آیا برای پذیرش بیماران خارجی آماده‌ایم؟!
شهروندان – فتانه انفرادی:
روز گذشته مدیرکل دفتر نظارت بر درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حالی از ابلاغ آیین‌نامه پذیرش بیماران خارجی به تمام بیمارستان‌های کشور خبر داد که بر این اساس بیمارستان‌ها درصورت اعلام تمایل باید طی ۶ماه بخش مربوط به پذیرش بیماران خارجی را راه‌اندازی کنند.
همچنین این بیمارستان‌ها باید مترجم داشته باشند و امکانات را متناسب با وضعیت فرهنگی بیماران فراهم کنند تا بدین‌ترتیب رضایتمندی بیماران خارجی جلب شود. اما آیا زیر ساخت‌های لازم برای گردشگری سلامت و توریسم درمانی در کشور فراهم هست؟
گردشگری سلامت، به مسافرت افراد از محل دائم زندگی خود برای حفظ و بهبود یا حصول مجدد سلامت جسمی و ذهنی فرد به‌مدتی بیش از ۲۴ساعت و کمتر از یک سال گفته می‌شود. از نظر سازمان بهداشت جهانی هم گردشگری سلامت، استفاده از خدماتی است که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد، در مکانی خارج از محل سکونت فرد که بیش از ۲۴ساعت به طول می‌انجامد، گفته می‌شود.
چند پرسش مهم
توریسم سلامت درصورت ارائه خدمات درمانی بهینه و با کیفیت برای بیمارانی که از کشورهای مختلف برای درمان به کشور سفر می‌کنند قطعا برای ایران با دستاوردهای بزرگ در زمینه پزشکی یک فرصت است اما بدون تردید اگر زیر ساخت‌های لازم برای این مهم فراهم نباشد این فرصت به یک تهدید تبدیل خواهد شد. توریسم سلامت، بیمارستان‌های مجهز با امکانات خاص و تجهیزات پزشکی قابل‌قبول می‌خواهد و مهم‌تر از آن کادر درمانی خاص و آموزش دیده؛ کادری که با فرهنگ و زبان بیمار خارجی آشنا باشد.
ساده‌ترین پرسش این است که آیا کادر پرستاری و خدماتی بیمارستان‌ها توانایی مکالمه به زبان انگلیسی دارند؟ اگر شرایط و امکانات لازم برای بیمار و همراه او در ایران فراهم نباشد فرصتی که سالانه می‌تواند درآمد ارزی زیادی را عاید کشور کند به تهدید تبدیل می‌شود و نارضایتی بیماران خارجی از خدمات ارائه شده را به‌دنبال خواهد داشت. یک سیستم ارزیابی مناسب برای تشخیص اینکه کدام بیمارستان ویژگی‌های پذیرش بیماران خارجی را دارند یک ضرورت است.
درحالی‌که می‌دانیم بسیاری از بیمارستان‌های کشور حتی امکان پذیرش مطلوب بیماران داخلی را ندارند، آیاابلاغ آیین‌نامه پذیرش بیماران خارجی به تمام بیمارستان‌های کشور مناسب است؟
البته وزارت بهداشت اعلام کرده که بیمارستان‌ها درصورت اعلام تمایل باید طی ۶ماه بخش مربوط به پذیرش بیماران خارجی را راه‌اندازی کنند و اینکه اقدامات مربوط به امور درمانی بیماران خارجی باید ساماندهی شود و بیمارستان‌ها باید برای خدمات گردشگری سلامت شاخص داشته باشند و لازم است دپارتمانی با عنوان گردشگری سلامت در بیمارستان‌ها پیگیر امور بیماران خارجی باشد.
برنامه‌ای بدون جزئیات
مدیرکل دفتر نظارت بر درمان این وزارتخانه با تأیید اینکه هنوز حتی آمار دقیقی از تعداد بیماران خارجی که به ایران برای درمان سفر می‌کنند نداریم و نمی‌دانیم که برای دریافت چه نوع خدماتی به ایران سفر می‌کنند، گفته:«در مجموع می‌توان گفت که بیماران خارجی برای بیماری‌های داخلی، گوارشی و همچنین عمل‌های جراحی پیچیده به ایران مراجعه می‌کنند، اما اعمال جراحی چشم، زیبایی و جراحی بیماری‌های مادرزادی قلبی نیز در ایران طالب زیادی از سوی کشورهای دیگر دارد.»
