سازمان‌های مردم نهاد شریک شادی‌های اجتماعی‌اند
شهروندان:
رشد خزنده ایدز و تغییر الگوی انتقال آن از سرنگ مشترک به روابط جنسی از یک سو و تولید آسیب‌های اجتماعی در ارتباط با این بیماری پدیده‌های مهمی هستند که بدون آگاهی اجتماعی و بدون دخالت تشکل‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد یا «ان‌جی‌او»ها قابل کنترل و پیشگیری نیستند.رمز موفقیت کشورهایی که توانسته‌اند تولد ویروس ایدز را به صفر برسانند نیز مشارکت سازمان‌های مردمی در این زمینه و اجتماعی کردن مبارزه با ایدز و سایر آسیب‌های اجتماعی است.
ب
ر این اساس در سال‌های اخیر، کشورهایی همچون هند و پاکستان تلاش کرده‌اند با واگذاری مدیریت آسیب‌های اجتماعی به خود جامعه، گوی سبقت را از کشورهای همسایه بربایند و با کمک خود مردم مسائل و معضلات اجتماعی را بهبود بخشند.
بسیاری از سازمان‌های مردم نهاد در دولت گذشته تعطیل و آنچه باقی ماند هم بی‌اثر شد، موضوعی که اکنون سازمان‌های مردم‌نهاد از آن به عنوان خاطره‌ای تلخ یاد می‌کنند و گسترش آسیب‌های اجتماعی را نتیجه چنین رویکردی می‌دانند.
خسرو منصوریان که بیش از چندین دهه از زندگی‌اش را صرف مددکاری اجتماعی کرده و مؤسس <انجمن احیای ارزش‌ها و حمایت از کودکان و نوجوانان توان‌یاب> است در این زمینه می‌گوید: <اگرچه فعالیت ان‌جی‌اوها در دنیا سابقه‌ای طولانی دارد و در شرایطی که دولت نمی‌تواند از پس هزینه‌های مربوط به مسائل اجتماعی بربیاید، اقدامات بزرگی توسط این سازمان‌ها صورت می‌گیرد اما تشکیل ان‌جی‌او در جامعه ما پدیده نوظهوری است. در واقع دولت‌ها امروزه متوجه شده‌اند که برای ریشه‌کن کردن آسیب‌های اجتماعی باید به نیروی بی‌پایان مردمی وصل شد همچنان که در دولت اصلاحات لایحه‌ای در این باره به مجلس ارائه و تصویب شد تا اینکه این فعالیت‌ها در دولت پیش خاموش ماند و بعد از ۸ سال اکنون دوباره فضای جدیدی ایجاد شده که آن را به فال نیک می‌گیریم. به عنوان یک مددکار اجتماعی معتقدم ان‌جی‌اوها نباید از بند ناف دولت‌ها تغذیه کنند در غیر این صورت نام آن را نمی‌توان سازمان مردم نهاد گذاشت. به همین منظور در ۶ ماه گذشته دولت به فکر لایحه و تنظیم قوانین جدیدی افتاده است تا تشکل‌های مردم نهاد بتوانند در فضای باز و بهتری به فعالیت‌هایشان ادامه دهند.>
با این رویکرد و نیز با غیرسیاسی شدن سازمان‌های مردمی می‌توان ادعا کرد این نهادها عام‌المنفعه هستند و با ذکات سلامتی شریک شادی‌های اجتماعی می‌شوند.
پیشرفت ویروس ایدز
مؤسسه انجمن حمایت و یاری آسیب‌دیدگان اجتماعی و انجمن حمایت از کودکان و نوجوانان توان یاب نخستین مؤسسه‌ای است که کودکان و نوجوانان توان‌یاب فلج ذهنی را تا ۱۶ سالگی تحت گفتار درمانی، کاردرمانی، هنردرمانی و فیزیوتراپی قرار می‌دهد و چنانچه آن‌ها نیاز به عمل جراحی و تجهیزات پزشکی داشته باشند با یاری خیرین نیازهایشان مرتفع می‌شود.
