نباید درباره آسیب‌های اجتماعی بم به شما بگویم
شهروندان:
فرماندار شهرستان بم هم از حادثه پنجم دی ماه 1382 مصون نماند. او بیش از 10 نفر از اعضای خانواده‌اش را از دست داد و خانه‌اش هم 70 درصد خرابی داشت. حسین زین الصالحین، مثل بقیه اهالی بم وام گرفت و خانه‌اش را ساخت و حالا هم در خانه‌اش می‌نشیند. شاید به همین خاطر است که خیلی از چیزهایی که من به نقل از مردم می‌گویم، قبول ندارد یا امایی درش می‌آورد.
خودش را بمی می‌داند اما به نظر، یک بمی ا ست که به خاطر مناصب دولتی که در سال‌های گذشته داشته، همان نگاه دولتی خط‌کشی شده در ذهن او هم حکومت کرده. حالا هم مردم زمزمه رفتنش را سر زبان‌ها دارند و منتظرند که درباره گزینه جدید بشنوند. گفت‌وگو با او درباره بم و بازماندگانش را می‌خوانید.
- جمعیت شهر بم پیش از زلزله ۵ دی ۸۲ چه رقمی بود و امروز چه تعداد در شهر ساکن هستند؟
قبل از سال ۸۲ جمعیت شهرستان بم حدود ۴۰۰ هزار نفر بود. در زلزله سال ۸۲، حدود ۳۲ هزار نفر از ساکنان شهر بم جان باختند. امروز جمعیت شهر بم ۱۰۷ هزار نفر است.
- داستان استان شدن بم چیست که مردم درباره آن صحبت می‌کردند؟ آیا این امکان با توجه به جمعیت شهرستان بم وجود داشته؟
بم بیش از ۹ هزار سال قدمت دارد. کاوش‌ها، ۳ هزار سال زندگی در ارگ قدیم بم را ثبت کرده و سال ۱۳۱۸ که وزارت داخله تشکیل شده، با تقسیم کشور به ۱۰ استان، کرمان استان هشتم کشور بوده که بم هم مرکز مجموعه هرمزگان و خاش و چند شهرستان همجوار به شمار می‌آمده. انتظار مردم بم این است که شرق استان کرمان مورد توجه قرار گیرد که البته تبدیل شدن بم به استان، حتما از نظر قانونی نیازمند ظرفیت‌های خاص خود بوده و باید در تقسیمات کشوری از نظر جمعیت و مسافت توجیه داشته باشد. اما به هر حال تبدیل شدن بم به استان، یک احساس مردمی است.
تبدیل شدن یک شهر به استان نیازمند زیر ساخت‌هایی است و شهر باید به شاخص‌های توسعه دست پیدا کند تا بتواند جایگاهی بین ۳۱ استان کشور داشته باشد. آنچه من در شهر دیدم فقر نبود آقای فرماندار. محرومیت بود. مردم بم از ساده‌ترین امکانات محروم هستند. به عنوان نمونه تنها چند خیابان و کوچه‌های منتهی به آن آسفالت کامل دارند اما اکثر خیابان‌ها خاکی است. البته خرابی‌های ناشی از زلزله واقعا قابل انکار نیست اما آسفالت خیابان‌ها، ساده‌ترین شاخص توسعه یک شهر است که به نظر می‌رسد محرومیت بم از چنین شاخص‌هایی نخستین مانع برای هدایت بم به سمت قرار گرفتن در مقام یک استان شدن باشد.
اما ظرفیت‌های خوبی در شهر ایجاد شده. امروز سرانه ورزشی بم ۵/۱ متر مربع است که در مقایسه با مرکز استان، ۶۰ سانت بیشتر است. ما بزرگ‌ترین مجموعه ورزشی را در بم داریم. از اواسط ۹۱ تا امروز بیش از ۵۰ درصد خیابان‌های اصلی شهر و کوچه‌ها آسفالت شده. ابتدای سال ۹۲ و بعد از پیگیری‌های استاندار و نماینده بم در مجلس، ۷۲ میلیارد تومان به بخش‌های مختلف بم تزریق شد و ۵/۲۰ میلیارد تومان هم برای آسفالت اختصاص یافت اما با مشکلات ناشی از تحریم مواجه شدیم و قراردادها دچار مشکلاتی شد وگرنه صددرصد هزینه آسفالت از سوی دولت پرداخت شده بود.