سیدسجاد رضوی درباره تعرفه‌های گردشگران خارجی نیز گفته است: هنوز به این موضوع ورود پیدا نکرده‌ایم، اما مباحث تعرفه‌ای، رقابتی است بنابراین بیمارستان‌ها باید رقابتی عمل کنند و سایتی داشته باشند که قیمت تمام‌شده خدمات را به‌صورت قابل فهم برای بیماران درج کنند چرا که بیمارانی که از خارج از کشور جهت درمان به ایران می‌آیند هزینه‌هایشان را محاسبه می‌کنند و سپس تصمیم به درمان می‌گـــیرنــد. استفــــاده از ظرفیت‌های خارجی در حوزه سلامت و درمان البته یک ضرورت است.
معصومه توانگر، عضو هیأت علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی با بیان اینکه تا پایان برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد از نیازهای بهداشتی و درمانی کشور باید از طریق صدور کالا، خدمات پزشکی و توریسم‌درمانی فراهم شود، می‌گوید: ایران در سال ۱۳۸۳توانست تقریبا ۱۲ هزار بیمار خارجی را پذیرش کند که این میزان در سال ۱۳۸۴به ۱۷۵۰۰ نفر افزایش یافت. در سال ۲۰۱۲هم تنها ۰/۳۵درصد از درآمد جهانی گردشگری سلامت سهم ایران شده و ایران با این میزان درآمد از نظر جذب گردشگر سلامت در رتبه ۵۳جهان قرار گرفته است. علاوه براین، براساس آخرین آمارهای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، درآمد ایران در ۶ماه ابتدایی سال ۹۲از راه جذب گردشگران سلامت ۶۰۰میلیون دلار بوده که این عدد نسبت به زمان مشابه در سال قبل ۱۳۵درصد رشد داشته است.
فرصت طلایی
گردشگری سلامت فرصت است وقتی که بدانیم طبق آمارهای سازمان جهانی گردشگری به ازای جذب هر ۷ گردشگر خارجی یک شغل در هر کشور ایجاد می‌شود که این عدد برای گردشگری سلامت به ازای هر ۴ نفر یک شغل است. طبق برنامه مدون سازمان توسعه تجارت کشور و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در افق ۱۴۰۰ایران باید بتواند هر سال ۵۵۰هزار نفر گردشگر سلامت در داخل کشور جذب کند که در این صورت بیش از ۱۳۷هزار شغل در کشور از این راه ایجاد خواهد شد و درآمد کشور از جذب گردشگران سلامت به بیش از یک میلیارد دلار خواهد رسید.
برخی از کارشناسان معتقدند پذیرش بیماران خارجی آنچنان باید قانونمند و منظم باشد که به کیفیت درمان بیماران داخلی لطمه‌ای وارد نکند. دکتر محمدرضا واعظ مهدوی عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد و کارشناس سلامت هم تأکید می‌کند که ارائه خدمات سلامت در قالب توریسم سلامت و جذب بیماران خارجی نباید منجر به محرومیت بیماران داخلی از خدمات سلامت مورد نیاز خود شود. او می‌گوید:اینطور نباشد که پزشکان شاغل در بخش دولتی در ساعات موظف اداری خود به بهانه خدمت و درمان بیماران خارجی و توریست‌های سلامت از ارائه خدمات به شهروندان دریغ کنند یا بیمارستان‌ها ظرفیت‌هایی که از محل بودجه عمومی برای خدمت به شهروندان ایجاد کرده‌اند را در اختیار مهمانان خارجی قرار دهند.
واعظ مهدوی معتقد است که ضابطه‌مندی و قانونمند شدن ارائه خدمات توریسم و سازماندهی ساختارها و نهادهای ضروری برای ارائه این خدمات اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد؛ چنانچه توریست‌های خارجی بخواهند در پیچ و خم نظام اداری گرفتار شوند خدمات پزشکی سلامت برای آنان جاذبه‌ای نخواهد داشت.
یکی از راه‌های ارزآوری توجه به توریسم سلامت است و اعلام شده که توریسم درمانی سالانه ۴۰ تا۵۰ میلیارد دلار درآمد ارزی را عاید کشورهای اروپایی و آمریکا می‌کند، اما آیا ایران هم می‌تواند از توریسم سلامت به‌عنوان یک فرصت بهره ببرد؟
