهها و آبهای زیرزمینی وجود دارد و از طریق حفر چاه استحصال میشود، کیفیت خوبی ندارد، میگوید: «رودخانههای تامین کننده آب شرب تهران به دلیل استقرار منابع آلاینده در حوزه و حریم منابع آبی آلوده هستند.» وجود صنایع آلاینده، واحدهای خدماتی و مسکونی، ویلا، هتل و ساخت و سازهای غیر مجاز در حریم رودخانههای جاجرود، کرج و رودخانههای مشابهی که آب سدهای تهران را تامین میکنند و باعث آلودگی این رودخانهها میشوند از مشکلاتی است که در حریم رودخانههایی قرار دارند که آب شرب تهران را تامین میکنند و روز به روز نیز در حال گسترش هستند، اما نکته تاسف بار ماجرا آنجاست که بسیاری از این ساخت و سازها به محل درآمدی برای برخی سازمانها تبدیل شدهاند. این درحالی است که اینگونه ساخت و سازها درحریم رودخانهها و سدها بر خلاف قانون است.
این کارشناس با اشاره به آلودگی موجود در آبهای رودخانهها میگوید: «آلودگیهای ناشی از پسابهای صنعتی، فلزات سنگین صنایع غیر مجاز و تخلیه فاضلاب در رودخانهها با هیچ فرآیند بیولوژیکی قابل رفع نیستند و وارد سیستم آب شرب میشوند.»
رییس کمیسیون سلامت، محیطزیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران در اینباره به «حمایت» میگوید: با توجه به اینکه متوسط مصرف آب در کشور برای هر نفر ۱۹۰ لیتر است؛ اما سرانه مصرف آب در تهران برای هرنفر ۲۴۰ لیتر حساب شده است؛ یعنی تهرانیها به تنهایی حدود ۵۰ لیتر بیشتر از متوسط کشور مصرف میکنند. «رحمت الله حافظی» میافزاید: به همین علت ما از مردم درخواست می کنیم که صرفهجویی را مبنای عمل خود قرار دهند زیرا اگر وضعیت مصرف به همین منوال پیش رود به زودی با کمبود آب شدیدی در پایتخت مواجه خواهیم شد و دیگر ذخایر آب موجود پاسخگوی نیازهای مردم نخواهند بود.
وی ادامه میدهد: سیاستها باید بازنگری شود و با کاری کارشناسی میزان تخصیص آب در مناطق شهر را مشخص کنیم. با این کار به خاورشهریها هم آب خواهد رسید؛ به نظر میرسد که در کوتاه مدت سازمانهایی که مسئول آبرسانی هستند میتوانند با همکاری شهرداری آب را خارج از شبکه آبرسانی برای منطقه خاورشهر تامین کنند. حافظی در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون برای رفع مشکلات آبی خاورشهر تعاملی با سازمانهای مسئول داشتهاید، میگوید: خیر تعاملی نداشتهایم و با طرح این موضوع از سوی شما سعی میکنیم مسئولان را برای توضیح به صحن علنی شورا بیاوریم.
جمعیت و منابع، هماهنگی ندارند
یکی دیگر از اعضای کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر اما نظر دیگری در این زمینه دارد. وی با بیان اینکه سوء مدیریت در دولتهای گذشته مشکلات امروز ما را دوچندان کرده است، میگوید: شورای چهارم تازه تشکیل شده و هنوز این دست از موضوعها که خارج از حیطه وظایف مدیریت شهری است در آن پیگیری نشده است. «محمد حقانی» ادامه میدهد: با این حال قصد داریم در این دوره به این دست از موضوعها نیز توجه کنیم؛ اما از وزیر راه و شهرسازی میپرسیم چه کسی تصویب کرد که جمعیت ۴ میلیونی تهران به ۱۲ میلیون برسد و آیا در کنار این تصمیم برای تامین منابع این جمعیت نیز فکری شده است؟
باید در نظر داشت که مردم خاورشهر سالهاست که در این منطقه ساکن هستند و مشکل کم آبی دارند. بنابراین بعد از گذشت این همه سال امروز چه راهکاری میتواند مشکل این مردم را رفع کند. وی در پاسخ به این پرسش میگوید: این که فقط راهکار ارایه کنیم مانند این است که آسپیرین به بیماران قلبی بدهیم و انتظار بهبود داشته باشیم. بنابراین وقتی منابع آبی وجود ندارد مردم هم مجبور به زندگی غیر بهداشتی و سالم میشوند.