- تخصیص صددرصد بود؟
۲۰میلیارد تومان تخصیص از مجموعه بودجه تکمیل بازسازی بم بود که ربطی به سایر اعتبارات نداشت. اگر با مشکلات تحریم و افزایش قیمت قیر و مصالح مواجه نشده بودیم تا امروز آسفالت شهر تکمیل شده بود. امروز اکثر کوچه‌های بالای ۱۶ متر آسفالت است و کوچه‌های کمتر از ۱۲ متر هم مشارکت مردمی بوده که بخشی از آنها هم آسفالت شده. اما برای تکمیل عمران شهری‌مان هنوز نیازمند ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار هستیم. با این حال، کارهای بزرگی در بم انجام شده. بم، مقاوم‌ترین، مدرن‌ترین و مستحکم‌ترین شهرستانی است که از زیر آوار بیرون آمده. کجای جهان توانستند بعد از ۶ سال چنین شهرستانی بسازند؟
- چرا سهم بم تا این حد از توسعه در کشور پایین است؟
چه سهمی؟
- شما چند فرزند دارید آقای فرماندار؟
دو فرزند. ۱۲ ساله و ۱۵ ساله.
- پس فرزند نوجوان‌تان علاقه‌مند به رفتن سینماست. بچه‌هایتان را کدام سینما می‌برید؟
الان فناوری به‌روز شده. در طول ۴ ماه گذشته، ۲۰ شبکه دیجیتال به خانه‌های مردم بم آوردیم و امروز ۲۰ شبکه تلویزیونی و ۱۰ کانال رادیویی بخشی از نیازهای مردم را پوشش داده است. شبکه رسانه‌های تصویری هم دایر شده است. قبل از زلزله در شهر دو سینما داشتیم. سینمای شهر تماشا و سینمای متعلق به مرحوم هرندی. صاحبان سینمای مرحوم هرندی دیگر تمایلی به ساخت سینما نداشتند اما برای ساخت سینمای شهر تماشا، راه‌اندازی ساختار فیزیکی مربوط به بخش خصوصی است و بخش خصوصی هم نیازمند سرمایه‌گذاری است که دولت تسهیلاتی در اختیار متقاضی گذاشت و می‌توانید بروید و ببینید که فوندانسیون و تیرهای سینما گذاشته شده.
بخشی از تسهیلات هم در حال پیگیری است تا یک سینما در بم شکل بگیرد. البته در کنار پیگیری برای راه‌اندازی سینما فضا را برای مردم پر کردیم. یک مجتمع فرهنگی هنری راه انداختیم و مجموعه فرهنگسرای بانوان تا سه ماه آینده در بم راه می‌افتد و فقط حصار‌کشی‌اش مانده. حوزه هنری را در بم راه انداختیم و هر ماه برنامه‌های فرهنگی هنری در بم اجرا می‌شود. طی هفته فرهنگی بم، با هماهنگی مردم، مفاخر و ظرفیت‌های فرهنگی بم را معرفی کردیم. گرچه این کارها کافی نیست اما گام‌های بلندی برداشته شده. خود من هم از حوزه فرهنگ به این مجموعه آمدم و نگاهم، عمرانی اقتصادی با پیوست فرهنگی است. پارک‌های شهر را ساماندهی کردیم و ایجاد چندین پارک محله در دستور کار قرار دارد. یک شهر بازی هم داریم.
- ۱۰ سال البته زمان کمی نیست برای بازسازی.
اما حجم کار را در نظر بگیرید. یک شهر کاملا ویران که باید بازسازی روحی و اقتصادی می‌شد. در حال حاضر بیشترین زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاری در بم ایجاد کرده‌ایم. بهترین مجموعه خودروسازی را در بم داریم که ۳۲ نوع خودرو تولید می‌کند و بیش از ۵ هزار نفر فقط در خودروسازی مشغول کار هستند. برای اشتغال مردم هم کار کردیم و بیش از ۲۰۰ مجموعه نگهداری و ۱۰ مجموعه فرآوری خرما در بم وجود دارد. برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و بمی‌های مقیم خارج هم زمینه‌سازی شده و امروز املاک بم هم ترقی کرده. بازار بم شکل گرفته و ۶ هزار کسبه مشغول کار هستند.
