شناسنامه‌دار کردن سایت‌ها محدود کردن فعالیت رسانه‌ای نیست
شهروندان:
تأکید معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد بر ضرورت مجوز گرفتن سایت‌های خبری واکنش‌های متفاوتی را از سوی فعالان حوزه رسانه‌ای به دنبال داشته است. حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چند روز پیش با بیان اینکه 230 خبرگزاری و سایت خبری موفق به اخذ مجوز از هیأت نظارت بر مطبوعات شده‌اند گفت که سایت‌های خبری بدون مجوز مسدود و به محض دریافت مجوز، رفع فیلتر می‌شوند.
وی 
در تشریح انجام این اقدام قانونی گفت: «یکی از راه‌های جلوگیری از ظهور و توسعه بی‌اخلاقی حرفه‌ای، اجرای بدون تبعیض قانون مطبوعات و حمایت از رسانه‌های دارای مجوز در مقابل رسانه‌های فاقد مجوز و ممانعت از فعالیت رسانه‌های فاقد مجوز است. کسانی که به کار رسمی، شفاف و قانونی اعتقاد دارند و می‌خواهند نقش اطلاع‌رسانی و نظارتی خود را بدرستی ایفا کنند منطقاً از انتشار شبنامه‌های الکترونیک فاصله می‌گیرند. »
برخی کارشناسان از این اقدام حمایت کرده و برخی نیز ضمن انتقاد توصیه‌هایی را بیان کرده‌اند. گذشته از این اظهار نظرهای کارشناسی و تخصصی، برخی فعالان سیاسی و رسانه‌های منتقد و مخالف دولت اما فرصت را مغتنم شمرده و درراستای اهداف سیاسی خود، معاونت مطبوعاتی را در حکم محدود کردن فعالیت‌های رسانه‌ای در دولت یازدهم دانسته‌اند.
آنها با استناد به سخنان رئیس جمهوری که مخالف سانسور و محدودیت فعالیت رسانه‌ای است، نتیجه گرفته‌اند که از درون دولت صدای واحدی شنیده نمی‌شود و اقدام معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد برای شناسنامه‌دار کردن سایت‌های خبری را ساز ناهمگون با مواضع رئیس دولت دانسته‌اند.
کما اینکه موسی غضنفرآبادی، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس در گفتوگو با فارس اظهار داشت: استنباط من از سخنان رئیس جمهوری در سفر اخیرش به مشهد این است که نباید حتی سایت‌ها و رسانه‌های خارجی را که علیه نظام و انقلاب فعالیت می‌کنند، فیلتر کرد و در صورت فیلتر این رسانه‌ها، جوانان فیلترشکن درست می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد مجوز قانونی برای فیلتر گزینشی سایت‌های خبری و شبکه‌های اطلاع‌رسانی ندارد، یادآور شد: اگر رسانه‌ای مرتکب تخلفی شده باشد، بر اساس قانون، کمیته بررسی جرایم رایانه‌ای زیر نظر دادستانی کل باید به آن تخلف رسیدگی کرده و حکم مناسب را صادر کند.
حمید رسایی عضو جبهه پایداری هم معتقد است که « در مقام بیان و عمل از دولت یازدهم صدای واحدی شنیده نمی‌شود. رئیس جمهوری اجازه سخن گفتن به منتقدین را می‌دهد و می‌گوید که با فیلتر کردن نمی‌شود جلوی اطلاع‌رسانی را گرفت اما معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد این دولت برخلاف این گفته‌ها عمل می‌کند و یکی از ابزارهایی که به کار می‌برد، این است که برخی رسانه‌ها را به دلیل انتقاد از دولت بویژه انتقاد از معاونت مطبوعاتی فیلتر می‌کند.»
