پیرمرد و دغدغه‌هایش
شهروندان – محمدرضا نیک‌نژاد:
سال‌ها پیش جوانی بودم که به سفارش دوستی، برای کار به یک غیرانتفـــاعی معرفی شـــدم. «رسولیان» دبیر بازنشســـته‌ای در غیرانتفاعی بود. در رژیم گذشته چندین سال ناپیوسته و از سال ۵۰ نیز تا ۵۷ را با حکم ابد در زندان گذرانده بود.
هر از گاهی خاطره‌هایی دهشتبار، از شکنجه‌های ساواک برایمان بازگو می‌کرد و موهای تنمان را به بازی می‌گرفت. روزی از من پرسید کجا تدریس می‌کنی؟ گفتم در فلان منطقه محروم که بیشترِ دانش‌آموزانش روستایی‌اند. گفت «چند کتاب از صمد بهرنگی و جلال آل احمد و غیره دارم، ببر برای بچه‌هایت، آن‌ها بیش از دانش‌آموزان شهری، نیازمند و علاقه‌مند به این جور کتاب‌ها هستند.
می‌گفت چند بار به‌سبب دادن کتاب به دانش‌آموزانم بازداشت شدم، اما ارزشش را داشت!». کتاب‌ها را به دست دانش‌آموزانم رساندم. هفته‌ها و ماه‌ها گذشت و خبری از بازخورد کتاب‌ها نبود. با خود گفتم «این پیر مرد و دغدغه‌هایش، این دانش‌آموزان و دغدغه‌هایشان! چند ماه پیش او را دیدم، پیر‌تر، اما بسیار ناتوان‌تر از گذشته می‌نمود. یادِ کارِ آن روز‌هایش افتادم و او و دانش‌آموزانش را با معلمان و دانش‌آموزان امروز، سنجیدم.
آمار کتابخوانی در کشور آن‌قدر شرم‌آورست که نگفتن به! گرفتاری‌های آموزش، شده است نمره دانش‌آموزان و افت آموزشی آن‌ها و کلاس‌های کنکور و تست و نکته! گرفتاری معلمان هم، دستیابی به دستمزد بیشتر و سر و کله زدن با شغل‌های دو و سوم، برای بعضی و کلاس‌های خصوصی و آموزشگاه‌های کنکور و غیره برای بعضی دیگر. و آنچه در این میان گم شده است، کنش‌های فرهنگی‌ای مانند شهروند سازی، جامعه‌پذیری، نگهداشت زیست بوم، زیست اخلاقی، خشونت پرهیزی، حقوق‌بشر، صلح و مدارا و کتاب خوانی و غیره. مدارس ما از هدف‌ها و کارکردهای نوین آموزش، بسیار دورند.
دانش‌آموز از روزهای نخستین آموزش، با یارانه یادگیری‌ای! به نام «حل‌المسائل» آشنا می‌شود و پاسخِ پرسش‌های آموزشی و‌برانگیزاننده کتاب‌های درسی را به آسانی در دسترسش قرار می‌دهد یا کتاب‌هایی او را برای سال‌های پراسترس کنکور آماده می‌کند. شگفت آور این‌که تیراژ چنین کتاب‌هایی سر به فلک می‌کشد و بعضی از آن‌ها در چند ماه به چاپ‌های نوزده و بیست می‌رسند! و شگفت‌تر آن‌که هر سال یکی از ناشران آن‌ها، به‌عنوان ناشر نمونه شناخته می‌شود! و این در روزگاری است که برجسته‌ترین کتاب‌های ایران و جهان- در زمینه‌های گوناگون فلسفی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و غیره به سختی به تیراژ‌های دو- سه‌هزار می‌رسد. کتاب‌های کمک درسی به‌سبب فشار خانواده‌ها و رقابت‌های بیجای عرفی، در میان دانش‌آموزان و البته بی‌پیوندی میان درون مایه‌های آموزشی و زندگی روزانه دانش‌آموزان، هر روز بیش از پیش نوجوانان و جوانان را از کتاب خوانی گریزان کرده است. این بیماری هر روز بیش از گذشته، گلوی فرهنگ کتابخوانی را می‌فشارد.
دیروز دوستی تلفنی از درگذشت. «رسولیان» خبرم کرد و یکی‌دوروز است درگیر سخنان و تجربه‌های شیرین‌اش در دوستی با بچه‌ها و تجربه‌های هولناکش در زندان شده‌ام. او معلمی از نسل گذشته با خاستگاه‌ها و آرمان‌های سیاسی- فرهنگی دوران خویش بود و فرهنگیان امروز پرچمدار دانش، بینش و اندیشه دوران خویش! کدام نسل، آینده خویش و نسلشان را بیشتر به چالش کشید و می‌کشد؟ آن معلم بازنشسته و دانش‌آموزان کتابخوانش، یا دانش‌آموزان دوره ماهواره و اینترنت و فیس‌بوک و فرهنگیان درگیر در دغدغه‌های اقتصادی و شخصی؟ «رسولیان»ها رفتند و می‌روند اما آینده نزدیک و داوری پا برجاست!