بمی‌ها برگشتند و دارند شهرشان را می‌سازند. کاستی‌های اقتصادی و اجتماعی در حال جبران است. با نگاهی که دولت و استاندار جدید در حوزه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارند وضعیت بم بهتر از این خواهد شد. فرودگاه بم که در زمان زلزله بسیار قدرتمند بود، می‌تواند به یک فرودگاه بین‌المللی تبدیل شود. تا امروز صددرصد آوار‌برداری ارگ قدیم انجام شده و در حال مرمت است که از مسوولان کشوری هم دعوت کردیم روز ۵ دی ماه بازدیدی از ارگ قدیم داشته باشند. رویکرد امنیتی در بم بسیار مناسب است و در کاهش ناامنی رتبه بالای کشوری را کسب کرده‌ایم. البته هنوز یک مساله موجب نگرانی مردم بم است و آن اینکه مردم بم قبل از زلزله تسهیلات بانکی گرفته بودند و بعد از زلزله تمام سرمایه‌شان را از دست دادند و نتوانستند این تسهیلات را پرداخت کنند و امروز وام‌ها سه برابر افزایش یافته. توقع مردم از دولت این است که تسهیلات قبل از زلزله بخشیده شود. مردم بعد از زلزله هم وام بازسازی گرفتند که همان اقساط وام زلزله را هم نمی‌توانند بپردازند و امروز بانک‌ها استعلام تسویه حساب می‌خواهند.
- به یاد دارم که تا چند سال قبل این هشدار مطرح بود که بهتر است مسافران از عصر به بعد در جاده بم کرمان نباشند.
امروز امن‌ترین شهرستان استان هستیم و همین اتفاق زمینه‌ساز سرمایه‌گذاری و فعالیت اقتصادی در بم شده است. آماده‌ایم تمام امکانات شهر را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهیم و همکاری کنیم.
- در چه بخـش‌هایی می‌تـوانـند سرمایه‌گذاری کنند؟
در حوزه فرآوری خرما.سالانه بیش از ۲۰۰ هزار تن تولید خرما داریم و در ۶ ماه اول ا مسال ۲۰ هزار تن صادرات داشتیم که پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان سال به ۵۰ هزار تن برسد. می‌خواهیم همایش بزرگ آژانس‌های مسافرتی را در بم برگزار کنیم که مدیران آژانس‌ها ضمن آشنایی با بم، تورهایشان را به این سمت هدایت کنند. بروید و بزرگ‌ترین قنات را در بروات ببینید که از یک قنات، ۵۰۰ لیتر در ثانیه آب استحصال می‌شود در حالی که این میزان برای موتور پمپ ۳۰ لیتر آب در ثانیه است.
- پس چرا برای لایروبی قنات‌هایتان، امکانات در اختیار افراد نمی‌گذارید و پیشنهاد استفاده از موتور پمپ و حفر چاه می‌دهید؟
ما هیچ پیشنهادی ندادیم مگر برای قنات‌هایی که دیگر تولید نداشته. تمام توان ما برای حفظ قنوات است و دولت هم برای حفظ و لایروبی تمام قنات‌ها بودجه گذاشته است. در هیچ نقطه‌یی، دولت پشتیبانی از قنات را تعطیل نکرده اما بعضی قنات‌ها به هیچ‌وجه جواب نداده و استحصال نداشته بنابراین مردم برای حفظ زندگی‌شان متقاضی حفر چاه شدند.
- اما من با افرادی صحبت کردم که می‌خواستند با کمک مقنی لایروبی قنات‌شان را انجام دهند اما اداره مربوط گفته چرا می‌خواهی لایروبی کنی؟ ما به تو موتور پمپ می‌دهیم.
شاید کارشناس بی‌اطلاعی بوده. اداره آبیاری ما سعی می‌کند مجوز موتور پمپ ندهد. مگر زمانی که کارشناس تایید کرد که هزینه کردن برای این قنات بی‌تاثیر است و پیشنهاد چاه می‌دهد.
- در حال حاضر چند قنات با این مشکل مواجه است که دادن هزینه لایروبی، هدردهی سرمایه است و موتور پمپ جایگزین می‌شود؟
شهرستان بم حداقل دو دهه خشکسالی داشته و روند خشکسالی هم ادامه دارد. علاوه بر آنکه شهرستان کویری هستیم و بم با افت شدید منابع آبی مواجه است و افت منابع آبی در بازدهی قنات‌هایمان تاثیر داشته و قنوات خشک شده. در مجموعه بروات شش قنات خشک شده. طی ۱۰ الی ۲۰ سال گذشته در مجموعه شهر ۲۰ الی ۳۰ قنات خشک شده اما رویکرد این بوده که قنوات حفظ شود در غیر این‌صورت از بعد تاریخی و تمدن و حتی از بعد ارزش منابع آبی با مشکلات جدی مواجه می‌شویم.
