تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۷:۰۲

شهروندان:
چهارراه ولیعصر بی‌تردید یکی از نقاط عطف شهر تهران است؛ تقاطع دو خیابان تاریخی تهران درست در جایی که نماد تئاتر کشور هم در آن واقع شده است.

از یکسو در میانه راه دانشگاه‌های بزرگی مثل دانشگاه تهران و دانشگاه پلی‌تکنیک قرار دارد و از سوی دیگر مراکز تجاری را دربر گرفته است. همه اینها کافی است که صحبت شهردار منطقه ۶ را بپذیریم که هر ساعت شش هزار خودرو و ۲۱۵ هزار شهروند در چهارراه ولیعصر تردد دارند. این رقم شاید در ساعات اولیه شب بسیار بالاتر باشد.

با این حال در سال‌های اخیر و بعد از راه‌اندازی ایستگاه مترو، چهارراه تاریخی ولیعصر به کلاف سردرگمی آدم‌ها و ماشین‌ها بدل شده بود. با این حال زیرگذر این چهارراه افتتاح شد. این روزها بیش از زیرگذر پرهزینه و افتتاح آن، نرده‌های کنار چهارراه ولیعصر خبرساز شده است؛ نرده‌هایی که درهم‌تنیدگی آنها با عابرانی که از این سد هم عبور می‌کنند، به سوژه دوربین‌های عکاسی بدل شده‌اند. سوال اینجاست که چه کسی سرناسازگاری با شهر دارد؟ مردمی که از زیر پل عابر خود را به خیابان می‌سپارند یا پل‌های عابری که پله‌های فلزی‌شان، فکری به حال سالمندان و بیماران و ناتوانان و معلولان نمی‌کند؟ حالا دور تا دور چهارراه ولیعصر را هم حصار کشیده‌اند که توفیق اجباری عبور از زیرگذر نصیب مردم شود. تنها یک سوال کافی است.

فرض کنید معلولی باشید که با ویلچر تردد می‌کنید و می‌خواهید به تئاتر شهر بروید. راه ارتباطی خیابان و پیاده‌رو مسدود است. زیرگذرها به وسایل حمل و نقل عمومی ختم می‌شود که امکان استفاده از آن برای شمایی که ویلچر دارید، فراهم نیست. برای رسیدن به تئاتر شهر چه باید کرد؟ یا حتی معلولیت هم ندارید و می‌خواهید با تاکسی خود را به تئاتر شهر برسانید. از تاکسی پیاده می‌شوید و خود را در برابر نرده‌های بسته می‌بینید. چه می‌کنید؟ زیرگذر عابر پیاده چهارراه ولیعصر ۱۶ دی به بهره‌برداری رسید و با وجود بحث‌برانگیز بودن منافع این طرح برای عابرین پیاده و چالش‌هایی که برای رفت و آمد شهروندان ایجاد کرده است، پیشنهاد اجرای آن در چهارراه‌های دیگر مانند چهارراه استانبول نیز داده شده است.

زیرگذر چهار راه ولیعصر تکرار اشتباهات گذشته است

کارشناس شهری و عضو افتخاری بنیاد باهمستان در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به اینکه این طرح نتوانسته است با جامعه ارتباط برقرار کند، می‌گوید: با مشاهده رفتار مردم در چهارراه ولیعصر می‌توانید بفهمید که ردشدن از بالا و لابه‌لای نرده‌ها نشان‌دهنده تقابل جامعه با این طرح است.

مجید ابراهیم پور با تاکید بر اینکه یک طرح موفق، قوانین و موانع آن باید از دل جامعه بیرون آید، عنوان می‌کند: با تبلیغات نمی‌توان طرحی را میان مردم جا انداخت. نمی‌توان برای رفت‌وآمد مردم قانونی تعیین کرد که از دل جامعه برنیامده باشد و عابرین را تشویق به رعایت آن کرد. به گفته او یکی از سیاست‌های مهم شهری در دنیا ایجاد پیوستگی در حرکت عابر پیاده هنگام راه رفتن است؛ سیاستی که از دل نیاز بشری درآمده است زیرا بشر در زندگی مدرن شهری تمایل به حرکت پیوسته دارد و آسایش او در حرکت مستقیم است.

این کارشناس شهری با بیان اینکه بالا و پایین رفتن پیاده‌ها برای آنها مشکل ایجاد می‌کند، می‌گوید: زمانی که مشکل در حرکت عابرین به وجود آید، آنها شروع به تعرض به قوانین و موانع می‌کنند. ابراهیم‌پور تجربه پل‌های هوایی میدان هفتم تیر را از نمونه‌های ناموفقی می‌داند که نه‌تنها مورد استفاده مردم قرار نمی‌گیرد بلکه عابرین بیشتر در سطح شهر پخش شده‌اند و مشکل ترافیک به‌وجود آمده است. او ادامه می‌دهد: با وجود تجریه‌های ناموفق اما این اشتباهات باز هم تکرار می‌شود.

برآورد هزینه نشده است

با وجود انتقاد کارشناسان، سخنگوی فراکسیون اصلاح‌طلبان در شورای شهر تهران در گفت‌وگو با آرمان به‌طور کلی با این طرح موافقت می‌کند و آن را به نفع امنیت عابرین می‌داند. محمدمهدی تندگویان می‌گوید: اینکه این طرح در تهران یک اولویت بود و باید انجام می‌شد، جای سوال دارد. علاوه بر این، با توجه به اینکه گزارشی از هزینه‌های مالی این طرح به شورای شهر تهران داده نشده است، ارزش کل کار و اینکه آیا بودجه آن خرج همین چیزی است که انتظار بهره‌وری از آن را داریم مشخص نیست.

با وجود اینکه به نظر نمی‌رسد مسیری برای عبور معلولین از این زیرگذر از پیش تعیین شده باشد. تندگویان ایجاد چنین مسیری برای معلولین را لازم می‌داند.او درباره مشکلات ایجادشده برای افرادی که از خودروهای شخصی یا تاکسی استفاده می‌کنند، می‌گوید: باید فرهنگش به وجود آید. عضو شورای شهر تهران با تاکید بر اینکه برای انجام هر طرحی باید مطالعات لازم انجام شود، می‌افزاید: این طرح در کشورهای دیگر معمولا در چهارراه‌های بزرگ‌تر انجام می‌شود. همچنین داخل تونل‌ها اتفاقاتی باید در جریان باشد که عابرین را ترغیب به گذر از آنجا کند. برای مثال، اگر چند فروشگاه مواد غذایی و فست‌فود در آنجا تاسیس می‌شد، انگیزه‌ای برای عبور مردم از آنجا می‌شد.

این درحالی است که به گفته این عضو شورای شهر در میدان تجریش هم چنین زیر گذری وجود دارد که در آن بازارچه‌ای احداث شده، اما همچنان مردم از آن استفاده نمی‌کنند. او با بیان اینکه تنها با گذشت چند هفته از این طرح نمی‌توان درباره آن اظهارنظر کرد، موفقیت طرح را تا حدودی مربوط به جاافتادن فرهنگ استفاده از این زیرگذر میان مردم می‌داند. تندگویان با اشاره به اجرای چنین طرح‌هایی در کشورهایی مانند چین، کره و مالزی اظهار می‌کند: باید با ایجاد نورگیرو سقف‌های شیشه‌ای شرایطی فراهم کرد تا نور بیرون به داخل بتابد یا می‌توان با ایجاد آب‌نما داخل این تونل شفافیت ایجاد کرد.

آرمان – بنفشه رنجی