تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۰۵:۴۹

شهروندان:
قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی گفت : سازمان های مردم نهاد و غیردولتی ابزار دست جریان های سیاسی نیستند و فعالیت این تشکل ها بدون مصوبه و لایحه قانونی از مجلس شورای اسلامی انجام می شود.

دکتر «مرتضی میرباقری» روز دوشنبه در گفت و گویی اختصاصی با ایرنا درباره برنامه های دولت یازدهم درباره تشکل های غیردولتی و در آستانه برگزاری همایش ارتقای تشکل های غیردولتی در ایران با حضور رییس جمهوری این مطلب را بیان کرد.

وی در ابتدای این گفت و گو درباره فلسفه تشکیل سازمان های مردم نهاد یا تشکل های غیردولتی به این شیوه گفت: در راستای سازندگی کشور به صورت طبیعی به سرمایه های مختلفی نیازمند هستیم و در نظام سنتی نخستین سرمایه، سرمایه طبیعی شامل نفت، گاز، جنگل، معاون، دریا و … است و در نظام برنامه ریزی پس از انقلاب صنعتی سرمایه های صنعتی مانند کارخانه، راه، پتروشیمی، سد و … مدنظر قرار گرفت.

میرباقری افزود: در دهه های ۵۰ میلادی به بعد این امر بیشتر مورد توجه قرار گرفت که یک عنصر جدی که سرمایه طبیعی و صنعتی را فراهم می کند، سرمایه انسانی است.

وی گفت: انسان به هر میزان دانش، تجربه، تحصیلات داشته باشد بهتر می تواند تاثیرگذار باشد و در این دهه ها آموزش عمومی و عالی نیز بشدت مورد توجه قرار گرفته تا نیروهای انسانی علم و دانش خود را افزایش دهند.

قائم مقام وزیر کشور گفت: اگر بنا باشد این سرمایه جدی تر باشد باید امنیت، اعتماد، قانون و ضابطه، همبستگی اجتماعی و شرایط مطلوب اجتماعی وجود داشته باشد. که ما در واقع این سرمایه را سرمایه اجتماعی می نامیم.

وی کارآیی بیشتر سرمایه طبیعی را منوط به داشتن سرمایه اجتماعی دانست و گفت: اگر ما سرمایه اجتماعی را یکی از موثرترین زمینه ها برای سرمایه گذاری و فعال کردن سایر سرمایه گذاری ها بدانیم، ارتباط اجتماعی، انسجام و قواعد اجتماعی زمینه های اصلی برای سرمایه گذاری در یک جامعه به شمار می رود که این امر می تواند با ایجاد ارتباطات، فعالیت و تشکیلات اجتماعی همراه باشد.

میرباقری افزود: تشکل های غیردولتی مجموعه مولد سرمایه اجتماعی هستند که اگر هنر لازم را داشته باشیم می توانیم برای ارتقای جدی این تشکل ها اقدام کرده و به عنوان یک سرمایه هنگفت و پایان ناپذیر در اختیار داشته باشیم.

وی ادامه داد: در این راستا دولت یازدهم راهبردی اساسی انجام داد تا بتوانیم با تقویت تشکل های غیردولتی و موفقیت در این عرصه، موفقیت های دیگری را شاهد باشیم.

سوال – بعضی تشکل های غیردولتی را خطر امنیتی می دانند و بعضی نیز این تشکل ها را موقعیت مناسبی برای فعالیت های حزبی و سیاسی ، نگاه دولت یازدهم به این سازمان های مردم نهاد چیست؟

میرباقری در پاسخ به این سوال گفت: دولت در واقع تشکل های غیردولتی را نه به اصطلاح ابزار دست جریان های سیاسی و نه به عنوان مخل امور امنیتی می داند بلکه این تشکل ها دارای کارکردهایی اساسی و اصولی هستند.

قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی گفت: تشکل های غیردولتی مولد سرمایه اجتماعی و به عنوان مکمل احزاب و مقوم امنیت جامعه هستند و اگر این سوال پیش می آید که جامعه برای فعالیت های سیاسی به این تشکل ها نیاز دارد، باید بگویم که بله نیاز به حضور این تشکل ها احساس می شود اما تشکل های غیردولتی جایگزین احزاب نیستند.

