تاریخ انتشار : یکشنبه ۱۱ اسفند ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۰:۳۱

شهروندان:
در 10 اسفندماه سال 1375 اردبیل زمین لرزه ای به قدرت 5.6 درجه در مقیاس ریشتر را تجربه کرد که به دلیل وسعت تلفات جانی و مالی به مانند تجربه مهم از برخورد با حوادث طبیعی در تاریخ این منطقه ثبت شد.

۱۷ سال پیش نه جلسات مداوم ستاد مدیریت بحران، نه طرح مقاوم سازی مسکن روستایی و نه دوره های آموزشی امداد و نجات وجود نداشت، اما وقتی زلزله بی خبر به درخانه های شهروندان اردبیل، نیر، سرعین، هیر، مشگین شهر و حتی روستاهای اطراف رسید، میزان تلفات زنگ هشدار آمادگی اساسی و مستمر برای مواجه با حوادث طبیعی را برای دستگاه های مسئول به صدا درآورد.

تا جایی که بازسازی مناطق زلزله زده، اسکان روستاییان و ساماندهی زندگی هایی که چارستون آن فرو ریخته و سهم خاک شده بود، سال ها به طول انجامید. آمار تلفات به عنوان یکی از مهمترین زلزله های کشور ثبت شد و کمک های ریز و درشت از استان های مختلف سرازیر شد.

شهروندان اردبیلی هنوز به خاطر دارند که در سرمای اسفند ماه آنهم زمانی که ۲۰ روز به عید نوروز مانده بود، وسایل گرمایشی، البسه و خوراک به مناطق روستایی اهدا کردند تا شاید مرهمی هر چند اندک برای زخم دل بازماندگان باشد.

مرگ ۷۶۰ نفر بر اثر زلزله چند ثانیه ای

در این زلزله ۷۶۰ نفر جان خود را از دست دادند که به تاکید مدیر کل مدیریت بحران استان اردبیل طبق اسناد موجود بیشترین تعداد تلفات جانی در روستاها ثبت شده است.

علی اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: به دلیل استفاده روستاییان از منازل غیر مقاوم و کاهگلی زلزله بیشترین تلفات را سهم روستایی ها کرد.

به گفته وی جمعیت متأثر از عواقب زلزله ۷۶ هزار و ۳۵۹ نفر بود و تعداد زخمی ها نیز شمار قابل توجهی را شامل می شده است.

مدیر کل مدیریت بحران استان افزود: ۱۲ هزار و ۵۰۰ واحد منزل مسکونی، ۱۰۰درصد تخریب و شش هزار و ۴۳۲ واحد مسکونی بیش ۵۰ درصد آسیب دیدند که براساس برآوردهای صورت گرفته بالغ بر ۲۲۰ میلیارد ریال خسارت در زلزله سال ۷۵ اردبیل ثبت شده است.

احداث مجدد ۱۸ هزار واحد مسکونی

وی با بیان اینکه برای جبران بخشی از این خسارت ها ۱۵۵ میلیارد ریال به بخش مسکن روستاییان تسهیلات ارائه شد، اضافه کرد: در مجموع با استفاده از این تسهیلات ۱۸ هزار و ۹۲۳ مسکن روستایی مجددا احداث شد.

اسلامی با بیان اینکه ۶۷۵ میلیارد ریال در بخش کشاورزی هزینه شد، اضافه کرد: با استفاده از این تسهیلات تعداد هشت هزار و ۸۳۳ طویله برای احشام احداث شد.

وی ارائه کمک بلاعوض به آسیب دیدگان را یادآور شد و افزود: ۲۵ میلیارد ریال در این راستا پرداخت شده و به ۱۲ هزار و ۵۰۰ خانوار هر کدام دو میلیون ریال و برای تامین معیشت آسیب دیدگان ۱۶ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال پرداخت شده است.

واقع شدن اردبیل بر روی پنج گسل زلزله

پیش از زلزله سال ۷۵، این منطقه پنج زلزله بزرگ را نیز تجربه کرده است، کشته شدن هزار نفر در زلزله سال ۱۲۳۹ هیر و نیارق و کشته شدن ۸۰۰ نفر در زلزله ۱۲۷۸ خلخال و گیوی از دیگر تجربه های این بلای طبیعی است که اردبیل در تاریخ خود آن را ثبت کرده است.

همچنین ۲۹ زمین لرزه دستگاهی از سال ۱۹۰۰ میلادی تاکنون در این استان روی داده که قدیمی ترین آن در سال۱۹۰۲ میلادی با ۴٫۸ ریشتر به ثبت رسیده است.

در بررسی این وقایع تلخ آنچه قابل تامل است احتمال تکرار تجربه سال ۷۵ می باشد؛ بطوریکه اردبیل بر روی پنج گسل زلزله شامل گسل بزقوش در بخش غربی ارتفاعات اردبیل، گسل دشت مغان در پارس آباد، گسل اردبیل در امتداد شمال شرق ـ شمال غرب استان، گسل ماسوله در جنوب شرقی و منطقه خلخال وگسل رودبار-آستارا در منطقه نمین واقع شده است.

ضرورت اتمام طرح مقاوم سازی مسکن روستایی

با توجه به نرخ بالای آسیب پذیری مساکن روستایی در وقوع زلزله، مقاوم سازی مسکن روستایی و احداث مسکن با مصالح مقاوم از جمله درس هایی است که زلزله سال ۷۵ به یادگار گذاشت.