منصوریان هر نوع خدمات ارائه‌شده در این مؤسسه را هم برای معلولان و هم برای زنان و کودکان مبتلا به ویروس ایدز رایگان عنوان می‌کند و می‌گوید: <شاید یکی از عمده دلایلی که کمتر به کودکان معلول خدمات داده می‌شود گران بودن، دیر بازده بودن و غیرملموس بودن آن است اما حمایت از این قشر جامعه یک امر واجب است. در شرایطی که مادر سرپرست خانواده بوده و حتی هزینه تأمین کرایه تاکسی‌اش را ندارد بی‌شک حمایت ان‌جی‌اوها مرهم زخم آن‌ها خواهد بود، زیرا یک مادر سرپرست خانواده، در جامعه‌ای که دچار اختلال شده درمعرض انواع آسیب‌ها قرار دارد بنابراین، این گروه از زنان نیازمند توانمندسازی و ظرفیت‌سازی هستند تا با یادگیری مثلاً خیاطی درآمد کسب کنند. این همان پیشگیری از انواع رفتارهای پرخطری است که نامش را آسیب اجتماعی گذاشته‌ایم.>
این روزها آمار تلفات جاده‌ای، آلودگی هوا و سرطان جزو نگرانی‌های اصلی مردم و مسئولان است حال آنکه طلاق یا آسیب‌های رفتاری می‌تواند به بروز پدیده‌های غیرقابل جبرانی مثل ایدز منجر شود.
مؤسس انجمن احیای ارزش‌ها گسترش ویروس ایدز را یکی از مهم‌ترین رفتارهای پرخطر در جامعه می‌داند: «ایدز مهم‌ترین عاملی است که آسیب‌پذیرین قشر اجتماع یعنی زنان و کودکان را تهدید می‌کند؛ خطری که البته عامل اصلی انتقال آن مردان هستند.»
براساس آمارهای وزارت بهداشت و درمان ۸۰ درصد ازموارد ابتلا به ویروس ایدز در زندان و از طریق تزریق سرنگ‌های آلوده است همچنین ۸۰ درصد از موارد ابتلا به ایدز در جهان از طریق آمیزش جنسی بوده و مردان عامل اصلی انتقال بیماری محسوب می‌شوند. زنان، ۷۳ درصد از تماس‌گیرندگان با خط اورژانس اجتماعی یا «هات لاین» را شامل می‌شوند که در مجموع ۳۷ درصد از آنان رفتارهای پرخطر داشته و در مورد ویروس ایدز سؤال‌هایی را می‌پرسند.
مشاوران «هات لاین» مؤسسه نیز روش‌های درمان، علائم و پیشگیری از انتقال آن به سایر افراد را هشدار داده و ماهانه مبلغی را برای تهیه دارو و کمک‌هزینه زندگی در اختیار زنان مبتلا به ویروس قرار می‌دهند تا از روی آوردن به روابط پنهانی و پرخطر بعدی و احتمال آلوده شدن سایر افراد به ویروس ایدز جلوگیری شود.
به نظر می‌رسد رمز موفقیت ان‌جی‌او ها نه در رایگان بودن بلکه در اعتماد مراجعه‌کنندگان آن است. آن‌ها صادقانه مسائل و مشکلات‌شان را با مشاوران «هات لاین» در میان گذاشته و بدین ترتیب از انتقال ویروس به دیگران پیشگیری می‌کنند. منصوریان در این باره با بیان مثالی می‌گوید: «یادم می‌آید زنی مبتلا به ویروس ایدز به ان‌جی‌او مراجعه کرده و کاملاً از رفتارهای پرخطر و شیوه انتقال این بیماری آگاهی پیدا کرده بود به همین خاطر وقتی زن جوانی را در آرایشگاه می‌بیند و مطلع می‌شود که همسرش بزودی از زندان آزاد خواهد شد به آن زن جوان می‌گوید باید از مبتلا نبودن ایشان به ایدز کاملاً مطمئن شوی همین مسأله باعث شده بود آن زن از ویروس ایدز در امان بماند.»