- در حال حاضر چند قنات در حال خشک شدن است که هزینه کرد برای لایروبی‌شان بی‌فایده است؟
از مجموع ۶۰ رشته قنات، حدود ۲۰ قنات خشک شده یا در حال خشک شدن است البته در شهر بم شاید ۲۰ قنات داشته باشیم که ۹۰ درصد آنها آب دارد.
- آقای فرماندار نگفتید. بچه‌های شما کدام سینما می‌روند؟
بچه‌های من سینما نمی‌روند. با همین شبکه‌های دیجیتال برنامه‌هایشان پر شده. در حال حاضر برای ساخت سینما فقط یک متقاضی داریم که او هم دنبال تسهیلات ارزان قیمت است. بارها با مسوولان ارشاد استان مکاتبه کردیم و گفتند در دستور کار قرار گرفته. قول‌های مساعدی هم دادند و امیدواریم با رویکرد جدید، مشکل سینمای بم حل شود. مردم بم فرهنگ سینما و برنامه هنری را دارند اما از کار بی‌کیفیت استقبال نمی‌کنند. در هفته فرهنگی بم بیش از نیمی از مردم شرکت کردند.
- چون تفریح دیگری در شهر نیست.
هم تفریح دیگری نیست هم کیفیت برنامه‌ها خوب بوده. مردم بم کیفیت برنامه را می‌شناسند. علاوه بر اینها، از محیط‌های تفریحی هم استقبال می‌کنند. فاصله ارگ جدید با شهر ۱۲ کیلومتر است که استخر و دریاچه و آلاچیق دارد. در خود بم هم چند پارک داریم.
- ابتدای ورودی شهر یک شهربازی دیدم که تمام وسایلش دست دوم است و شنیدم که مردم هم استقبال نکرده‌اند.
بله مستهلک است و تا استاندارد نشود اجازه استفاده نمی‌دهیم. متاسفانه در سنوات قبل، پیمانکار وسایل دست دوم آورده که به‌شدت با او برخورد شده اما سالن سرپوشیده بازی با بهترین امکانات تا پایان سال توسط بخش خصوصی راه می‌افتد و یکی از اولویت‌های ما است که شهر بازی به سامان برسد. ما هم دنبال شادی و نشاط مردم هستیم و در شرایط کنونی باید روحیه شادی و نشاط و عاطفی و اجتماعی مردم تقویت شود تا مردم بتوانند از رفاه اجتماعی بیشتری برخوردار شوند. هنوز بخشی از عمران شهری باقی مانده که البته بعد از زلزله دولت و نظام باید در ابتدا برای خانه و کاشانه مردم فکری می‌کرد.
- که برای آن هم به‌طور کامل کار نشده.
باید تسهیلات بازسازی به‌موقع مورد استفاده قرار می‌گرفت. متاسفانه شهرستان بم نخستین تجربه مدیریت بحران کلان بود. پیمانکارانی از شهرستان‌های دیگر آمدند و پول مردم را گرفتند.
- و سازه‌های غیر‌مقاوم تحویل دادند.
و بخشی از پول مردم را هم ندادند و به همین دلیل هم بسیاری از مردم بی‌خانه ماندند در حالی که دولت تسهیلات داد. اما پیمانکاران مربوط به دولت نبودند و به‌طور مستقیم به مردم مراجعه می‌کرد و مردم خودشان پیمانکار را انتخاب می‌کردند. بعضی ساختمان‌ها به همین دلیل نیمه‌کاره باقی ماند. دولت پول را داد اما این پول ماند و با افزایش قیمت مصالح، دیگر تکمیل خانه در توان مردم نبود.
- من اسکلت‌هایی دیدم که حتی اگر ساخته شود هم یک خانه مقاوم تحویل مردم نخواهد داد. علاوه بر آنکه بعد از این سال‌ها این اسکلت‌ها زیر باد و باران فرسوده شده و اگر ساخته شود هم، ساختمان، مستهلک است. جوشکاری‌هایی دیدم که مقاوم نبود و آسیب‌پذیر بود. نقشه‌های سنگین به این مردم تحویل داده شد که در صورت ساخت، یک امکان بسیار بالقوه برای نابودی تمام ساکنان خانه‌هاست. مردم می‌گفتند که برخی مهندسان ناظر از داخل خودرو مراحل ساخت را تایید می‌کردند. شاید به همین علت تا امروز اقساطی از مردم دریافت نشده چون دولت می‌دانسته که ساختمان‌ها با چه شرایطی ساخته شده و مردم بم در زلزله‌های بعدی هم در معرض خطر قرار دارند.