این در حالی است که در حال حاضر به گفته مدیر کل بنیاد مسکن استان اردبیل نیمی از روستاهای استان نیازمند مقاوم سازی است.

احمد حاج علیزاده تصریح کرد: از سال ۸۴ طرح مقاوم سازی مسکن روستایی در سطح استان اجرا می شود و تاکنون ۶۲ هزار و ۶۳ متقاضی تشکیل پرونده داده اند.

وی با بیان اینکه از این تعداد ۶۱ هزار پرونده به بانک های عامل معرفی شده است، تاکید کرد: ۵۳ هزار و ۵۰۰ پرونده در مرحله عقد قرارداد بوده و از این تعداد ۴۲ هزار و ۵۰۰ مورد موفق به ورود به مرحله سوم و دریافت پایان کارشده است.

وی تاکید کرد: از سال ۸۴ تا سال ۹۱ در مجموع ۵۷ میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه با کارمزد پنج درصدی به متقاضیان پرداخت شده است.

به گفته مدیر کل بنیاد مسکن استان به طور میانگین سالانه ۱۰۰ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده که با احتساب آورده شخصی فرد به دو برابر این مقدار می رسد.

سقف تسهیلات پایین است

وی معتقد است در حال حاضر تسهیلات ۱۲۰ میلیون ریالی برای ساخت مسکن پایین است و به همین دلیل استقبال لازم از اجرای این طرح صورت نمی گیرد.

حاج علیزاده با بیان اینکه متقاضی بدون آورده شخصی نمی تواند با این مبلغ ساخت مسکن را به اتمام برساند، ادامه داد: به همین دلیل افزایش سقف تسهیلات تا ۱۶۰ میلیون ریال پیشنهاد که این طرح مورد پذیرش واقع شده ولی تاکنون اجرای آن ابلاغ نشده است.

وی با تاکید به ضرورت فرهنگسازی مقاوم سازی روستاها، تصریح کرد: در برخی روستاها اجرای این طرح به دلیل مقاومتهای روستاییان با ضعف مواجه است.

آگاهی رکن اصلی مقابله با حادثه طبیعی است

اما در حالی که مقاوم سازی مساکن روستایی برای حفاظت جان شهروندان از زلزله احتمالی درگیر کاغذ بازی است، مدیر کل مدیریت بحران استاندار معتقد است آگاهی و نگاه جامع نگر اصل اول مقابله با دامنه آسیب است.

اسلامی آموزش عموم مردم را رکن اصلی عنوان کرد و افزود: در صورتی که شهروندان و روستا نشینان اطلاعات کافی را در زلزله سال ۷۵ داشتند، نرخ تلفات جانی و مالی به شدت کاهش می یافت.

وی تصریح کرد: با مطالعاتی که انجام شده است علاوه بر غیر مقاوم بودن ساختمان ها عدم آگاهی و نحوه برخورد با حادثه یکی از دلایل تشدید دامنه آسیب بوده است.

به گفته اسلامی در زلزله همواره نحوه برخورد با پس لرزه و اقدامات پس از زلزله می تواند در کنترل آسیب نقش اصلی را ایفا کند.

آموزش همگانی امداد و نجات در اردبیل

در پی ضرورت آگاه سازی عمومی مردم، جمعیت هلال احمر استان اردبیل به عنوان یکی از بازوهای امدادی در حوادث طبیعی و غیر طبیعی طرح آموزش همگانی امداد و نجات را در سال های اخیر در استان اجرا می کند، این طرح با شعار” هر شهروند، یک امداد گر” در نظر دارد نحوه مدیریت حوادث و بحران را به فرد آموزش دهد.

به گفته مدیر کل هلال احمر استان اردبیل در اغلب حوادث طبیعی به ویژه زلزله بسیاری از مصدومان را می توان با مدیریت صحیح از خطر مرگ نجات داد.

بهرام غیبی تصریح کرد: به عنوان مثال در صورتی که اطرافیان مصدوم تنفس مصنوعی، حمل مناسب مصدوم، کنترل خون ریزی و پشتیبانی روحی روانی را آموخته باشند بسیاری از تلفات کنترل می شود.

وی نمونه تاثیر این مهم را در زلزله اهر عنوان کرد و افزود:در پی آموزش های همگانی و برگزاری دوره های آموزشی ویژه امداد گران و تربیت امدادگران متخصص استان اردبیل توانست به عنوان ستاد معین برتر در زلزله اهر معرفی شود.

غیبی تصریح کرد: این در حالی است که در زلزله سال ۷۵ بسیاری از اقدامات فعلی و آموزش ها وجود نداشت و به تبع شهروندان با امکانات و آموزش محدودتری با حادثه مواجه شدند.

وی همچنین از برگزاری دوره های امداد و نجات به صورت رایگان خبر داد و افزود: در هر خانواده باید حداقل یک امدادگر آموزش دیده وجود داشته باشد.

ستاد مدیریت بحران اردبیل معتقد است در سال های اخیر تجربه های شاخصی از حوادث طبیعی نصیب این ستاد شده است و امروز با درایت بیشتری حوادث کنترل می شود.

با این وجود آگاهی بخشی عمومی و جلب مشارکت مردم از جمله حلقه های تکمیل کننده زنجیره مواجه با بحران در موقعیت های زمانی مختلف است که بازگشت به تجربه های گذشته ضرورت آن را تشدید می کند.

ونوس بهنود – مهر