براساس آمارهای وزارت بهداشت در طول ۱۱ سال گذشته آمار ایدز ۹ برابر و سالانه حدود ۸۰ درصد افزایش یافته که بیش از نرخ تورم و قیمت مسکن است. البته مشکلات خانوادگی که ریشه عمده آن رفتارهای پرخطر جنسی است این مسأله را تحت تأثیر قرار داده است. آمار مبتلایان در کشور تا پایان سال ۹۲، ۲۸ هزار و ۸۸۸ نفر بوده‌اند که ۷/۸۸ درصد مردان و ۳/۱۱ درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند و حدود ۵/۴۰ درصد از مبتلایان در رده سنی ۲۵ تا ۳۵ سال قرار دارند که از این تعداد ۶/۶۷ درصد از طریق تزریق با سرنگ‌های آلوده، ۴/۱۳ درصد رابطه جنسی و ۲/۱ درصد از طریق انتقال ویروس از مادر به کودک بوده است.
همچنین شروع ایدز در کودکان کار ۴۰ برابر برآورد شده است ، در حالی که ۵۴ کشور جهان در سال‌های اخیر مورد جدید ابتلا به ایدز را به صفر رسانده‌اند مثلاً کشوری مانند سوئد با آموزش کودکان از دوران ابتدایی توانسته به عنوان یکی از این کشورهای مطرح در این زمینه باشد و اما در مقایسه با توجه به رشد ۸۰ درصدی افزایش ایدز کاری جدی برای بالا بردن آگاهی انجام نشده است.
پنهانکاری، نگاه منفی در افکار عمومی، انگ و تبعیض اجتماعی از جمله دلایلی است که مبتلایان به ایدز کمتر حاضر می‌شوند بیماری خودشان را عنوان کنند.
رمز ماندگاری سازمان‌های مردمی
خسرو منصوریان با بیان اینکه کشورهای حوزه قفقاز یکی از کشورهای پرخطر در زمینه انتقال اچ‌ای‌وی هستند، می‌گوید: <متأسفانه به خاطر شرایط آسان ورود اتباع این کشورها بویژه در شهرهای شمالی و مرزی باید مراقبت‌های جدی صورت گیرد.>
وی می‌گوید: <در حال حاضر حدود ۷۰ هزار مبتلا به ایدز در کشور گزارش شده که به اعتقاد من این آمار در خوش‌بینانه‌ترین حالت باید در ۵ و در نگاه واقع‌بینانه در ۷ ضرب شود. در شرایط اینچنینی همکاری صدا و سیما و رسانه‌ها لازم و ضروری است، ضمن آنکه دخالت روحانیون را نیز برای پیشگیری از رفتارهای پرخطر اجتماعی میمون و مبارک می‌دانیم.
باید گفت فعالیت ان جی اوها و سازمان‌ها و تشکل‌های مردمی در کشورهایی مانند سوئد به قدری با استقبال مردم روبه‌رو می‌شود که هر یک فرد سوئدی حداقل در ۶ ان جی او عضو است حال آنکه در کشور ما از هر ۵۰۰ هزار نفر یک نفر عضو این سازمان‌های مردم نهاد هستند و علت عمده آن نیز ضعف فرهنگ‌سازی و همکاری نکردن رسانه‌ها در این باره است.>
رئیس انجمن حمایت از آسیب‌دیدگان اجتماعی و حمایت از کودکان و نوجوانان توان‌یاب می‌گوید: اگرچه دولت به چاه نفت متصل است اما نمی‌تواند ماهانه مثلاً ۱۰۰ هزار تومان به هر کودک یتیم، کم توان ذهنی یا مبتلا به ایدز پرداخت کند ولی ان‌جی‌اوها به ثروت بزرگتری یعنی به مردم وصل هستند.
فریبا خان‌احمدی
ایران