شاید نظر شما این باشد. تمام مراحل ساخت فاز به فاز توسط مهندس ناظر چک شده. اگر موارد اینچنین بوده که مردم باید گزارش می‌دادند و به نظر من نادر است.
- مردم فکر می‌کردند که روال کار این است که از داخل خودرو تایید شود.
این موارد نادر است. من هم یک بمی هستم. بعد از گذشت ۱۰ سال ممکن است بعضی‌ها بنا بر احساس صحبت کنند. من اطمینان می‌دهم که شهرستان بسیار خوب و مستحکمی ساخته شده و در همه ابعاد محکم است و در ایران چنین شهر محکمی نداریم. شاید یکی، دو مورد هم ایراد بوده و در هر کاری آزمون و خطا وجود دارد. شاید یکی، دو مورد هم پیمانکار کوتاهی کرده اما دلیل بر زیر سوال بردن اصل کار نیست. فوندانسیون و اسکلت و تیر‌آهن خانه‌های بم بسیار خوب و محکم است. من خانه‌های بم را ضعیف نمی‌بینم. مگر اینکه کسی بعد از اینکه ساخت واحد مسکونی‌اش تمام شده خودش به‌طور غیرقانونی کاری انجام داده که البته در همان موارد هم شهرداری و نظام مهندسی بم وارد عمل و مانع شده‌اند. ما در بم خانه غیر مقاوم در مقابل زلزله ۶ ریشتری نداریم.
- آقای فرماندار، خانه‌ها غیرقانونی نبوده. من حداقل ۱۰ اسکلت را دیدم و خواهش می‌کنم که شما را همراهی کنم تا از نزدیک جوشکاری‌های غیر اصولی را ببینید.
ما نظام مهندسی و شهرداری بم را دعوت می‌کنیم برای بازدید. اگر این وضعی که شما می‌گویید در ۱۰ مورد اتفاق افتاده باشد ما مجموعه را از طریق مراجع قانونی به دادگاه معرفی می‌کنیم.
- اما این اتفاق مربوط به ۱۰ سال قبل است.
پیمانکار و مهندس ناظر مشخص است و تمام کارها شناسنامه داشته. یک فرد عام نمی‌تواند درباره جوشکاری اظهارنظر کند.
- من به همراه یک مهندس ساختمان به محله‌های شهر رفتم.
من می‌گویم این موارد نادر است. نمی‌گویم نیست. شما در یک شهرستان با این عظمت ۱۰ مورد دیدید. این ۱۰ مورد را در مقابل ۳۰ هزار خانوار ساکن بگذارید. ما بین همین مردم زندگی می‌کنیم. خود من هم در همان زمان خانه‌ام را ساختم. نمی‌گویم در بم کاستی نیست. کاستی هست. اما کارهای خوب در بم خیلی بیشتر است. در ۹۹ درصد موارد، خدمت انجام شده است. ظرف چهار سال بعد از زلزله این شهر ساخته شد. حتی در ژاپن هم این اتفاق نیفتاد. پس ایران اوج توانمندی خود را در یک بحران نشان داد.
- در حال حاضر چند خانه در بم ممکن است این مشکل را داشته باشند؟
تعداد را نمی‌دانم اما کم است. همه مردم در خانه‌شان هستند.
- فکر می‌کنید از ۳۳ هزار واحد مسکونی، چه تعداد نیمه‌تمام مانده باشد؟
اکثر مردم در خانه‌هایشان هستند. شاید این خانه‌ها نیمه‌تمام، یک درصد خانه هم نباشد. تمام سکنه قانونی بم در خانه‌هایشان هستند.
- ما هم درباره ساکنان بم صحبت می‌کنیم.
بمی‌ها در خانه‌هایشان ساکن هستند. شاید نمای خانه یک نفر هنوز تکمیل نشده باشد. حصار‌کشی تمام خانه‌ها تکمیل شده است. من بازدیدی داشتم و دیدم که یک نفر در حاشیه شهر کانکس زده. پرسیدم خانه‌ات کجاست؟ معلوم شده که رفته به روستا و امتیازی از دولت گرفته و می‌خواهد در بم هم خانه داشته باشد که امکان پذیر نیست چون پرداخت وام‌ها ثبت می‌شود.
- با افرادی مواجه شدم که در کانکس‌ها مستاجر بودند چون وام دریافتی کفاف ساختن خانه را نمی‌داده. اجاره دادن یا فروش کانکس‌ها قانونی بوده؟
کانکس‌ها مال خود مردم بود و از طرف دولت به رایگان در اختیارشان قرار گرفت. این افراد هم از خارج شهر آمدند و می‌گویند که دولت به آنها خانه نداده است. من با دو سال تاخیر ساخت خانه ۸۵ متری‌ام را شروع کردم اما ساختم و تمام شد.