انسداد سایت های بدون مجوز ارتباطی با محتوای آنها ندارد
این ادعاها که معاون مطبوعاتی، رسانه‌های منتقد دولت را مسدود کرده یا موضع وزارت فرهنگ بر خلاف سخنان رئیس جمهوری است از سوی برخی از دیگر نمایندگان مجلس رد شده است. کما اینکه جمشید جعفر‌پور عضو کمیسیون فرهنگی با تقدیر از عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر مسدود کردن سایت‌های بدون مجوز، گفت: فعالیت افراد در فضای مجازی باید با شناسنامه باشد و مشخص باشد چه سایتی به چه نحوی فعالیت می‌کند.
به گفته این نماینده مجلس انسداد سایت‌های بدون مجوز ارتباطی با محتوای این سایت‌ها ندارد و همه در برابر قانون باید یکسان باشند و چارچوب‌ها را رعایت کنند. وی در گفتوگو با خانه ملت البته به وزارت ارشاد پیشنهاد می‌کند که سایت‌های بدون مجوز را به صورت دفعی مسدود نکرده و به صاحبان و گردانندگان آنها فرصتی داده شود تا اقدام به اخذ مجوز کنند.
مفید کیایی‌نژاد عضو دیگر کمیسیون فرهنگی مجلس نیز تأکید دارد که همان‌طور که در قانون آمده است، سایت‌های خبری هم برای فعالیت باید اقدام به اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کنند. به گفته وی اگر قانون رعایت نشود هر کسی می‌تواند برای خود یک سایت راه‌اندازی کرده و اقدام به فعالیت کند که به این ترتیب نظارتی هم نمی‌تواند روی این سایت‌ها صورت گیرد.
جای خالی انجمن صنفی
از این انتقادات با رنگ و بوی سیاسی که بگذریم برخی کارشناسان و فعالان رسانه‌های مجازی هم در واکنش به این موضوع توصیه‌هایی را به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتند تا به گفته خود از یک طرف رسانه‌ها شناسنامه دار و پاسخگو باشند و هم این تلقی و بهانه ایجاد نشود که دولت در صدد محدود کردن آزادی رسانه هاست.
از جمله بیژن نفیسی مدرس ارتباطات و روزنامه نگاری پیشنهاد می‌کند که دولت حضور خود در عرصه‌های مختلف و از جمله حوزه رسانه‌ها را کم رنگ‌تر کرده و این قبیل مسائل را به تشکل‌های صنفی بسپارد.
نفیسی به خبرنگار ما می‌گوید: اگر انجمن صنفی مطبوعات و فعالان رسانه‌ای فعال بود می‌توانست مسائلی همچون ساماندهی سایت‌های خبری و چگونگی شناسنامه دار کردن آنها را انجام دهد و در حقیقت به دولت کمک کند. این استاد دانشگاه اما بر خلاف برخی مخالفان دولت تـــأکید دارد که شناسنامه دار کردن رسانه‌ها هیچ مغایرتی با اصل آزادی و فعالیت رسانه‌ای ندارد. به گفته وی هر فعالیتی باید در چارچوب قانون انجام شود.
عضو شورای سردبیری روزنامه اطلاعات می‌افزاید: از آنجا که نظام رسانه‌ای ما بر اساس کسب مجوز است لذا سایت‌های خبری هم باید مجوز داشته باشند تا در برابر عملکرد خود پاسخگو باشند. کسی که می‌خواهد در این عرصه به صورت شفاف و سالم فعالیت کند نباید از شفافیت و علنی کار کردن هراسی داشته باشد.
حرکت در مسیر نظام جدید رسانه ای
جعفر محمدی یکی دیگر از کارشناسان و فعالان حوزه رسانه‌های مجازی هم از شناسنامه دار شدن رسانه‌ها و سایت‌های خبری دفاع می‌کند و آن را ضرورت شفاف‌سازی می‌خواند. مدیر سایت « عصر ایران» اما به معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد پیشنهاد می‌کند که بتدریج به سمت سیستم رسانه‌ای مبتنی بر « ثبت و اعلام» حرکت کند و از سیستم « کسب مجوز» فاصله بگیرد.
