تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۰۲:۲۹

شهروندان:
ادیسون با اختراع برق خدمت بزرگی به جامعه بشریت کرد به طوری که میلیاردها انسان از آن اختراع بهره مند شدند، او با بهره گیری از نیروی الکتریسیته و تولید لامپ، خانه های ما را روشن کرد و استفاده از برق را در منازل سراسر جهان گسترش داد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، ادیسون با ایجاد اولین کارخانه و شبکه توزیع برق برای منازل و اماکن خصوصی شالوده توسعه بزرگ صنعت را بنیان نهاد به طوری که امروزه استفاده از این منبع انرژی تنها محدود به تامین روشنایی نیست بلکه گستره بزرگی از لوازم خانگی، با نیروی الکتریسیته کار می کنند. علاوه بر این، امکان دریافت نیروی الکتریسیته از شبکه تولید و توزیع که ادیسون ایجاد کرد استفاده از نیروی برق را در صنایع امکان پذیر کرده است.

همه ما اگر به یاد نداشته باشیم اما شنیده ایم که در قدیم الایام که نفت و برق نبود، تامین روشنایی خانه ها در شب کار بسیار دشواری بود و برای این منظور، از وسیله ای به نام چراغ پی سوز استفاده می کردند، سالها گذشت تا اینکه نفت وارد خانه های ما شد و شمع و چراغ پی سوز جایش را به نوعی چراغ بنام ”مشی” یا ”موشی” داد بعد هم چراغ های فانوس، لمپا، گردسوز و در نهایت چراغ توری وارد بازار شد که سوخت همه آنها از نفت تامین می شد و بیشتر روی طاقچه ها قرار می گرفت تا اتاق را روشن کند اما اینک برق سراسری خانه های ما را روشن کرده و به کانون خانواده ها گرمی بخشیده است.

همچنین شنیده ایم پیشینیان ما چگونه خانه هایشان را در مقابل سرما، گرم می کردند؛ از کرسی گرفته تا بخاری های هیزمی و نفتی هر کدام در دوران خاص به خانه های اجداد ما گرمی می بخشید و چه سختی هایی برای تهیه سوخت متحمل می شدند.

آنان در تابستان طاقت فرسا به وسیله زیرزمین ها، سردابه ها، هشتی ها، دالان ها و مسیر بادگیرها که تقریبا در همه خانه ها تعبیه شده بود، گرما را از خود دور می کردند و هنگام خروج از خانه، بادبزن های حصیری به همراه داشتند و شب ها به هنگام خواب، روی پشت بام های خنک کاهگلی رفته و استراحت و در زمستان، با کرسی خود را گرم می کردند و از هیزم برای پخت و پز، گرم کردن آب حمام، پخت نان و مانند آن استفاده می نمودند اما امروزه از آن وسایل دیگر خبری نیست و نام آنها تنها در داستان ها شنیده می شوند.

با یادآوری گذشته اهمیت نعمت برق در زندگی امروزی بیشتر آشکار می شود از این رو باید با بهینه سازی و منطقی مصرف برق و صرف هزینه کمتر، از انرژی الکتریکی بهره مند شویم.

امروزه در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ارزش اﻓﺰوده ﺣﺪود ۱۱۵ ﺗﻦ ﻣﻌﺎدل ﻧﻔﺖ ﺧﺎم اﻧﺮژی ﻣﺼﺮف می شود که اﻳﻦ رﻗﻢ در اﻳﺮان ﺑﻴﺶ از ۱٫۵ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ و در حقیقت شدت مصرف انرژی در ایران، یک و نیم برابر متوسط جهانی و قیمت تمام شده برق کشور، سه برابر هزینه دریافتی است.

با افزایش شدید مصرف برق در روزهای گرم تابستان و اعلام مسئولان وزارت نیرو، باز هم تولید برق کشور، پاسخگوی مصرف است، اما آنچه مشکل را دو چندان کرده فشار سنگین مصرف در برخی مناطق بر پست های توزیع برق است که برای خروج از شرایط بحران و رسیدن به یک وضع مطمئن و پایدار در حوزه برق باید برنامه هایی پیش بینی شده باشد.