- جمعیت در سن اشتغال بم چه رقمی است؟
دقیقا نمی‌دانم.
- ترکیب اشتغال شهر چگونه است؟
حدود ۶۰ درصد مردم شهر مشغول کشاورزی و باغداری هستند. حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد در مشاغل صنعتی و اقتصادی مشغولند و مابقی هم کارمند دولت هستند.
- چه تعداد بیکار دارید؟
اگر در شهرستان بم نرخ بیکاری بر اساس سرشماری حدود ۱۰ الی ۱۳ درصد باشد، برای شهر بم هم همین رقم خواهد بود.
- رقم کمی است؟
باید کاهش یابد و بر اساس سیاست‌های نظام باید تک رقمی شود که البته رشد داشته. تسهیلات خوبی برای اشتغال در بخش خصوصی اختصاص داده‌اند و به تدریج تا دو سال آینده به عدد تک رقمی می‌رسیم اما تورم، مشکلاتی برای بخش صنعت ایجاد کرده است. البته اشتغال فصلی پابرجاست.
- متوجه شدم که تمام این اقدامات در چند ماه اخیر اتفاق افتاده و تا پیش از امسال کاری برای بم انجام نشده است.
من نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده. مسوولان قبلی هم زحمت کشیدند.
- در بم با هر که مواجه می‌شویم چند نفر از عزیزان خود را از دست داده. تعداد زیادی از سرپرستان خانوار در زلزله فوت کرده‌اند و نبود این افراد مشکلاتی را برای وراث املاک ایجاد کرده. چرا مشکلات حقوقی اسناد مالکیت مردم حل نمی‌شود؟
سازمان ثبت اسناد در حال پیگیری است و حتی سندهای عادی هم به سند اصلی و سندهای چند برگی به تک برگی تبدیل می‌شود. اما اختلافات بین وراث موضوع قضایی است و به‌ویژه درباره ارث باید قوه قضاییه نظر بدهد. تا به حال هم مراجعه‌یی نداشتیم وگرنه رایزنی و رسیدگی می‌کنیم.
- بعضی موارد نه بر اساس سند و صرفا بر اساس کلام بوده و حالا افرادی هستند که به همین دلیل از تقسیم ارث محروم مانده و در کانکس زندگی می‌کنند.
قانون بر اساس مستندات است و من هم نمی‌توانم دخالتی داشته باشم حتی اگر گفته‌ها بحق باشد. باید این تعهدات مکتوب می‌شده. البته اغلب زمین‌های بم سند رسمی داشته اما قوه قضاییه هم شورای حل اختلاف دارد و از محلی‌ها و هر روزنه ممکن تحقیق می‌کند. موردی که شما با آن مواجه شدید که خیلی هم نادر بوده احتمالا خیلی بدشانس بوده.
- ظاهرا من در تمام این مدت فقط سراغ موارد نادر رفته‌ام چون تمام موارد از نظر شما نادر است. یکی از اتفاقاتی که معمولا بعد از وقوع سوانح طبیعی با این حجم در انتظار شدت یافتنش هستیم، وضعیت آسیب‌های اجتماعی است. شما حتما باید به عنوان فرماندار رصدی برای وضعیت آسیب‌های اجتماعی در شهر بم داشته باشید. به‌ویژه مساله حاشیه‌نشینی که بعد از زلزله اتفاق افتاد و ساکنان روستاهای اطراف به بم آمدند و مشکلاتی در مسیر امداد‌رسانی ایجاد کردند تا از کمک‌های امدادی سهمی بگیرند. وضعیت آسیب‌های اجتماعی در بم چگونه است؟
شما در شهر بم مشکلات ۱۰۷ هزار نفر جمعیت را می‌بینید در حالی که شاید در مرکز یک استان مشکلات بسیار بیشتر از این باشد و به چشم هم نیاید. البته من وجود حاشیه‌نشینی در بم را تایید می‌کنم. بعد از زلزله خیلی‌ها از اطراف آمدند تا از مزایای بم استفاده کنند. آن زمان مردم درگیر ساخت‌و‌ساز خانه‌شان بودند و افرادی، زمین‌های کشاورزی که تغییر کاربری هم نداشت به مردم فروختند. مردم هم در همان زمین‌ها آلونک درست کردند. بعدها آلونک‌سازی را متوقف کردیم و منتظر تشکیل کارگروه هستیم و باید سازوکارهای مسکن اجتماعی دولت جدید ارسال شود تا بتوانیم این افراد را از حاشیه‌ها منتقل کنیم و به واجدین شرایط خانه بدهیم. زیرا صرف‌نظر از حاشیه‌نشینی در حاشیه ارگ و منطقه گسل و ارگ قدیم، از نظر تاریخ تمدنی و حتی امداد‌رسانی هم ما را با مشکل مواجه می‌کنند. آن مناطق آب و برق دارد اما به دلیل مشکلات خاص همان مناطق، تمام تلاش‌مان این است که ساماندهی را در منطقه شروع کنیم و خانواده‌ها را به سامان برسانیم.