حقانی با بیان اینکه هر مدیری مدیران قبلی خود را در مشکلات مقصر میداند و نسل آینده هم ما را مقصر خواهند دانست، میگوید: ریشه همه این مشکلات به سوء مدیریت مربوط میشود و از دست ما هم کاری بر نمیآید.
تعلق ۳۰ درصدی آب ماملو به خاورشهر
با پیگیری مشکلات آبی خاورشهری ها از شرکت آبفای جنوب شرق پایتخت، معاون نظارت بر بهرهبرداری این شرکت در توضیح عملکرد سازمان برای تامین آب منطقه خاورشهر میگوید: کمبود آب در این منطقه سالهاست که به دغدغهای برای ما تبدیل شده است و به همین علت سعی کردیم با اقداماتی مانند تاسیس سد ماملو و تجهیز و راهاندازی چندین حلقه چاه در شهرهای جنوبی پایتخت کمی از بار مشکلات آنان برداریم. «غلامرضا مرادی» ادامه میدهد: ۳۰ درصد از آب سد ماملو به این منطقه اختصاص یافته است، اما به این علت که تصفیه خانه آن هنوز راه اندازی نشده و در مخازن و تجهیزات کمبودهایی دارد هنوز قادر به آبرسانی به خاورشهر نیستیم.
وی با ابراز امیدواری از رفع مشکلات تصفیه خانه تا خرداد ماه سال ۹۳، میافزاید: خط انتقالی آب را از تصفیه خانه به شبکه آب خاورشهر متصل کردهایم و به محض اینکه راه اندازی شود، آب هم به خانه خاورشهریها میرسد. به رغم تمامی اعتراضات اهالی خاور شهر مرادی می گوید: اکنون مشکل خاصی در خصوص تامین آب شرب در منطقه خاورشهر نداریم و آب آشامیدنی آنان خریداری نمیشود؛ بلکه خود ما تانکرهایی را در محلات قرار دادهایم و آب آنها را از منطقه جمال آباد که کیفیت خوبی دارد پر میکنیم.
افت فشار هم به زودی رفع خواهد شد
معاون نظارت بر بهرهبرداری آبفای جنوب شرقی تهران با اشاره به افت فشار آب در خاورشهر، میگوید: تنها مشکلی که اکنون در خاورشهر وجود دارد افت فشار آب است که آن هم به زودی رفع خواهد شد؛ نباید فراموش کرد که ایران ۱۴ سال متوالی دچار خشکسالی شده است، ورامین سالانه دچار افت ۵/۱ متری سفرههای آب زیرزمینی میشود و ۱۰ سانتی متر نشست زمین دارد و در کنار آن سد لتیان و لار نیز با کمبود شدید آب مواجه هستند که این فقط گوشهای از مشکلات آبی ما در سامانه شرق پایتخت است.مرادی با تاکید بر بهینه سازی مصرف آب در کشور و به خصوص پایتخت، میافزاید: با وجود همه این مشکلات تاکنون ما توانستهایم، آب آشامیدنی خاورشهر را هرچند که سختی آن زیاداست، فراهم کنیم که در مقایسه با آب بسیاری از نقاط کشور که مشکلاتی از قبیل لب شوری یا بالا بودن ای سی دارند خاورشهریها از اوضاع بهتری برخوردارند.
زهرا میرزاخانی-حمایت