تاریخ انتشار : سه شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۱۹:۵۵

شهروندان:
نشست خرداد ماه موسسه رحمان در رابطه با توسعه جماعت محور بود که دکتر محمد فاضلی عضو هیات علمی دانشگاه درباره آن سخنرانی کرد.

در این نشست، فاضلی ابتدا به نقد کتاب ” جماعت گرایی و برنامه های جماعت محور” نوشته دکتر سعید مدنی پرداخت و گفت: در یک برنامه جماعت محور، اعضای جماعت در شکل گیری مشارکت ها، جمع آوری اطلاعات، تعیین اولویت مسائل و مشکلات جماعت، و شناسایی منابع برای برنامه های بهبود وضعیت و توسعه جماعت نقش مؤثری را به عهده می گیرند.

او با بیان اینکه کتاب حاضر اگر چه با مباحث نظری و فلسفه جماعت گرایی آغاز شده گفت: اما به سرعت تلاش می کند تا تجربیات عینی و واقعی مبتنی بر این رویکرد را در اختیار خواننده قرار دهد. بنابراین، حرکت از ذهن به عین یا از فلسفه به برنامه ریزی که اساساً سنّت جماعت گرایی نیز محسوب می شود چارچوب کتاب را تشکیل می دهد.

او ادامه داد: اهمیت مشارکت همه گروههای مردم در جریان تصمیم گیری و نقش آنان در فرایند توسعه جوامع، ایده اصلی توسعه جماعت محور را تشکیل می دهد.

فاضلی گفت: بر اساس روایت کتاب، جماعت محوری دارای ویژگیهای موکول به زمان و مکان نبودن،جمعیت محدود، گذران وقت زیاد از زندگی را به ارزشهایی که به آنها تعلق دارند،خودکفا نبودن،احساس تعلق به یک چیز را دارند.

او در بخش دوم سخنان خود گفت: الان در دنیای مدرن یک الگویی به وجود آمده که دولتها باید فروتن باشند چون نه خیلی می دانند و نه خیلی می توانند، بنابراین کارها را باید خورد کنند.

او افزود: الان عصر موفقیتهای بزرگ برای دولتها به پایان رسیده است و هیچ دولتی نمی تواند معجزه کند و باید اجازه دهد که نهادهای مردمی هم مشارکت داشته باشند.

این استاد دانشگاه گفت: من بعد از ۱۵ سال کار بر روی این موضوع این نتیجه رسیدم که جماعت محوری عزم سیاسی برای تفویض اختیار است.

او ادامه داد: در بحث جماعت محور، باید افراد یک انگیزه داشته باشند تا در کنار هم باشند و برای همین باید ملزومات علمی را فراهم کنیم.

فاضلی با اشاره به اینکه این جماعتها ملزومات حقوقی دارند گفت: آنها نگرش به زمان دارند و معتقدند که با انجام کارهای کوچک می توان به موفقیت بزرگ رسید.

او ادامه داد: مثل دولت نمی تواند قانون پولشویی را یکساله حل کند اما می تواند وضعیت کودکان خیابانی را بهبود دهد و به کارگران رسیدگی کند.

او گفت: براساس این رویکرد باید این حق را برای همه در نظر گرفت که برای آنچه بر زندگیشان اثرگذار است خودشان تصمیم بگیرند.

او رویکرد جماعت محور در مشارکت را به عنوان یکی از مدل‌های مشارکت منطبق با جامعه ایرانی مورد توجه قرار می‌دهد و معتقد است مداخله‌ جماعت محور می‌تواند نوعی «برنامه‌ریزی مردم مدار» باشد که در آن متخصصان در هنگام ورود به یک جماعت سعی می‌کنند با جلب مشارکت درونی آن جماعت، به برنامه‌ریزی در خصوص آن بپردازند.

او جماعت‌گرایی را با رویکرد سوسیالیستی و لیبرالی به جماعت متفاوت می‌داند و از جماعت‌گرایی به عنوان تعبیری نوظهور یاد می‌کند.

فاضلی گفت:برای رسیدن به مشارکت حداکثری باید سه گروه دولت، جامعه و تسهیل‌گرانِ مشارکت دخیل باشند و حداکثر مشارکت را زمانی می‌توان به نظاره نشست که میان منافع شخصی و منافع جمعی نوعی هماهنگی پدید آید.

مروری بر توسعۀ جماعت‌محور

“توسعۀ جماعت محور”، به عنوان یکی از رویکردهای توسعه، بر اهمیت رهیافت‌های مشارکتی و توانمند‌سازی جوامع محلی در فرایند توسعه و تغییردادن جوامع تاکید می‌کند. این رویکرد از دهۀ ۱۹۹۰ و با ورود دیدگاه‌های جامعه‌شناسی به عرصۀ توسعه مطرح گردید. ریشه‌های این رویکرد را می‌توان از دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، یعنی زمانی که انتقاد به روش‌های تحقیق کمی و کلاسیک آغاز شده بود، پیگیری کرد؛ به نظر منتقدان در هر تحقیقی برخلاف آنچه پیش از این تصور می شد، آنچه اصل مهم تحقیق به شمار می‌آید، منافع جماعت‌ها و افراد، مشارکت آنان در تصمیم‌گیری‌ها و ورودشان به عرصه‌های برنامه‌ریزی است و نه انگیزه‌ها و منافع محققان. از اهداف این رویکرد می‌توان به توانمندسازی مردم اشاره کرد، به نظر نظریه‌پردازان این رویکرد، برای رسیدن به این هدف، باید با افزایش‌دادن مشارکت و اعتماد به نفس مردم، آنان را برای حل مشکلات جوامع خویش، با استفاده از سرمایه‌های خودشان توانمند کرد.

اهمیت همۀ مردم در جریان تصمیم‌گیری و نقش آنان در فرایند توسعۀ جوامع، ایدۀ اصلی توسعۀ جماعت‌محور را تشکیل می‌دهد. به نظر این رویکرد، باید این حق را برای همه در نظر گرفت که برای آنچه بر زندگی‌شان اثرگذار است، خودشان تصمیم‌گیری کنند.