تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۰۹:۰۴

شهروندان – مطهره ناظری*:
حقوق بشر با حقوق کودک آغاز می‌شود ، چرا که کودک بیش از سایرین نیازمند توجه است.

کودکان حق دارند نیاز‌های اساسی شان برآورده شود و در سایه بقا، رفاه و امنیت به رشد جسمی و ذهنی رسیده و به‌عنوان یک انسان کامل و برخوردار از سلامت جسمانی و روانی، حافظ منافع جامعه شوند، لذا باید در وهله نخست به حقوق وی احترام گذارده و از منافع عالیه اوحمایت کرد تا در آینده به حقوق افراد احترام نهند و حامی حقوق افراد شوند.

هم اکنون آنچه که بیش از پیش دارای اهمیت است، توجه به کودکانی است که در هیاهوی شهر گم شده‌اند، کودکان فراموش شده‌ای که هر روز و هر شب در سطح شهر به مشاغل خیابانی نظیر فروش فال ، گل‌فروشی و … پرداخته و گاه به‌صورت سازماندهی شده مورد استثمار واقع شده یا به همراه خانواده خود برای رفع نیاز های روزمره مجبور به کار در خیابان می‌شوند .این کودکان به جهت نوع حرفه‌شان و فضای آسیب پذیری که در آن زندگی می کنند بیش از سایر کودکان در معرض انواع خشونت‌ها اعم از خشونت جسمی ، روانی و جنسی قرار دارند، مضاف بر آن‌که غالبا مجبور به ترک تحصیل شده و در نتیجه بی‌سوادی و کم‌سوادی آنان تاثیر سوءبر فرآیند رشد آنان دارد. بنابراین درگیر کردن آنان در فعالیت اقتصادی آن هم به این نحو، مانع تحصیل، آموزش و برخورداری آنان از امکانات اولیه و مانع رشد فردی و اجتماعی کودکان می‌شود . این در حالی است که کار کودکان باید بازی، تفریح و مدرسه باشد نه‌آنکه کار آنان کسب درآمد برای رفع نیازهای روزمره زندگی قلمداد شود. چرا که کار در خیابان و فضای این‌چنین آسیب‌پذیر ،خطر ابتلاء به انواع بیماری‌ها، کمبود بهداشت و سوءتغذیه را نیز در کودکان افزایش می‌دهد .

البته این معضل از منظر بین‌المللی مسکوت نمانده و در راستای حمایت این دسته از کودکان و به‌طور کلی کودکان کار، تدابیری اتخاذ کرده‌اند به نحوی که سازمان بهداشت جهانی تمامی افراد زیر ۱۸ سال را کودک بشمار آورده و هرگونه کار این کودکان را ممنوع دانسته‌اند، همچنین پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک به امر تاکید کرده و در ماده ۳۲ پیمان نامه به‌صورت منجز به ممنوعیت کار برای کودکان تصریح شده و نیز قطعنامه شورای حقوق بشر و گزارش‌های اخیر کمیساریای عالی حقوق بشر، به‌طور خاص به موضوع کودکان خیابانی که در خیابان کار می‌کنند پرداخته است. البته ایران نیز با تعیین حق شرط ( مشروط به اینکه مفاد در هر مورد و در هر زمان با قوانین داخلی و موازین اسلامی در تعارض نباشد)، مرداد ماه ۱۳۷۳، به پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک پیوسته است و تصویب‌نامه شماره ۲۲۷۱۷ ت ۳۲۳۸۶ه مورخ ۴/۵/۸۴، تحت عنوان آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی، به‌طور خاص به موضوع کودکان خیابانی اختصاص یافته و انجمن دفاع از حقوق کودکان کار و خیابان نیز به عنوان نهادی مردمی و غیردولتی با هدف توانمند سازی کودکان‌کار در خیابان و آشنا کردن جامعه با معضل کودکان کار و تمام کودکانی که به هر علت از آموزش و حمایت اجتماعی محروم‌اند، در سال ۱۳۸۱ تاسیس و هم اکنون حول این محور فعالیت دارند .

لیکن با وجود همه این تلاش‌های درون‌مرزی و برون‌مرزی برای ریشه‌کنی این معضل و واقعیت اجتماعی، همچنان شاهد رشد روز افزون کودکان خیابانی در گوشه وکنار شهر هستیم و به نظر می‌رسد اقداماتی که تاکنون برای ساماندهی کودکان خیابانی صورت گرفته، کافی و موثر نبوده است و با اوج گیری بحران‌های اقتصادی و افزایش تورم ، روند جذب کودکان کار بیشتر می‌شود .

بنابراین ضرورت دارد با نگرشی فراگیر و همه جانبه ضمن آموزش مستمر و فراگیر در سطح کودکان،خانواده، محیط اجتماعی و مسئولان مربوطه و با فرض‌پذیرش نارسایی‌های قانونی و اجرایی نشدن همان قوانین ناقص، خلأهای قانونی، به‌طور خاص در خصوص کودکان خیابانی رفع شود و تمامی نهادها اعم از پلیس، سازمان بهزیستی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت ورزش و جوانان، شهرداری و سازمان‌های مردم نهاد و فعال در این زمینه، به‌طور گسترده و هماهنگ در راستای رفع این معضل اجتماعی اقدام کنند و با تمام توان و ظرفیت خود، برای تامین حقوق عالیه همه کودکان و تبدیل کودک به یک شهروند بزرگسال مسئول، علاقه‌مند به جامعه و رعایت حقوق سایرین و نهایتا تحقق عدالت ،گام نهند.

* وکیل‌دادگستری،عضو داوطلب کمیته حقوقی

انجمن حمایت از حقوق کودکان