میرباقری افزود: خطوط روشن بین تشکلهای غیردولتی و مدنی با احزاب و سازمان های سیاسی وجود دارد و هر دو را ضروری می دانیم و اینها جایگزین هم نیستند بلکه به عنوان مکمل هم هستند و در واقع می توان گفت کار احزاب از عهده تشکل های غیردولتی برنمی آید و تشکل ها نیز نمی توانند کار احزاب را انجام دهند و اشتباه محض است که این را جایگزین هم بدانیم، به دلیل اینکه احزاب از بلوغ لازم برخودار نیستند و تشکل ها نیز در جایگاه اصلی خودشان قرار ندارند و گاهی جابجایی ها انجام می گیرد.

وی درباره راه حل جدی در این خصوص گفت : باید برای هرکدام از اینها ریل گذاری معینی صورت گیرد. یعنی اگر هر کدام ریل و مسیر مشخص و قانونمندی داشته باشند در صورت بروز تخلف می توان به صورت قانونی با آنها برخورد کرد، لذا ما به هیچ وجه تشکل های غیردولتی را جایگزین احزاب نمی دانیم و بالعکس.

وی در ادامه پیش نیاز هرگونه فعالیت صحیح، دقیق و پرقدرت در جامعه را وجود امنیت بالا عنوان کرد و گفت: نمی توان با امنیت پاکستان و عراق فعالیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشیم و همه بدانند که تشکل های غیردولتی مخل امنیت کشور نیستند و هرجایی که جمعیت سازماندهی شده مردمی حضور داشته باشد و قانونمند باشد، مخل امنیت نیست و مشوق و مبلغ امنیت است و تشکل های غیردولتی بهتر از هر کسی می دانند که نیازمند امنیت هستند و دستگاه های امنیتی نباید احساس کنند که تشکل ها ابزار آنها هستند و همانطور که احزاب نباید این کار را انجام دهند.

دکتر میرباقری با بیان اینکه تشکل های غیردولتی هیچگونه فعالیت برای به خطر افتادن امنیت نباید داشته باشند، افزود: اگر تشکل ها به دنبال فعالیت های حزبی بروند راه حل آنها تعطیلی نیست بلکه باید تصحیح و اصلاح شوند و اکنون راهبرد اصولی دولت این است که اگر خطایی صورت گیرد نباید تعطیلی صورت گیرد بلکه تصحیح شود و اگر این کار صورت گیرد و تشکل ها از بلوغ لازم برخوردار شوند آنها بهتر می توانند خودشان را حفظ کنند.

قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی گفت: تقویت تشکل های غیردولتی ، مانع ورود این تشکل ها به این وادی ها می شود و اگر نحیف و ضعیف بمانند امکان غش این تشکل ها وجود دارد.

وی هدف اصلی احزاب و جریان های سیاسی را هدایت به سمت قدرت و انتخاب رییس جمهوری و نمایندگان مجلس و … دانست و اظهار داشت: اما مساله جدی تشکل های غیردولتی رفع نیازهای جامعه و انتظارات جامعه است.

سوال -آیا تشکل های غیردولتی دچار مشکل قانونی هستند یا ضعف قانونی در این حوزه وجود دارد؟ برای تقویت این تشکل ها چه برنامه ای دارید؟ اصولا تشکل های غیردولتی چه خدمات می توانند به کشور ارائه کنند و مزیت فعال شدن این تشکل ها برای کشور چیست؟

دکتر میرباقری درباره مشکلات قانونی تشکل های غیرقانونی نیز گفت: فعالیت های مدنی تشکل های غیردولتی لایحه قانونی ندارد و از طرف مجلس شورای اسلامی و دولت مصوبه ای قانونی در این زمینه نداریم، اما دولت به خاطر اینکه فکر می کرد تشکل های دولتی باید فعال شود، مقرراتی برای فعالیت آنها وضع کرد و چارچوب کنونی براساس مصوبه ای از سوی هیات وزیران است و فقط یک قوه زمینه فعالیت این تشکل ها را فراهم کرده است و هنوز قوه مقننه برای این تشکل ها مصوبه ای ندارد.

