بیش از ۱۸ میلیون شهروند در ۷۶ هزار هکتار بافت نابسامان زندگی می‌کنند/ دولت باید تسهیل‌گر باشد نه مداخله‌گر
شهروندان:
معاون وزیر راه و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری با بیان این‌که بیش از ۱۸ میلیون نفر از شهروندان ایرانی در ۷۶ هزار هکتار بافت‌های نابه‌سامان زندگی می‌کنند گفت: در بهسازی این بافت‌ها مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد باید جایگزین ارگان‌های دولتی شوند و در این فعالیت‌ها نقش دولت تسهیلگری است.
به گزارش شهروندان، دکتر محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، در نشستی با مدیران و اعضای سازمان‌های مردم نهاد، درباره ضرورت تعامل میان بخش‌های دولتی و مردمی در کشور و ماموریت‌های شرکت عمران و بهسازی شهری سخن گفت.
وی درباره شکل‌گیری این شرکت گفت: دکتر عباس آخوندی در سال ۱۳۷۶، که همان موقع وزیر وقت بود، نامه‌ای را تنظیم کرد که مبنای شکل‌گیری سازمان بهسازی شهری شد. در این نامه اشاره شده بود که تا آن زمان در دولت و نهاد سیاستگذار، بحث‌‌های توسعه شهری، ارکانی را برای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری حوزه‌های توسعه منفصل و تدریجی داشتیم اما اساسا نهادی برای اندیشیدن در شهر موجود و مشکلات موجود آن وجود نداشت.
ایزدی با تاکید بر ضرورت توجه به کیفیت زندگی شهروندان گفت: در این نامه به طور مشخص عدم برخورداری شهروندان از امکانات و کیفیت مناسب زندگی ذکر شده بود و بر اساس این تقاضا ماموریتی برای مسئله‌یابی مشکلات و مسائل شهری در دستور کار قرار گرفت. پیش از آن هم دفتری با عنوان دفتر نوسازی و بهسازی شهری کارهایی را انجام داده بود.
وی نبود یک نهاد متولی در ابعاد ملی را مانعی بر سر راه تحقق برنامه‌های گذشته دانست و گفت: گه‌گاه برنامه‌هایی به صورت پراکنده در یزد، سمنان و اصفهان اجرا شد اما این برنامه‌ها هیچ‌گاه در قالب برنامه جامع مطرح نشدند.
معاون وزیر راه و شهرسازی، بی‌اعتمادی مردم در امور بهسازی و نوسازی را یکی از نتایج فعالیت‌های نادرست گذشته دانست و گفت: بعد از شناساندن اهداف این نهاد و کسب اعتماد مردم، ۵ عرصه به عنوان محدوده‌های هدف شرکت معرفی شدند که عبارتند از محدوده‌ها و محله‌های تاریخی، بافت‌های نابه‌سامان میانی، سکونتگاه‌های غیر رسمی، بافت‌های روستایی ادغام شده با شهر و محدوده‌ها و نواحی با کاربری ناهمگون شهری. هر یک از این مناطق ویژگی‌های خاص خود را دارند که بهسازی را در آن‌ها ضروری می‌کند.
ایزدی افزود: نگاهی دقیق به این ۵ عرصه به ما یادآوری می‌کند که بخش قابل توجهی از شهرهای ایران، دچار مشکلات و مسائل جدی شهرنشینی هستند. اگر نگاهی واقع‌بینانه به موضوع داشته باشیم باید بگوییم بیش از ۱۸ میلیون نفر در ۴۹۵ شهر و حدود ۷۶ هزار هکتار محدوده‌هایی از بافت‌های نابه‌سامان هستند که جامعه هدف شرکت عمران و بهسازی شهری را تشکیل می‌دهند. همچنین حدود ۵۴ هزار هکتار سکونتگاه غیر رسمی نیز در ۷۷ شهر شناسایی شده‌اند.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران فقر شهری را ترکیبی از فقر اقتصادی و فقر خدماتی مانند زیرساخت و آموزش دانست و گفت: در بررسی بافت‌های نابه‌سامان باید به ناامنی و ناپایداری ساختمان‌ها توجه کرد. بسیاری از این ساختمان‌ها قدرت تاب‌آوری در برابر پدیده‌های اقلیمی را ندارند. بحران هویت هم یکی دیگر از مشکلات جدی در این حوزه است و بسیاری از معماری بومی و عناصر مربوط به شخصیت و فرهنگ در این مناطق کم رنگ شده‌اند. 
کاهش فقر شهری، افزایش تاب‌آوری و ارتقای هویت سه ماموریت شرکت عمران برای بهسازی این مناطق بودند که ایزدی از آن‌ها نام برد و ادامه داد: پیش‌تر به مقوله ایمنی تمرکز می‌شد و نگاهی کمّی حاکم بود که سبب می‌شد مداخلات کالبدی زیادی شکل بگیرد. در این شرایط بود که دولت وارد حوزه‌ای شد که نباید به آن ورود پیدا می‌کرد. به همین دلیل تجدید نظری در این مقوله داشتیم و تغییراتی را با شروع دولت جدید در ساختار شرکت عمران و بهسازی شهری ایجاد کردیم.
وی افزود: ما معتقدیم دوبت باید سیاستگذار و تسهیل‌گر باشد و به جای دخالت دولت در سه هدف اصلی شرکت، این نهادها، بخش‌خصوصی و شهرداری‌ها هستند که باید در بهسازی یاری برسانند. از سوی دیگر به دلیل پیچیده بودن و چند وجهی بودن موضوع به این نتیجه رسیدیم که چاره‌ای جز دخیل کردن مردم نداریم. تمامی دستگاه‌ها و نهادهای دخیل در این موضوع نیز باید با یکدیگر تعامل داشته باشند زیرا در ارتقای کیفیت و توانمندسازی، یک نهاد به تنهایی از پس کار بر‌نمی‌آید.
منا عرفانیان سلیم، مدیر کل مطالعات کاربردی و امور ترویجی شرکت عمران و بهسازی شهری، نیز در این نشست با بیان این‌که شرکت عمران و بهسازی شهری متوی بافت‌های نابه‌سامان و ناکارآمد شهر در دو دهه گذشته بوده گفت: در این مدت تلاش‌های زیادی برای احیا و بالابردن کیفیت زندگی در بافت‌های هدف این شرکت انجام شده است اما در رویکرد جدید نگاه اجتماعی به مسائل پررنگ‌تر شده و ما بر لزوم ورود گروه‌های مردمی به فعالیت‌های شهری تاکید زیادی داریم.
بعد از سخنان ایزدی و عرفانیان، جمعی از مسئولان و مدیران سازمان‌های مردم نهاد به طرح مشکلات و پیشنهادهای خود برای فعالیت در حوزه سکونتگاه‌های غیر رسمی و بافت‌های نابه‌سامان پرداختند.
