عید فطر؛ جشن مهار هوای نفسانی
شهروندان – محمدتقی فاضل میبدی:
«انماهوعیدلمن قبل الله صیامه و شکر قیامه و کل یوم لا یعصی الله فهو یوم عید؛ عید از آن کسی است که روزهاش پذیرفته شده و نمازش را پاداش دادهاند. هرروزی که در آن روز، خدا را معصیت نشود، تو را روز عید است.» امام علی(ع)
پیامبر در روایتی فرمودند: پنج چیز روزه را باطل میکند: دروغ، غیبت، سخنچینی، سوگند ناحق و نظر شهوت. چهبسا روزهدارانی که تنها گرسنگی و تشنگی تحمل کردهاند و حقیقتی از روزه را درنیافتهاند به فرموده پیامبر «کم من صائمٍ لیس له من صیامه الا جوع و العطش» روزهداران بسیاری هستند که آنها از روزه جز گرسنگی و تشنگی بهرهای نبردهاند. حقیقت ماه مبارک رمضان در آغاز دهه سوم یعنی در شبهای قدر خود را نشان میدهد. روزهداران پس از ۲۰روز، به تعدیل قوا و فرونشاندن خشم و شهوت رسیدهاند، قدر و سرشت و سرنوشت روحی خود را با رهاکردن خود از قید خودی و خشم و تراکم ثروت و قدرت، دوباره میسازند. و آثار دهه سوم و شبهای قدر نیز در روز عید فطر ظاهر میشود. واژه «فطر» یعنی شکافتن. باید خود را و جامعه را دوباره، از نو شکافت.
علی(ع) در خطبه عید فطر میفرماید: وادو فطرتکم فانها سنت نبیکم؛ زکات فطره خود را بپردازید که این سنت پیامبر است و خداوند این قانون را فرض و واجب کرده است. زکات فطره، علاوه بر گذشت مالی و رهایی از تعلقات دنیوی که بعد اخلاقی آن است، جنبه اقتصادی و اجتماعی آن مورد اهتمام است؛ برای اینکه ماه رمضان، که گفته شد، ماه برابرشدن فقیر و غنی است یعنی باید فاصلههای طبقاتی در این ماه کاهش یابد. با یکماه امساک و چشیدن رنج گرسنگی حال نوبت آن است که در روز عید فطر فقیران و گرسنگان جامعه را دریابیم. غزالی در کتاب احیای علوم میگوید یکی از آداب روزهداری آن است که روزهدار در روز بسیار نخسبد تا گرسنگی و تشنگی احساس کند. چشیدن رنج گرسنگی از فلسفههای مهم این فریضه است تا به درد و رنج گرسنگان ایام سال، بهویژه ظلمهایی که در این روزها در غزه، عراق و سایر بلاد اسلامی صورت میگیرد و شاهد هستیم، آشنا شویم و برای درمان این بلای بزرگ بکوشیم. فقر و گرسنگی در اسلام مورد نکوهش قرار گرفته و همردیف کفر است.
دعای هر روز ماه مبارک این بود: «اللهم اغن کل فقیر» یعنی فقر باید به بینیازی تبدیل شود. بنابر گزارشهای اخیر یکچهارم نقدینگی کشور در دست ۶۰۰نفر از هفتاد وچند میلیون نفر میچرخد! اگر رمضان پایان یابد و عید فطر بگذرد و این مسایل سامان نیابد تو گویی رمضانی در کار نبوده و عید فطری محقق نشده است. گرسنگی در ماه مبارک رمضان یعنی مبارزه با گرسنگی کسانی که همیشه گرسنهاند و از فقر و ناداری و نابرابری رنج میبرند. یعنی مبارزه با کسانی که ثروتهای بیحساب انباشتهاند و به یاد محرومان و فاقدان شرایط اولیه زندگی دیگر آدمیان نیستند. در عید فطر که جشن بزرگ مسلمین است، باید روحهای سرکش آرام گرفته باشد، مظلومی در جامعه نباشد و معصیت خدا صورت نگیرد. نمیتوان نماز عید گزارد و آن روز را مبارک گفت و حال آنکه مشکلات اجتماعی و اقتصادی مسلمین سامان نیافته باشد.
کسانی که گرفتار آتش خشم و شهوت قدرتند تعادلی در آنها راه پیدا نکرده است. مسلمین در این ماه مبارک شاهد آدمکشی و نسلکشی در غزه و عراق بودهاند که صاحبان قدرت و برخی به نام دین برای حفظ قدرت خود آتش خشم خود را بر مردم بیپناه فروریختهاند. امام علی(ع) فرمود: «روزی که بر خدا معصیت نشود و ظلمی بر سر آدمیان نرود آن روز، روز عید است.»
امامباقر(ع) وقتی که برای نماز عید فطر بیرون میآمدند میفرمودند: «اللهم انا نرغب الیک فی دوله کریمه تعز بها الاسلام و اهله» یعنی خدایا ما طالب حکومتی هستیم که مسلمین را عزت بخشد و نفاق و دورویی را به ذلت بکشاند. این یعنی روز عید فطر روز عزت مسلمین و ذلت نفاق، دورویی، دروغگویی و عهدشکنی است. نماز و زکات عیدفطر نشانه آزادی و رهایی مسلمانان از هرگونه اسارت است. نگرانی مامون خلیفه عباسی از نماز عیدفطر امام هشتم (ع) از این جهت بود که خلیفه ترسید مردم با حقیقت این روز بزرگ آشنا شوند و انسانها تولدی دوباره بیابند و حقیقت خود و اسلام را بازشناسند که در این صورت به ستم خلفای عباسی تن نخواهند داد بااینحال امام رضا(ع) را از رفتن به نماز عید بازداشتند. حافظ برای مسلمین در این روز، چنین طلب شادی میکند: حافظ منشین بیمی و معشوق زمانی/ کایام گل و یاسمن و عید صیام است.
منبع: روزنامه شرق