وی اضافه کرد: ما فکر می کنیم یک نیاز شدید در این زمینه داریم چون به هر میزان چارچوب فعالیت ها در قالب مصوبات یا لایحه مجلس شورای اسلامی باشد، آن فعالیت منسجم تر و محکم تر می شود و تابع سلایق نیست و همچنین از ظرفیت هنگفت قوه مقننه نیز برخوردار و بودجه ای خاص نیز به این تشکل ها تخصیص داده می شود.

وی گفت: بزرگ ترین نیاز ما این است که یک مصوبه اساسی در مجلس شورای اسلامی برای تامین تمام فعالیت های تشکل های غیردولتی فراهم شود چرا که این موضوع یک خلا است و برای رفع این خلا با کمیسیون های ذیربط به ویژه بخش پژوهشی مجلس و تمام دستگاه های مرتبط با این تشکل ها مذاکراتی صورت گرفته است که خوشبختانه پیش نویس لایحه فعالیت های این تشکل ها در ماه گذشته آماده شده است.

این مقام وزارت کشور گفت: در قالب یک نشست با ۲۰۰ زیرمجموعه این موضوع مطرح شد و این لایحه ۵۰ ماده ای را روی سایت معاونت تشکل های غیردولتی وزارت کشور قرار داده ایم تا علاقه مندان و فعالان در این عرصه نیز نظرات و پیشنهادت خود را مطرح کنند.

وی تصریح کرد: در دهه های اخیر دستگاه های دولتی ما بارهایی را از روی زمین بلند کرده اند و مسئولیت هایی داشته و مداخلاتی در زمینه های آموزشی، بهداشتی، محیط زیست و اجتماعی انجام داده اند که بسیاری از آنها توسط مردم قابل انجام است که ما فکر می کنیم اگر پشتیبانی حکومت و مشارکت جدی مردم را داشته باشیم که متاسفانه این معادله و موازنه در چند دهه اخیر به هم خورده است، می توانیم در راستای انجام بهتر فعالیت ها نیز تاثیرگذار باشد.

میرباقری افزود: امروز حدود ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در ایران تحصیلکرده وجود دارد که پنج میلیون و ۵۰۰ هزار نفر آنان فارغ التحصیل و پنج میلیون نفر دیگر نیز در حال تحصیل هستند و این مهم به عنوان یک ظرفیت هنگفت است که هیچ دستگاه دولتی نمی تواند آنها را استخدام کند و ما باید از این ظرفیت به خوبی استفاده کنیم چرا که این افراد می توانند به مجموعه های دولتی مشاوره و کارشناسی ارائه دهند.

وی اضافه کرد: همچنین ما در فضای سایبری می توانیم بسیاری از فعالیت ها در دستگاه ها و کارهای تخصصی فکری و پژوهشی را در اختیار این افراد تحصیلکرده برای کمک به دستگاه های دولتی قرار دهیم تا هم در مقام مشورتی، پشتیبانی و کارشناسی فعالیت و هم به عنوان تشکل های غیردولتی بخشی از مشکلات را حل کنند.

قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی گفت: به همین منظور باید یک قانون مشخص در زمینه تشکل های غیردولتی داشته باشیم و با توجه به رویکرد دولت، دستگاه های اجرایی را که ارتباطی با فعالیت دستگاه های دولتی و حکومتی ندارند در اختیار تشکل های غیردولتی قرار دهیم تا با مشارکت مردم انجام شوند.

میرباقری درباره مزیت های فعال شدن تشکل های غیردولتی برای کشور نیز تصریح کرد: یکی از مزیت های اصلی فعال شدن تشکل های غیردولتی در کشور این است که مردم از حالت تماشاچی به بازیگر شدن تبدیل می شوند و نقش مردم از افراد تماشاچی و متوقع به نقش بازیگر و موثر تبدیل می شود و به جای اینکه انرژی مردم در امور دیگر مصرف شود، آزاد شده و صرف رفع آسیب ها و مسائل مختلف در کشور می شود.