این روزها، درخواست مسئولان وزارت نیرو برای صرفه جویی در مصرف برق افزایش یافته اما با این حال، افزایش مصرف برق در هفته های اخیر نشان می دهد که این درخواست کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

مطالعات سازمان بهره وری انرژی ایران، حکایت از مصرف ۳۱ درصدی انرژی الکتریکی معادل یک سوم سهم انرژی در بخش خانگی به ویژه دستگاههای گرمایشی و سرمایشی منازل دارد. از این رو اعمال مدیریت انرژی در این بخش بسیار مهم است و اقدامات مدیریت مصرف در این بخش از جمله آگاه سازی و آموزش مصادیق صرفه جویی انرژی نخستین گام به شمار می رود.

براین اساس؛ ۴۵٫۴۹ درصد از انرژی الکتریکی در بخش خانگی، عمومی و تجاری مصرف می شود و ۳۶٫۵ درصد از مصرف حامل برق به صنعت، ۱۵٫۸۵ درصد به بخش کشاورزی، ۰٫۱۹ درصد به حمل ونقل و ۱٫۹۸ درصد به سایر مصارف اختصاص یافته است.

بررسی ها نشان می دهد در تولید، انتقال و توزیع برق به صورت کلان مشکل حادی وجود ندارد اما چالش بزرگ حوزه برق، عدم یکنواختی چگالی تقاضا یا پراکندگی نامناسب بخش مصرف و نه پرمصرف بودن که بدمصرف بودن برخی مشترکان و نابسامانی در طرف تقاضا است.

از این رو مردم باید متوجه باشند که همه به صورت گروهی در پایداری و حفظ شبکه برق، نقش ویژه ای دارند و مسئولیت بر دوش هر دو گروه عرضه کننده (مسئولان) و مصرف کننده (مردم) است.

طبیعتا اگر عموم مردم نقش کاهش مصرف را به ویژه در ساعات اوج (۱۱ صبح تا ۱۵ و ۱۹ تا ۲۳ شب) به خوبی ایفا نکنند، شبکه چاره ای جز جابه جایی یا حذف بار نخواهد داشت.

براساس اعلام کارشناسان صنعت برق، با افزایش هر درجه دمای هوا، علاوه بر افزایش پیک مصرف، راندمان شبکه تولید، انتقال و توزیع برق کشور نیز حدود یک درصد کاهش می یابد که این موضوع می تواند به افزایش حجم خاموشی ها در شهر های مختلف کشور دامن بزند.

مسعود سرپاک کارشناس انرژی در این رابطه می گوید: تقاضای برق در برخی مناطق بسیار بالاست و تجهیزات فعلی برق پاسخگوی نیاز آنها نیست.

وی افزود: ویژگی برق، تولید و مصرف لحظه ای و همزمان است و هرچه در شبکه موجود باشد، همان لحظه به مصرف می رسد و قابلیت ذخیره سازی برق، بسیار اندک است؛ پس برای برقراری معادله بین عرضه و تقاضا در شرایط کنونی، مسئولان امر در سه بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برنامه هایی را در نظر دارند.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه مدیریت مصرف انرژی، تمام اقداماتی را شامل می شود که در راستای بهبود بهره وری و ارتقا سطح کارایی انرژی الکتریکی در اقتصاد ملی جامعه موثر باشد، افزود: براثر اعمال راهکار مدیریت مصرف برق، نه تنها از حجم تولید، ارایه خدمات عمومی و سطح رفاه اجتماعی کاسته نمی شود بلکه با همان امکانات و سطح هزینه ها، افزایش تولید و خدمات و نیز رفاه اجتماعی امکان پذیر خواهد شد.

وی درباره نقش قیمت انرژی در ارتقا بهره وری نیز گفت: قیمت یک عامل مهم در اقتصاد است که مهمترین نقش آن علامت‏ دهی به بازارها برای رسیدن به تعادل است و قیمت نقش مهمی در ایجاد کارایی اقتصادی بازی می کند.

امیر دودابی نژاد معاون سازمان بهره وری انرژی ایران نیز با اشاره به وضعیت شاخص بهره وری انرژی در ایران نسبت به سایر نقاط جهان می گوید: شاخص کلان مورد استفاده برای مقایسه بهره‏ وری انرژی، شدت انرژی است.