رسیدگی به آسیب‌های اجتماعی در آن مناطق در دستور کار ما است. متاسفانه دشمن هم اعتیاد را از مواد سنتی به سمت مواد صنعتی هدایت کرده البته ما هم با ایجاد مراکز خاص و مرکز ماده ۱۶ برای معتادان متجاهر خیابانی با کاهش چشمگیر اعتیاد مواجه شدیم و با وجود آنکه مساله مواد مخدر در بم به عنوان مسیر ترانزیت مطرح بوده اما با تلاش بر مسائل فرهنگی کاهش چشمگیری در حوزه اعتیاد داشتیم.
- مصرف مواد مخدر در بم کاهش داشته؟
مصرف و خرید و فروش مواد مخدر در مقایسه با ۱۰ سال قبل و مثل سایر جرایم کاهش یافته. وقتی جرایم کم می‌شود یعنی شما روی مسائل فرهنگی و در شهر کار کرده‌اید.
- اگر آماری از افزایش جرایم ندارید شاید به این دلیل است که جرایم زیر زمینی شده.
من بچه گوشه‌گوشه بم هستم. ما در بم مصرف سنتی مواد مخدر را داشتیم آن هم پدرها و مادرها و از قشر خاصی مصرف می‌کرده‌اند. ما ۳۲ هزار نفر از جمعیت‌مان را در زلزله از دست دادیم. اگر بم زمانی بارانداز مواد بوده به دلیل زیاد بودن خرید و فروش مواد مخدر نبوده بلکه کاروان اشرار تا نزدیکی شهر می‌آمده و برای تامین آذوقه توقف می‌کرده که همان موقع هم توسط ماموران انتظامی دستگیر می‌شده. مواد مخدر از سیستان و بلوچستان به بم می‌آید و در بم کشف می‌شود. کشف بالای مواد مخدر در بم نشانه فعالیت ماست.
- آمار کشفیات ۱۰۰ روزه بم چقدر است؟
آمار کشفیات مواد مخدر قابل گزارش نیست و باید از شورای هماهنگی استان بگیرید اما کشف بسیار زیاد است. ممکن است بخشی از مواد از مسیر بم بیاید اما برای ترانزیت است و نمی‌خواهند آن را به بم برسانند بلکه به جایی می‌برند که ارزش مالی آن افزایش پیدا کند. ما در بم برای این کاروان سد معبر ایجاد می‌کنیم و عمده مواد مخدری که قرار است از اینجا ترانزیت شود توسط نیروی انتظامی ما کشف می‌شود ولی برای خلافکاران همیشه راه گریز هست.
- من در محله سیاه خانه به هر خانه یی که رفتم اعضای آن معتاد بودند و جوان های هم توی خانه بودند.
تمام خانه ها معتاد بودند؟
- در محله سیاه خانه ، بله .
چه می‌کشیدند؟
- بوی آمیخته از کراک و تریاک را حس کردم .
چند خانه را رفتید؟
- حدود ۱۵ خانه .
هر ۱۵ خانه هم معتاد بودند ؟
- در هر ۱۵ خانه این وضع را دیدم .
اگر یک نفر در یک خانه دخانیات استعمال کند تا ۱۵ خانه آن طرف هم بوی دخانیات می‌رود .
- خانه‌ها با هم فاصله داشت.
امشب غروب می‌رویم خانه فرماندار. ببینید که بو تا خانه فرماندار هم می‌آید. اما اینکه می‌گویید سراغ ۱۵ خانه رفتید و هر ۱۵ خانه…
- عجیب نیست چون ممکن است شما آمار مراجعات داوطلبانه یا اجباری درمان اعتیاد را داشته باشید اما تعدادی از معتادان نمی‌خواهند ترک کنند و ذات اعتیاد این است که پنهان بماند.