وی تصریح کرد، اکنون در اکثر کشورهای دنیا مردم آنچنان تربیت شده اند که فکر می کنند بخش عمده ای از زندگی خودشان را صرف محیط های پیرامونی خودشان کنند.

سوال- در حوزه روابط بین الملل حضور تشکل های غیردولتی ایرانی را چگونه ارزیابی می کنید؟

قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی گفت: در عرصه بین الملل به خصوص آمریکا و اروپا و کشورهای توسعه یافته می توانیم بگوییم قدرتمندترین نهادها در این کشورها تشکل های غیردولتی است و به عبارت دیگر زبان امروز ارتباطات بین المللی زبان تشکل های مدنی و غیردولتی است و امروز قدرت این تشکل ها چند صد برابر قدرت دولت ها است.

وی تصریح کرد: دوره ای که دولت ها در ارتباطات بین المللی قدرتمند بودند این دروه در حال به سر آمدن است یعنی به طور عملی عمده ای از فعالیت در عرصه ارتباطات دولت ها به ملت ها از طریق تشکل های غیردولتی واگذار شده است و این امر در دهه اخیر به شدت توسعه پیدا کرده است و به دلیل فراگیر شدن فضای سایبری و دسترسی به این فضاهای سایبری و اینترنتی، تشکل ها به راحتی مرزهای جغرافیایی خودشان را طی می کنند.

وی گفت: اکنون تشکل های غیردولتی ما در ارتباط با تشکل های سایر جوامع از قدرت و قوت بالایی برخوردار نیستند و از نظر کمی و کیفی در موقعیت مناسبی قرار ندارند و باید توسعه کمی و کیفی پیدا کنند.

میرباقری افزود: در صورتی که تشکل های غیردولتی ایران از پشتوانه خوبی برخوردار باشند می توانند دهها برابر چیزی که امروز دارند ارتباط بین المللی داشته باشند.

سوال- با توجه به بی مهری های سال های گذشته، بسیاری از تشکل های مردمی دچار افول یا ضعف شده اند. دولت چه برنامه ای برای به میدان آوردن و جلب نظر این دسته از تشکل های غیردولتی فعال دارد؟

میرباقری در پاسخ به این سوال نیز گفت : تشکل های غیردولتی اگر مجموعه های بی هویت، سوری، ظاهری و لوکس باشند هیچ کارآیی نخواهند داشت و تشکل هایی که ظرفیت مسائل امنیتی کشور را نداشته باشند، نمی توانند رشد کنند.

وی اضافه کرد: نمی توان برای فعال کردن تشکل های غیردولتی با ذوق و سلیقه استفاده کرد و اگر یک قانون جامع و فراگیر وجود داشته باشند دیگر فعالیت آنها بسته به سلیقه مدیران نیست و در صورت فراهم نشدن زمینه ها، پس از مدتی این تشکل ها از صحنه خارج شده و به نظر من در ادوار گذشته اهتمام جدی برای فعالیت این نهاد وجود نداشته است.

وی گفت: ارزیابی ما حاکی از این است که در سنوات قبل رشد کمی و کیفی در تشکل های غیردولتی در ایران را نمی بینیم و این می تواند مهر بی مهری را داشته باشد.

سوال- حضور رییس جمهوری برای نخستین بار در همایش تشکل های غیردولتی چه پیام و آثاری را در برخواهد داشت؟

میرباقری در ادامه به برگزاری همایش ارتقای تشکل غیردولتی در ایران خبر داد و افزود: این همایش قرار است روز چهارشنبه (۲۲ مرداد ماه) با حضور رییس جمهوری در محل وزارت کشور افتتاح شود و این مهم یک اتفاق بی نظیر در ایران است که بالاترین مقام اجرایی کشور در جمع تشکل های مردمی حاضر می شود تا ضمن شنیدن نظرات نمایندگان تشکل های غیردولتی، دیدگاه های کلان و اساسی دولت را درباره نحوه فعالیت این تشکل ها مطرح کند.

