تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۰ اسفند ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۶:۰۲

شهروندان:
گلستان به علت کاهش 80 درصدی ریزش باران در بهمن ماه امسال نگران تأمین آب مورد نیاز سال آینده در بخشهای مختلف این استان است.

گلستانی ها امسال زمستان ترسالی نداشتند. آن یک هفته‌ای که مازندران همسایه غربی گلستان در زیر بهمنی از برف ناپدید شده بود فقط یخزدگی ناشی از توده هوای سرد به گلستان رسید تاهمان اندک برف باریده نیز چند روز بعد در زیر تابش آفتاب خشک شود و گلستان بماند و درختان مرکبات یخ زده و مزارع خشکی که در زمستان تشنه آب بود.

این روزها از گفت‌وگوهای مردم نیز میتوان فهمید که باوجود دهه‌های متوالی خشکسالی چنین زمستان خشکی را ندیده بودند و شاید به همین خاطر یکدیگر را دلداری می‌دهند که احتمالاً بهاری پرباران در راه است. اما کشاورزانی که نمیتوانند منتظر بهار بمانند مزارع خود را کاشته اند و به حداقل رطوبت و آب برای سبز شدن محصول نیاز دارند، اما با این همه خشکسالی، بسیاری از مزارع گندم سبز نشده و سازمان جهاد کشاورزی که امسال مشکل کود ندارد داغ آنان را تازه میکند. این سازمان دائم پیام میدهد کشاورزان بعد از کوددهی، مزارع گندم، کلزا و جو را آبیاری کنند اما کشاورزان میپرسند با کدام آب؟ کار به جایی رسیده که سازمان آب منطقه ای در وسط زمستان مجبور شده پمپ بگذارد تا همان اندک آب باقیمانده پشت سدها را برای برطرف شدن نیاز مزارع آزاد کند. بیلان این شرکت حاکی است میزان بارندگی بهمن ماه امسال در مقایسه با سال گذشته ۸۰ درصد کاهش دارد و نسبت به دوره درازمدت نیز میزان بارندگیهای مهر تا بهمن ماه ۲۱ درصد کمتر است. این تغییر در ماههای آبان، دی و بهمن یعنی زمان کشت و رشد غلات، اثرات جبران ناپذیری بر تولید غلات بخصوص اراضی دیم داشته است چرا که کشاورزی دیم و آبی این استان در کشت پاییزه به باران مؤثر نیاز دارد و کاهش بارندگی بر محصولات دیم اثرهای چشمگیری گذاشته است.

 مصرف زیاد آب در بخش کشاورزی

ایرج حیدریان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‎ای گلستان علاوه بر کم آبی به راندمان پایین آب اشاره کرد و افزود: با توجه به مصرف زیاد آب در بخش کشاورزی و محدودیت منابع آب این استان توجه به بهبود راندمان و افزایش تولید ماده خشک از هر متر مکعب آب از ضروریات است. بخش وسیعی از اراضی این استان با روشهای سنتی و غرقابی که راندمان پایینی دارد مورد بهره برداری قرار میگیرد. به همین علت بیشترین هدر رفت آب در داخل مزرعه بوده که به بازنگری مدیریت مزرعه و استفاده از روشهای جدید جهت بهبود راندمان و کاهش تلفات آب نیاز دارد.

برای جلوگیری از اسراف آب، حیدریان راهکارها را به ۲ بخش تقسیم کرد و افزود: بخشی از اقدامها شامل ایجاد تشکلهای آبران و فرهنگسازی مناسب است و قسمت دوم به کارگیری روشهای آبیاری جدید و استفاده از تجهیزات آبیاری نوین همراه با پوشش کانالها و کاهش تلفات و تبخیر آب را شامل میشود.

 آبیاری همچنان غرقابی

به کارگیری روشهای نوین آبیاری از اصلیترین راههای جلوگیری از هدر رفت آب در بخش کشاورزی است. به همین خاطر قرار بود در برنامه پنجم توسعه ۵۰هزار هکتار از اراضی این استان زیر آبیاری پرفشار قرار گیرد، اما به علت کمبود اعتبار جهاد کشاورزی امسال در اجرای ۳ هزار هکتار آن هم مانده است.

حیدریان بیان کرد: ۹۰ هزارهکتار از اراضی آب این استان برای اجرای سامانه آبیاری زیر فشار پیشنهاد شده که ۵۰ هزارهکتار آن برنامه ریزی داشته و به گفته سازمان جهاد کشاورزی از این میزان تاکنون ۳۰ هزار هکتار محقق و اجرایی شده که بهبود اعتبارات و افزایش کمک بلا عوض دولتی میتواند باعث تسریع بقیه آن شود.

سید محسن حسینی، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان نیز با توجه به خشکسالی جاری خواستار کاهش سطح کشت آبی در این استان شد و افزود: امسال هم سطح آب سفره های زیرزمینی افت کرده، هم آبگیری سدها کاهش یافته و رودخانه ها رو به خشکی رفته است. راهکاری که در این شرایط میتوان به واسطه آن مشکل کمبود آب را کاهش داد، مدیریت صحیح مصرف آب است که در بخش کشاورزی ضرورت بیشتری دارد،چون بخش کشاورزی بزرگترین مصرف کننده آب است و میزان مصرف آب در بخش کشاورزی در ایران بیش از متوسط جهانی است و این مسأله لزوم توجه به مدیریت صحیح مصرف آب در این بخش را بیشتر نشان میدهد.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای گلستان اضافه کرد: با توجه به آورد رودخانه ها که۵۰درصد کاهش و ذخیره آبخوانها که ۲۰ درصد کاهش یافته است سطح زیر کشت اراضی آبی این استان باید به همین نسبت یعنی در آبهای سطحی ۵۰ درصد و در بخش آبهای زیر زمینی و چاهها ۲۰ درصد کاهش یابد.

 فقط به تأمین آب نیاز نداریم

محمد اسماعیل اسدی،عضو هیأت علمی بخش تحقیقات فنی ومهندسی کشاورزی دانشگاه منابع طبیعی گرگان هم اعتقاد دارد، با توجه به جنگلهای این استان کسی فکر نمیکند که در گلستان مشکل کمبود آب وجود داشته باشد با این حال خشکسالی این منطقه پشت این برگهای سبز و جنگلها پنهان شده و به همین خاطر باید با نگاه جدیتر به این مسأله بپردازیم اما به جای این که سمت مدیریت نوین کشاورزی برویم به سمت تأمین آب بیشتر روی آورده ایم و بدون توجه به الگوی کشت مناسب کشت و کار میکنیم.

وی در خصوص کاشت گونه هایی که مناسب این استان نیست و نیاز به آب زیاد دارد، افزود: ۷۰۰ تا ۹۰۰ هکتار چغندر قند پاییزه در این استان کشت میشود که با مصرف ۲۸ هزار متر مکعبی آب در هکتار مناسب این استان حتی در کشت پاییزه با توجه به کاهش بارندگیها نیست و حتی اگر سرانه آب زیادی هم داشته باشیم این طور نیست که به هر طریقی که دلمان میخواهد ازآن استفاده کنیم بلکه حتی از حداقل رطوبت موجودباید بهره ببریم و به سراغ بهینه سازی مصرف برویم.

 گرگان – نغمه عقیلی

ایران