تاریخ انتشار : یکشنبه ۳۱ شهریور ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۲:۳۰

شهروندان:استان البرز از نعمت داشتن باغات بسیاری برخوردار است از جمله باغ هایی که در حاشیه نقاطی مانند جاده طویل کرج – ماهدشت واقع شده است، اما به سرعت از تعداد درختان و باغات این محلات کاسته می شود و این روزها به جای شاخ و برگ سبز این درختان و رایحه دلاویز میوه های این باغات، دود قلیانها و ساختمانها هستند که سر بر آسمانها می کشند.

در رابطه با فواید بی شمار درختان و آثار مثبت این نعمت الهی برای انسانها، هیچ شکی وجود ندارد و درباره آن نیز سخنان بسیاری گفته شده است. همگان بر این امر واقفند که درخت و به طور کلی تمامی شاخصه های محیط زیست نقش مستقیمی را در رابطه با فراهم کردن یک زندگی سالم دارند؛ اما نکته ای که همواره ایجاد سوال کرده است این است که چرا با وجود تمامی علائم مبرهن و مشخص درباره این مهم، هنوز هم درختان و محیط زیست طبیعی قربانی منافع و لذت های زود گذر انسانی می شوند؟

همه ما البرزی ها یا اگر بهتر بگوییم همه ما ایرانی ها هر صبحدم که از خانه خارج می شویم تا امرار معاشی دوباره را آغاز کنیم در مسیر خویش و در کوچه و خیابانهای محل گذرمان انواع مختلفی از درختان را شاهد می شویم و بدون تردید از هوا و محیط مسرت بخشی که برایمان تولید می کنند نفسی تازه می کنیم و در بیشتر مواقع نیز برای رهایی از دود و آلودگی و هیاهوی بی پایان شهرها به درخت و گل و گیاهی پناه می بریم تا دست کم از این رهگذر معنای واقعی و ملموس یک زندگی طبیعی را بازجوییم.

آری این چنین است، این رایحه درختان نارنج و پرتقال است که هموطنی از خطه شمال را روحی تازه می بخشد و این نخل های زیبا و تنومند در خطه جنوب هستند که چهره ای زیبا را به کوچه پس کوچه های جنوبی های کشورمان هدیه می کنند. در استان ما البرز نیز از دیرباز چنارها، کاج ها، نارون ها و بسیاری از درختان باغی یا همان درختان مُثمر بوده اند که همراه با مردمان خطه البرز زیسته اند و این خطه را تبدیل به یکی از سرسبزترین و زیباترین نقاط کشور کرده تا جایی که پیرو همین موضوع برخی از شهرهای این استان با عنوان «باغشهر» مشهور شده اند.

اما با نهایت تأسف باید یادآور شد طبق آنچه مشخص است و از زبان مردم و در گاهی اوقات نیز از زبان مسئولان جاری می شود، باید در جمله بندی هایی که این زیبایی ها و سرسبزی های استان البرز در آنها ذکر می شود از «افعال گذشته» استفاده کرد(!) و برای مثال عنوان کرد که :« یادش بخیر…، استان البرز چه باغشهرها و چه مناطق سرسبزی داشت!…».

تخریب باغ ها برای ساخت قلیان سراها

همانطور که گفته شد استان البرز از نعمت داشتن باغات بسیاری برخوردار است و از آن جمله باغهایی هستند که در حاشیه نقاطی مانند جاده طویل کرج-ماهدشت واقع شده اند. اما طبق مشاهدات و گزارشهایی که شهروندان ایراد می کنند به سرعت از تعداد درختان و باغات این محلات کاسته می شود، و این روزها به جای شاخ و برگ سبز این درختان و رایحه دلاویز میوه های این باغات، این دود قلیانها و سقف ساختمانها ها هستند که سر بر آسمانها می کشند.

علی توحیدی یکی از شهروندان جنوب استان البرز است. او چند سالی است که مسافران خط کرج- ماهدشت را جابجا می کند. وی روزانه چندین مرتبه در این مسیر تردد می کند. این بار ماهم از مسافران او شده ایم و مثل همیشه بحث های داغ رانندگان و مسافران…

از این شهروند در خصوص تخریب باغات و علل آن پرس و جو می کنیم. وی پاسخ می دهد: قطع شدن درختان باغها در نقاط مختلف شهر کرج چندین سال است که انجام می شود و این امر نه فقط در این شهر بلکه طبق اخباری که منتشر می شود متأسفانه در تمام نقاط کشورمان اتفاق می افتد. اما در چند سال اخیر خود من شاهدم که در همین مسیر رفت و آمدم باغ های بسیاری تبدیل به ساختمان های محل سکونت، رستوران یا قلیانسرا شده اند.