وی با بیان اینکه خطوط اصلی قانونی اساسی را بالاترین مقام اجرایی کشور تعیین می کند، اظهار داشت: ۳۱ استان کشور در این همایش شرکت خواهند کرد و با توجه به اینکه برخی از تشکل های ما با ۱۷۰ کشور انجمن های دوستی و برخی دیگر نیز انجمن های مشورتی بین المللی دارند، این همایش می تواند در زمینه گسترش این همکاری ها تاثیرگذار باشد.

قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی گفت: پیش از برگزاری این همایش، ۲۰۰ نشست در استان های مختلف کشور برگزار شده و قرار است نتایج این نشست ها در یک همایش یک روزه با حضور وزیر آموزش و پرورش، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، رییس سازمان محیط زیست، معاون رییس جمهوری در امور زنان و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مطرح و بررسی شود.

سوال – مشکل مالی تشکل های غیردولتی را چگونه می توان حل کرد؟

قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی افزود: تشکل های غیردولتی حزبی، سیاسی و حتی اقتصادی نیستند اما برای اینکه این نهادها قوام بگیرند باید علاوه بر حمایت های آموزشی و پشتیبانی، واگذاری پروژه های دیگر دستگاه های اجرایی به این نهادها ، زمینه برخی تسهیلات ویژه نیز برای این تشکل ها فراهم شود.

وی تصریح کرد: در سنوات گذشته دولت از مجلس درخواست بودجه برای این تشکل ها می کرد تا آنها را پشتیبانی مالی اولیه کنند اما این موضوع دچار اختلال شد که به همین منظور در سال جاری ردیف بودجه ای برای حمایت از این نهادها در نظر گرفتیم و در صورتی که قانون یا لایحه ای برای تشکل های غیردولتی به تصویب برسد، بخش عمده ای از مشکلات آنها حل خواهد شد.

وی اظهار داشت: در حال حاضر بودجه برخی تشکل ها از نهاد ریاست جمهوری و وزارت کشور تامین می شود اما تشکل های غیردولتی بودجه خاصی ندارند.

سوال- مرجع دادن مجوز تشکل های غیردولتی در کشور کجاست و برای کوتاه کردن زمان و ساده کردن امر نظارت چه باید کرد؟

میرباقری در خصوص این سوال نیز گفت : یکی از معضلات بزرگ در زمینه فعالیت تشکل های غیردولتی وجود مراجع جزیره ای بود به طوری که دستگا ها با سلیقه خودشان مجوز صادر می کردند که دولت این موضوع را به وزارت کشور واگذار کرد.

وی با بیان اینکه مجوز اصلی را وزارت کشور صادر می کند، اظهار داشت: این وزارتخانه اجازه می دهد این مجموعه ها کنار هم کار کنند و برای دادن مجوز دو گام اساسی و مهم نیاز است که باید این تشکل ها به رسمیت شناخته شوند و فعالیت تخصصی داشته باشند.

نامبرده اضافه کرد: برای دریافت مجوز تشکل های غیردولتی از دستگاه های متعدد، امکان دارد ایستگاه های بررسی تایید صلاحیت سلیقه ای و طولانی باشد و ارزیابی ما این است که یک تشکل غیردولتی چندین ماه تلاش می کند تا مجوز بگیرد اما وزارت کشور در کمتر از یک ماه مجوز اولیه را صادر می کند.

وی اضافه کرد: همچنین به افراد درخواست کننده سه ماه فرصت داده می شود تا مدارک لازم جهت صدور مجوز را فراهم تا بتواند فعالیت رسمی خود را آغاز کند.

میرباقری در پایان رقم تشکل های غیردولتی کشور را ۲۰ هزار عنوان کرد و گفت: این تشکل ها در سنوات گذشته با علاقه جدی وارد عرصه شده اند اما متاسفانه نیمی از این تشکل ها غیرفعال است و عمده مشکل آنها به بی مهری ها، عدم پشتیبانی و حمایت، نداشتن قانون و عدم ارائه آموزش های لازم باز می گردد که اولویت اصلی ما نیز فعال کردن این تشکل ها است.