باورم نمی‌شود. من نمی‌خواهم چیزی را پنهان کنم اما به عنوان کسی که سال‌ها در بم زندگی می‌کند این مشاهدات، زیر زمینی هم نیست. من حاضرم همراه شما بیایم. سیاه‌خانه را دیگران سر زبان انداختند. ممکن است در یک محل ۱۰ نفر مشکلی داشته باشند اما محل را تحت الشعاع قرار می‌دهند. شاید مصرف این افرادی که شما دیدید تفننی بوده اما در مجموع می‌گویم که کاهش این مسائل در بم بسیار چشمگیر است و البته از آن طرف هر چه کار می‌کنیم دشمن هم بیکار نمی‌ماند. هر روز آمارهای کشف باید برای من بیاید و تا امروز افزایشی در این آمارها ندیدم.
- آمار ۳ ماهه یا شش ماهه طلاق در بم را دارید؟
در حال حاضر ندارم و باید از حوزه قضایی بگیرید زیرا آنجا ثبت می‌شود و البته آمار دقیق نیست.
- خط فقر در شهر بم چه رقمی است؟
یک چیزهایی اصلا در اختیار من نیست. بم، شهر اقتصادی است. مردم همان دانه خرما را هم بخورند بازدهی دارد.
- البته اگر آن دانه خرما آرد می‌شد و برای دام و طیور استفاده می‌شد بازدهی بیشتری داشت.
استفاده می‌شود.
نه چندان. کار را شروع کرده‌ایم. دفعه بعد که به بم آمدید بدانید که این اتفاقات در بم افتاده.
- تمام این اتفاقات مربوط به ماه‌های اخیر است آقای فرماندار. در ۱۰ سال گذشته کاری برای شهر انجام نشده.
بم در حال حاضر در حال رسیدن به تعادل است.
- تولید خرما در بم مربوط به یک سال و ۱۰ سال گذشته نبوده اما در شهرک صنعتی بم فقط می‌شود سراغ سردخانه نگهداری خرما را گرفت. آیا تعریف شهرک صنعتی این است که فقط سردخانه نگهداری خرما داشته باشد؟
دنبال این هستیم که دسته‌بندی و شهد‌گیری خرما هم در شهرک صنعتی دایر شود. حرف شما درست است. باید از ظرفیت‌ها بهینه‌تر استفاده کنیم و در حال تلاش هستیم. تغییرات به تدریج اتفاق می‌افتد. همه خوب کار کردند اما این شهر یک‌باره ساختارها را از دست داد. همان سردخانه هم نابود شده بود و دوباره ایجاد شد چون حفظ و نگهداری خرما برای بم مهم بود. ما از خط فقر در بم تعریفی نداریم. چون توان و نیروی انسانی خوبی داریم.
- یعنی جمعیت زیر خط فقر ندارید؟
من آماری به عنوان زیر خط فقر ندارم.
- خط فقر در بم چه رقمی است؟
درآمد کمتر از قانون کار زیر خط فقر محسوب می‌شود. خط فقر شهرستانی و استانی را نداریم. اقتصاددانان می‌گویند که خط فقر استان کرمان درآمد کمتر از یک میلیون و ۵۰ هزار تومان است که البته این اظهارنظر هم رسمی نیست.
- آمار سرقت را دارید؟
آمار سرقت‌مان هم کم شده. در ۱۹ روز گذشته چهار سرقت داشتیم که هر چهار مورد را کشف کردیم.
- نسبت به ۱۹ روز سال گذشته در ماه آذر چقدر کاهش داشته؟
کاهش صددرصدی بوده.
- باید رقم داشته باشید و آمار امسال را در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته بگویید.
شهر ما نیاز به معرفی دارد که بتوانیم سرمایه‌گذار وارد کنیم. من نباید از آمار سرقت در بم برای شما بگویم. من نباید درباره آسیب‌های اجتماعی در بم برای شما بگویم چون این اتفاقات همه جای ایران هست. مطرح کردن حاشیه‌نشینی در بم، به بم ضرر می‌رساند. مطرح کردن وضعیت اعتیاد در بم، به درد بم نمی‌خورد. باید به درد بم برسیم و کارهای اقتصادی و فرهنگی انجام دهیم تا هر آسیبی هم که هست حذف شود و جامعه به سمت پویایی برود. شما به خاطر جان باختگان بم، زیبایی‌های بم را به کشور معرفی کنید که به کمک ما بیایند و سرمایه‌گذار بداند که بم، امن و هماهنگ برای سرمایه‌گذاری است. ما نیازمند تقویت شادی و نشاط و حضور تشکل‌های مردمی در بم هستیم.
بنفشه سام‌گیس
اعتماد