عموماً دو نوع سیستم رسانه‌ای در دنیا مرسوم است. یک نوع کسب مجوز که بر اساس آن افراد حقیقی یا حقوقی برای داشتن رسانه باید با طی فرایندهایی از دولت مجوز فعالیت کسب کنند و نوع دیگر موسوم به سیستم ثبت و اعلام که بر اساس آن نیازی به گرفتن مجوز نیست و مدیران رسانه‌ها تنها موظف هستند برای آغاز کار رسانه‌ای خود، مشخصات رسانه را ثبت کنند.
جعفری در گفتوگو با خبرنگار ما می‌گوید: سیاستگذاری‌های ما در حوزه رسانه باید به سمتی باشد که نیازی به کسب مجوز نباشد چرا که این شکل فعلی هم برای دولت مشکل ساز شده و هم برای فعالان رسانه‌ای که باید ماه‌ها یا گاه سال‌ها در انتظار کسب مجوز باشند. در مسأله اخیر و ضرورت مجوز گرفتن سایت‌های خبری هم باید بین رسانه‌هایی که در وزارت ارشاد اصطلاحاً ثبت شده‌اند با رسانه‌هایی که هیچ مشخصاتی از آنها در وزارت ارشاد وجود ندارد تفکیک قائل شویم.
به گفته وی سایتی که ثبت شده و مشخصات خود را نیز معرفی کرده و در برابر عملکردش پاسخگوست را نباید مسدود کرد مگر اینکه مرتکب تخلفی شده باشد. محمدی ادامه می‌دهد اگر بناست که همه سایت‌ها مجوز داشته باشند باید با تأمل و تحمل بیشتری این کار انجام شود. از یک طرف باید فرصت بیشتری به مدیران سایت‌ها داده شود و از سویی دیگر هیأت نظارت بر مطبوعات هم باید در بررسی درخواست‌های مجوز سرعت عمل بیشتری داشته باشد. به گفته وی با این وضعیت که هیأت یاد شده هفته‌ای یکبار تشکیل جلسه می‌دهد کار بررسی تقاضاها بسیار طولانی می‌شود.
سایت های شب نامه ای بستر تندروی
آرش محبی یکی دیگر از فعالان و کارشناسان این حوزه هم توصیه می‌کند که معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد باید با طمأنینه بیشتری وارد شود و این فرصت را به مدیران سایت‌ها بدهد تا خود را با شرایط مد نظر تطبیق دهند.
محبی هر چند نظام ایده آل برای فعالیت رسانه‌ای را نظام مبتنی بر ثبت و اعلام می‌داند ولی می‌گوید: نظام فعلی ما بر اساس کسب مجوز است و طبیعی است که بر این اساس از کلیت کار معاونت مطبوعاتی دفاع می‌کنم.
سردبیر سایت « پیام نو» به خبرنگار ما می‌گوید: یکی از مشکلات اساسی که در فضای سیاسی و رسانه‌ای وجود دارد، فعالیت‌های غیر شناسنامه دار و شب نامه‌ای است که پیامدهای بدی همچون بد اخلاقی‌های سیاسی و رسانه‌ای را در پی دارد. وی تصریح می‌کند: این شیوه از کار رسانه‌ای بروز رفتارها و حرکت‌های غیر عقلانی و غیر منطقی را سبب می‌شود که در سال‌های گذشته بسیار دیده ایم. به گفته محبی فعالیت سایت‌های شب نامه‌ای بستر مناسب برای تندروی را فراهم می‌سازد.
این کارشناس حوزه رسانه توضیح می‌دهد که بر خلاف برخی ادعاها اقدام به شناسنامه دار کردن سایت‌های خبری به منزله محدود کردن فعالیت آنها نیست. وی می‌گوید: بین مواضع آقای روحانی و تأکید ایشان بر ضرورت آزادی فعالیت‌های رسانه‌ای و اقدام معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد مبنی بر شناسنامه دار کردن سایت ها هیچ تضادی نیست و در حقیقت شاهد دوگانگی در دولت نیستیم.
ابراهیم بهشتی
ایران