توحیدی می افزاید: من مانده انم که آیا دود قلیان و پرورش قلیانی ها اینقدر مهم است که باید به خاطر آنها درخت ها را قطع کرد؟

شریف نیا از شهروندان اهالی محمدشهرکرج نیز در همین رابطه می گوید: متأسفانه در بعضی از نقاط شاهد بوده ام، که برخی از باغها به عمد آبیاری نمی شوند یا به عمد سوزانده می شوند تا صاحبان آنها بتوانند به راحتی هرچه تمامتر این باغها را تغییر کاربری دهند و به واحدهای مسکونی تبدیل کنند. حتی گاهی شنیده ایم که شهرداری ها و برخی از مسئولان در این امور با برخی از باغداران همکاری کرده اند.

دست سودجویان از تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغات استان البرز کوتاه شود

در این خصوص با شهروندان دیگری هم گفتگو کردیم، آنها نیز تقریباً با این دو شهروند هم رأی بودند. اما فارغ از مباحثی که شهروندان درباره موضوع گزارش مطرح می کنند گاهی اواقات نیز شاهدیم که مسئولان نیز هشدارهایی را در این خصوص می دهند که البته باید اینگونه هشدارها هرچه بیشتر شود و در جهت عملیاتی شدن نیز گام بردارد.

در همین باره رییس سازمان جهاد کشاورزی استان البرز بر این عقیده است که برای حل مشکل ابتدا باید دست سودجویان را از تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغات استان کوتاه کرد.

مسعود کریمی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در گذشته، استان البرز به علت داشتن باغات و زمین‌های کشاورزی بسیار شهرت داشت و بسیاری از مناطق استان از جمله ساوجبلاغ، نظر آباد و کرج به دلیل ویژگی‌های نام برده به عنوان باغ شهر مطرح بودند که امروز از آنها اثری نیست.

کریمی یادآور می شود: هرچند بخشی از تخریب این باغات و تغییر اراضی کاربری زمین‌های کشاورزی و تبدیل آن به واحدهای مسکونی به علت نرخ بالای مهاجرت به استان و به تبع آن افزایش جمعیت طبیعی است اما بخش دیگر صرفا به سودجویی برخی افراد مربوط می‌شود.

این مسئول تصریح می کند: آسیبی که از این اقدام به استان و کل کشور وارد می‌شود، جبران‌ناپذیر بوده و لازم است با عزم راسخ و برخورد قاطع قانونی با افراد سودجو از بروز آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود. باید شرایطی ایجاد شود که دست افراد سودجو برای خرید زمین‌های کشاورزی و تغییر کاربری آنها کوتاه شود.

وی ابراز می دارد: باید قوانین مشخص و روشنی که برای برخورد با تغییر کاربری و ساخت و ساز غیرمجاز در زمین‌های کشاورزی و باغی وجود دارد، با قاطعیت اجرا شده و متخلفان در کمترین زمان پاسخگوی کار غیر قانونی خود باشند. نباید اجازه دهیم برخی سودجویان با قطعه قطعه کردن سرمایه‌ها و حیات طبیعی استان، بخشی از هویت البرز به عنوان استانی سبز را خدشه دار کنند.

فضای مسکوت محیط زیست

در همین خصوص و برای اخذ اطلاعات بیشتر از چند و چون تخریب باغات استان البرز به اداره کل حفاظت محیط زیست استان هم سری زدیم اما متأسفانه علیرغم همکاری مثبت مدیریت روابط عمومی اداره مذکور، با فضای مسکوت و بسته ای از جانب مدیران اداره کل حفاظت محیط زیست مواجه شدیم.

در واقع به علت آنکه مدیرکل این اداره حضور نداشت و در سفری کاری به سر می برد بنا را برآن گذاشتیم تا با معاونان ایشان به گفتگو بنشینیم لیکن برخی از مدیران حاضر به مصاحبه و ارائه آمار و نحوه عملکردشان در خصوص قطع درختان نبودند و اگر هم تقبل می کردند مشروط بر این بود که نامشان در گزارش ذکر نگردد.

حال به نظر می رسد که مدیریت این اداره کل باید نسبت به ایجاد یک فضای باز رسانه ای در اداره ذیربط همت گمارند زیراکه تعامل رسانه ای و اعتمادسازی درخصوص دغدغه های مهمی که پیرامون مواردی چون حفظ و صیانت محیط زیست وجود دارد نه تنها برای استان البرز بلکه برای کل کشور و حتی در سطح جهانی نیز دارای اهمیت است.

حدود۷۰۰ گونه گیاهی واجد حفاظت در البرز شناخته شده است

یکی از کارشناسان محیط زیست البرز نیز مهمترین مسئله در خصوص حفظ باغات و درختان البرز را تعامل، ارتباط سازنده و اطلاع رسانی مردم به مدیران و مسئولان ادارت حفاظت محیط زیست شهرها و بالعکس دانست.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه «طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی سازمان منابع طبیعی، در استان البرز حدود ۷۰۰ گونه گیاهی از ۲۰۰ جنس و در ۱۰۰ خانواده شناخته شده است» اضافه می کند: در واقع این گونه های گیاهی از لحاظ زیبایی شناسی، دارویی، صنعتی و دیگر مؤلفه های حفاظتی واجد حفاظت هستند و بسیاری از آنها نیز در مناطق تحت حفاظت وجود دارند و می توان آنها در آن مناطق یافت.

