پیش‌خوری فزاینده آب در ایران
شهروندان – دکتر عیسی کلانتری:
باید بپذیریم که رشد بیش از حد استانداردهای علمی تعریف شده در مصرف منابع آبی تجدیدپذیر دلیل اصلی بحران کنونی آب شرب و بخش کشاورزی است
در حالی‌که میزان مصرف منابع تجدیدپذیر آب در هند ۳۳ درصد، چین ۲۹ درصد، اسپانیا ۲۵ درصد، آمریکا ۲۱ درصد و مصر با متوسط بارندگی کم و وابستگی شدید به رودخانه نیل ۴۶ درصد است اما در کشورمان سالانه بیش از ۸۵ درصد این منابع مصرف شده و با پیش خوری آن به بن‌بست رسیده‌ایم.
از سوی دیگر بیلان منفی سفره‌های آب زیرزمینی از کمتر از ۱۰۰میلیون متر مکعب قبل از انقلاب اکنون به سالانه بیش از ۱۲میلیارد مترمکعب رسیده و اینها همه حق و حقوق نسل‌های بعدی است که مصرف کرده‌ایم. آیااین حق را داریم؟! زیاده‌خواهی‌های ما باعث شده تا نسل بعد را بسوزانیم.
بخشی از سوءمدیریت حاکم بر مصرف منابع آب به وزارت نیروبازمی‌گردد چرا که این وزارتخانه به‌رغم آنکه سیاستگذار بخش آب بوده تا‌کنون آمار و ارقام صحیحی از واقعیت‌های این بخش حتی به سیاستگذاران بخش کشاورزی ارائه نمی‌کرد اما اخیرا با انتشار برخی آمارها، واقعیت‌های وضعیت آبی کشور بر ملا شده است.
به‌رغم خشک شدن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها هنوز هم سوء مدیریت در مصرف آب را شاهد هستیم. اکنون با وجود دریافت حدود ۸۰۰میلیون مترمکعب آب زاینده رود از سرشاخه‌های کارون کم آبی در این حوضه آبریز بیداد می‌کند چرا که توسعه بی‌رویه شهر اصفهان موجب شده با گسترش فضای شهری، کارخانه‌های بزرگ فولاد‌سازی و کشت برخی محصولات مانند برنج، برداشت آب در مناطق بالادستی این شهر افزایش یافته و آبی به مناطق پایین دست نرسد.
این واقعیتی است که در برخی نقاط دیگر کشورمان نیز وجود دارد. باید با صرفه‌جویی در مصرف آب در مناطق بالادستی، فرصت استفاده از این منابع به مناطق پایین دستی نیز داده شود، نه اینکه با مصرف بیش از ۱۰۰درصدی این منابع در مناطق بالادستی سهم سایر مناطق پایمال شود. از سوی دیگر شهرداری اصفهان به‌دلیل توسعه بیش از حد این شهر، صدها میلیون مترمکعب آب را صرف فضای سبز کرده و در پایین دست خبری از آب نیست.
در کوتاه‌مدت باید با خرید حقابه‌ها از کشاورزان و کاهش تدریجی مالکیت آنها بر منابع آب در ازای پرداخت وجه مناسب، زمینه کاهش استحصال آب از منابع را فراهم کنیم. در واقع سیاستگذاران منابع آبی کشور باید با پرداخت این هزینه‌ها برای سلب مالکیت کشاورزان و کاهش برداشت از منابع آبی، به جای حفظ کشاورزی به فکر آینده کشور باشند. با این شرایط باید حداقل ۴۰درصد حقابه کشاورزان با پرداخت بهای روز به‌خصوص در حوضه آب‌های زیر زمینی خریداری شود تا شاید نسل آینده نیز سهمی حداقلی از منابع تجدیدپذیر آب داشته باشد.
کارشناس حوزه آب
