تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۲:۳۳

شهروندان – حشمت‌الله فلاحت‌پیشه*:
در پی انتقادات و ابهاماتی که این روزها برخی از منتقدان درباره مذاکرات هسته‌ای مطرح کرده‌اند، دیروز آقای ظریف در مجلس حضور یافت و به سؤالات نمایندگان منتقد پاسخ داد که به نظر می‌رسد این اتفاق به تقویت فضای مثبت مذاکرات هسته‌ای در آستانه دور جدید مذاکرات منتهی شود زیرا هم کارت زردی به وزیر خارجه داده نشد و هم روشنگری خوبی از سوی سکاندار دیپلماسی صورت گرفت.

اظهارات وزیر خارجه در مجلس دربرگیرنده نکاتی است که باید به آن اشاره داشت؛

۱- بخشی از اظهارات آقای ظریف مبنی بر این‌که «عنوان دلواپس برای یک ملت خوب نیست»، اشاره به نشستی بود که اخیراً برخی از منتقدان با عنوان دلواپسان هسته‌ای برگزار کردند. تأکید وزیر خارجه بر نامناسب بودن این واژه از آن جهت اهمیت دارد که دلواپسی به معنای آن است که شرایط اضطرار در کشور وجود دارد در حالی که جمهوری اسلامی ایران نه تنها در شرایط اضطرار به سر نمی‌برد بلکه در حال حاضر در موقعیت خوبی به سر می‌برد. اگر شرایط کنونی کشور را با سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که شرایط کنونی ایران در مقایسه با آن سال‌ها بسیار بهتر است.

در آن بازه زمانی که امریکایی‌ها مشغول جنگ‌های نظامی در منطقه خاورمیانه بودند ایران توانست توان داخلی خود بویژه در مسأله هسته‌ای را افزایش دهد که هنوز هم این پیشرفت ادامه دارد از این‌رو همه جریان‌ها وظیفه دارند کمک کنند تا دستگاه دیپلماسی بتواند این توان را به بهترین نحو در پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشور به کار گیرد. واقعیت آن است که تیم مذاکره‌کننده با بهره‌گیری از توان و شرایط موجود، اقدام به مذاکره کرده و واضح است که این تیم به تنهایی تصمیم‌گیری و اجرا در روند مذاکرات هسته‌ای را بر‌عهده ندارند.

اساساً منتقدان باید بدانند تیم مذاکره‌کننده در اجرای رویکرد مذاکراتی، امکان تخطی از تصمیمات کلان کشورمان را ندارد و مجموعه این شرایط نشان می‌دهد که دلیلی برای دلواپسی وجود ندارد. بویژه که طرفین توافق کرده‌اند، یک توافق همه چیز یا هیچ چیز است و تا بخشی از اهداف دو طرف تأمین نشود، می‌توانند همه توافق را اجرا نکنند یعنی همان حقی که برای گروه ۱+۵ قائل شدند برای ایران هم قائل شده‌اند.

از این‌رو سؤالاتی که آقای ظریف پاسخ داد پایان خوبی بر مجموعه مسائلی است که قبل از توافقنامه جامع شکل گرفته بود. اکنون این امیدواری وجود دارد که این توافقنامه جامع بر اساس توافقنامه ژنو ۳ تصویب شود تا به دنبال حل و فصل مسأله هسته‌ای، چالش‌های اساسی با جهان کاهش یافته و ایران وارد توسعه همکاری‌ها با کشورهای مختلف شود.

۲- در خصوص موضع‌گیری آقای ظریف درباره رژیم صهیونیستی باید گفت که مواضع ایران در خصوص رژیم صهیونیستی بر اساس قانون اساسی مشخص بوده و ناشی از چالش‌های دینی نیست و طبیعتاً بر اساس یک سخنرانی دچار جرح و تعدیل نمی‌شود. بر مبنای موضع رسمی کشورمان،‌ طرح ایران درباره سرزمین‌های اشغالی مشخص است. برخلاف سخنرانی‌های مشکل‌سازی که برخی از سیاستمداران سابق ایران داشتند طرح ایران برای سرزمین های اشغالی طرح رفراندوم است یعنی همه پای صندوق های رأی بروند و نتیجه آن برای همه از جمله ایران محترم باشد. این مسأله هم مانند موضوع هسته‌ای جزو مقولات کلان سیاست خارجی است که در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۳- برخی از انتقادات و نگرانی‌ها در مجلس ناشی از نگاه سیاسی به مقوله سیاست خارجی است. این در حالی است که نمی‌توان مجلس را بدون نگاه جناحی تحلیل کرد جناحی بودن و نگاه سیاسی داشتن، بخشی از ماهیت مجلس است لذا طبیعتاً بخشی از نمایندگان هم نوستالوژی و سودای بازگشت به قدرت را دارند و هم این‌که می‌خواهند با نقد سیاست خارجی، خود را در رقابت‌های سیاسی وارد کنند که این طبیعت مجلس است و نمی‌توان به این مسأله ایراد گرفت اما باید مراقب بود که این نوع چالش‌های انتخاباتی و سیاسی اثر منفی در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی کشور نگذارد. منطق بیشتر مذاکرات حساس ایجاب می‌کند که منافع ملی بر منافع گروهی و جریانی اولویت داشته باشد. در هر حال پاسخ‌های آقای ظریف نشان داد که اکنون زمان دلواپسی نیست و دلیلی هم برای آن وجود ندارد.

 *کارشناس مسائل سیاسی

ایران