این کارشناس با اشاره به اینکه “تاکنون مطالعه ای تحقیقی و پژوهشی که کمیت و کیفیت گونه های گیاهی در استان البرز را مشخص کند از سوی اداره کل حفظ محیط زیست استان البرز محقق نشده و آمارهای موجود از سوی سازمان منابع طبیعی ارائه شده است” یادآور می شود: که البته همین آمار نیز کفایت می کند و نیازی به موازی کاری در این رابطه وجود ندارد.

مردم؛ نخستین نگاهبانان محیط زیست

وی حفظ محیط زیست زیست در شهرها را تنها مختص به اداره های حفاظت از محیط زیست نمی داند و وجود سازمان هایی مانند سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری ها را نیز در این عرصه دخیل و مثبت ارزیابی می کند. او در همین رابطه خاطرنشان می کند: وجود سازمان هایی مانند سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری ها در جهت احیا و توسعه فضای سبز و محیط زیست شهری بسیار مثبت است.

وی می افزاید: همچنین باید فراموش نکنیم که مردم اولین نگاهبانان محیط زیست هستند که بدون شک دست در دست مسئولین به نحو احسن پاسداری از محیط زیست را چه در شهرها و چه در مناطق دیگر موجب می شوند.

توجه و عملیاتی کردن کاشت درختان سریع الرشد و پوشش دهنده در شهرهای استان البرز، توزیع بذر مطلوب و توجه به اقلیم هرمنطقه در رابطه با کاشت انواع مختلف درختان در شهرهای استان از دیگر مواردی بود که این کارشناس بدانها اشاره کرد.

دیدگاه رهبر معظم انقلاب درباره حفاظت از درختان و محیط زیست

آنچه مشخص است شناخت و اهمیت هر عرصه ی با توسل به سفارشات بزرگان ملموس تر خواهد بود و با توجه به اهمیت منابع طبیعی و فضای سبز و در رأس آنها حفاظت از درختان نظری انداختیم به فرمایشات رهبر معظم انقلاب در این رابطه. ایشان همواره در بیاناتی بر ضرورت حفظ و گسترش فضای سبز به ویژه در شهرها تاکید کرده اند.

با نگاهی هرچند اجمالی در این زمینه درمیابیم که رهبر انقلاب اسلامی همواره گیاه و درخت را برای هر کشور و مجموعه بشری مایه برکت و آبادانی خوانده اند و با اشاره به سفارش اسلام به کاشت و نگهداری درختان و همچنین جلوگیری از قطع آن، خاطرنشان کرده اند: گلایه ای که از مسئولان مرتبط با موضوع درخت و درختکاری وجود دارد، این است که گاهی صدها درخت در جاهایی که نباید قطع بشوند، قطع می شوند.

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری ایشان در همین باره افزوده اند: علاوه بر غصب زمینهای اطراف شهرها و آبادی ها و از بین رفتن پوشش گیاهی توسط برخی افراد سودجو که سبزی این مناطق را به سیمان و ساختمان های بلند مرتبه تبدیل می کنند، مجموعه ی جنگل های کشور نیز در معرض تهدید قرار دارد.

حضرت آیت الله خامنه ای با تأکید بر ضرورت شکل گیری عزم و اداره راسخ برای جلوگیری از تصرف غیر قانونی مناطق اطراف شهرهای بزرگ تصریح کرده اند: از بین رفتن محیط سبز اطراف شهرها‌، بخصوص جنگل ها، مشکلات متعدد بشری را بدنبال دارد که همه مسئولان مرتبط با موضوع در دولت، مجلس، قوه قضائیه و شهرداری ها باید برای جلوگیری از پیشرفت این حرکت غلط، اقدام جدی بعمل آورند.

مسئولیت حفظ محیط زیست بر عهده کیست؟

حال با تجمیع آنچه در طی این گزارش آورده شد میتوان نتیجه گرفت حفاظت از محیط زیست و در رأس آنها جلوگیری از قطع درختان تنها مربوط به یک نهاد خواست نمی شود و در واقع همکاری و تعامل دستگاه های ذیربط و خود مردم است که این مهم را تحقق می بخشد. در حقیقت می توان پاسخ این پرسش که « مسئولیت حفظ محیط زیست بر عهده کیست؟» را با اتکا بر«تعامل و همکاری مردم و مسئولان» ابراز داشت.

به هر روی انتظار می رود مسئولان استان البرز با متخلفان و سودجویان برخورد قانونی به عمل بیاورند زیرا از دست رفتن منابع ملی می تواند آسیب های اقتصادی بسیاری را به استان و کشور تحمیل کند و شهروندان محترم نیز در این راه کمک حال مسئولان شوند تا به جای خداحافظی زودهنگام با باغشهرهای البرز سلامی دوباره را به این سرسبزی زندگانی بخش ابراز داریم.

سعید پورمند – مهر