تاریخ انتشار : سه شنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۰۹:۲۸

شهروندان:
وقتی از ریشه‌یابی علت به وجود آمدن برخی مسائل و مشکلاتی که در جامعه به وجود می‌آید سخن گفته می‌شود همه ما ریشه آن را در بداخلاقی و عدم توجه به این مقوله بسیار مهم می‌دانیم اما این سوال مطرح است که خود ما چقدر در گفته‌ها، تحلیل‌ها، موضع‌گیری‌ها، اظهارنظرها و قضاوت‌هایمان اخلاق و رضایت خدا را مدنظر قرار می‌دهیم؟!

در کتب فرهنگ لغت و اصطلاحات چنین نوشته‌اند که واژه بداخلاقی به معنای «تندخویی و بدخویی ۱″ می‌باشد و در اصطلاح عبارت است از «یک سلسله ملکات نفسانی که در وجود انسان شکل گرفته و با توجه به آن صفات، اعمال و کارها بدون نیاز به فکر و تأمل از انسان صادر می‌شود۲″.

براساس این تعریف، اخلاق عبارت از صفات انسانی است و اخلاق نیکو به ملکاتی گفته می‌شود که منشأ صدور اعمالی گردد که از نظر شرع و عقل شایسته و پسندیده باشد و اخلاق سوء نیز عبارت از یک سلسله ملکاتی است که اعمال زشت و افعال ناپسند از آنها سرچشمه بگیرد۳″. که برای آن انواع گوناگونی همچون؛ بداخلاقی در خانه، بداخلاقی شغلی، بداخلاقی سیاسی و بداخلاقی اجتماعی ذکر شده است.

اما وقتی نگاهی به کلام پیامبر بزرگوار اسلام و ائمه معصومین(ع) می‌کنیم می‌بینیم چقدر درباره این موضوع مهم سخن گفته و پیروان خود را بر رعایت آن در هر شرایط و موقعیتی توصیه کرده و از ترک آن به هر بهانه‌ای نهی و نفی کرده‌اند.

امام صادق(ع) از لقمان چنین نقل می‌کنند که به پسرش گفت: “ای پسرم! از بی‏‌قراری و بداخلاقی و کم صبری بپرهیز، که هیچ کس با این خصوصیّات، پایدار نمی‏‌ماند. در کارهایت آرام و نرم باش، و بر خود هزینه برادران ِدینی را هموار کن، و با همه مردم، اخلاق نیکو داشته باش۴″.

امیرالمؤمنین امام علی(ع) نیز درباره نسبت تقوا با اخلاق، می‌فرمایند: ” تقوا رییس اخلاق است۵″.

ایشان همچنین در سفارش برای به دست آوردن مکارم اخلاق فرمودند: “بر شما باد به تحصیل مکارم اخلاق، که آن، مایه رفعت و سربلندی است؛ و دوری کنید از خوی‌های پست، که آن، انسان‌های شریف را پست می‏‌کند و مجد و بزرگواری را از بین می‏‌برد۶″.

مولای متقیان در جایی دیگر با توصیه بر این‌که “در راه کسب مکارم اخلاق پشتکار و پایداری ورزید ” می‌فرمایند: “از بهترین مکارم اخلاق دوری کردن از حرام‌هاست۷″.منابع:

۱- دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش، چاپ دوم، ج۳، ص۳۸۳۸

۲- نراقی، مهدی؛ جامع‌السعادات،قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۳۸۳ش، چاپ چهارم، ج۱، ص۲۶

۳- اسماعیلی یزدی، عباس؛ فرهنگ اخلاق،قم، انتشارات جمکران، ۱۳۸۵ش، ص۲۰

۴- قصص الأنبیاء: ص ۱۹۸ ح ۲۴۵ ، بحار الأنوار : ج ۱۳ ص ۴۱۹ ح ۱۴

۵- نهج البلاغة: الحکمة ۴۱۰ منتخب میزان الحکمة : ۶۰۴

۶- بحار الأنوار: ۷۸ / ۵۳ / ۸۹ منتخب میزان الحکمة : ۱۸۴

۷- غررالحکم: ۹۳۸۲ منتخب میزان الحکمة : ۱۴۴