وی یادآور شد: اﻳﺮان از ﻟﺤﺎظ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژی برای ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و از ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﺑﺎﺷﺪت اﻧﺮژی ﺑﺎﻻ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﺪت ﻣﺼﺮف ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻧﺮژی در ﻛﺸﻮر ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﻮرﻫﺎی نفتخیز ﺑﻠﻜﻪ از ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ.

به گفته این مقام مسئول؛ کاهش کاذب قیمت واقعی برق و به تبع آن کاهش سهم نسبی هزینه در سبد هزینه مصرف‏ کننده یا تولیدکننده، با علامت دهی غلط، مردم و بنگاهها را به مصرف بیشتر و غیر بهینه هدایت می‏ کند.

کارشناسان حوزه انرژی نیز در خصوص راهکارهای پایداری و حفظ شبکه معتقدند؛ مهمترین شیوه ها در کوتاه مدت، جابه جایی بار، حذف بار، تولید حداکثر و کنترل شبکه از سوی عرضه کننده و مستلزم صرفه جویی حداکثری و کاهش تقاضا از سوی مصرف کننده است.

به اعتقاد این کارشناسان؛ در میان مدت، اهم برنامه ها برای تنظیم و پایداری شبکه نسبت به تقاضا، شامل بهینه سازی تولید، انتقال و توزیع با کمک شیوه های کاهش تلفات، افزایش راندمان و بهره وری، کاهش دمای تجهیزات، تعویض تجهیزات سالخورده و معیوب در خطوط و پست ها و اصلاح تعرفه ها خواهد بود.

این کارشناسان، بازنگری عمومی و اساسی در شبکه برق و حرکت به سمت تولیدات محلی و استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و مدیریت مدرن و پیشرفته سامانه های الکتریکی را از جمله برنامه های بلندمدت برای حفظ پایداری شبکه عنوان می کنند.

ارزیابی ها نیز نشان می دهد که بخش های خانگی، تجاری و عمومی کشور ۳۶ درصد، حمل و نقل ۲۶ و صنعت ۲۴ درصد از مصرف کل انرژی را به خود اختصاص داده‏اند.

برآوردها نیز حکایت از آن دارد که مصرف انرژی ساختمان‏های ما بسیار بیشتر از متوسط جهانی است ضمن آنکه متوسط قیمت فروش هر کیلووات ساعت برق در کشور کمتر از هزینه تمام شده تولید، بدون احتساب سوخت و با احتساب بهای سوخت یارانه‏ ای، قیمت فروش حدود یک سوم هزینه تمام شده است.

مقایسه قیمت های برق طی سالهای گذشته نشان می‏دهد؛ قیمت واقعی هر کیلووات ساعت برق طی سالهای ۷۴ تا ۸۳با افزایش متناسب تعرفه با نرخ تورم تقریبا ثابت مانده اما در سال‏های بعد از آن تا مقطع هدفمندی یارانه‏ها، هر ساله کاهش یافته و در سال ۹۰، به سطحی حدود قیمت واقعی سالهای ۷۴ تا ۸۳ رسیده و این قیمت پایین‏تر از قیمت واقعی است و انگیزه لازم برای مصرف بهینه را ایجاد نمی کند.

اما نکته مهم این است که هر زمان در مصرف انرژی صرفه جویی شود، نه تنها پول پس انداز می شود بلکه نیاز به سوخت های فسیلی مانند نفت، بنزین، زغال سنگ و گازهای طبیعی کاهش می یابد و کاهش سوخت های فسیلی به معنی دفع دی اکسید کربن کمتر است که جزء مهمترین علل گرم شدن کره زمین و سایر آلاینده ها است.

از این رو مشترکان خانگی، صنعتی و کشاورزی باید نسبت به مدیریت مصرف برق به ویژه در ساعت های اوج و نیز استفاده مناسب و اقتصادی از وسایل گرمایشی و سرمایشی توجه ویژه داشته باشند تا از فصول سرد و گرم سال بدون خاموشی، عبور کنیم و چراغ خانه ها را مانند چراغ دلها برای همیشه روشن نگاه داریم.