فانتزی؛ زبان جدید سینما
شهروندان:
فیلم سینمایی «عملیات مهد کودک» دومین فیلم بلند سینمایی فرزاد اژدری به شمار می‌آید که در حوزه کودک و نوجوان ساخته است. فیلم بعد از ایام محرم در سینماها اکران شد و با اقبال خوب مخاطب به دلیل فضای فانتزی، قصه خوب و پرداخت مناسب همراه شده است.
گفت‌وگوی کوتاهی درباره سینمای کودک و مشکلات و موانع آن، نیاز کودک و نوجوان به آشنایی با قصه‌ها و فرهنگ بومی و ملی در سینمای کودک ترتیب دادیم که می‌خوانید:
- دومین ساخته بلند سینمایی خود را با موضوع کودک و نوجوان ساختید در شرایطی که بسیاری از فیلم‌های هالیوودی در این حوزه مورد توجه کودکان و نوجوانان و در دسترس آنها هستند.
با توجه به حجم زیادی از تولیدات هالیوود و اروپا در حوزه سینمای کودک و نوجوان، نباید به این بهانه از ساخت فیلم در این حوزه کناره‌گیری کرد، با توجه به آمار و ارقام و جمعیت کودک و نوجوان در کشور، نه‌تنها پاسخگویی به نیاز این گروه سنی نیاز است بلکه فیلمسازی و برنامه‌سازی در این حوزه جزو بالاتر از نیاز است و به یک بحران تبدیل شده است. حضور بچه‌ها و سهم‌خواهی آنها از والدین، باعث می‌شود بیش از پیش نگران این گروه سنی باشیم که نسل آینده ما را تشکیل می‌دهد، اگر در این حوزه به درستی فعالیت نکنیم کودکان ما به جای ارتباط با قهرمانان بومی و ملی با قهرمان‌های خارجی ارتباط برقرار می‌کنند و نباید توقع احترام به هویت فرهنگی خودمان از آنها داشته باشیم.
- فعالیت در حوزه سینمای کودک و نوجوان ریسک بزرگی به شمار می‌آید و کمتر برای فیلمسازان فعالیت در این حوزه مهم دغدغه به شمار می‌آید.
من به‌شخصه بچه‌های کوچک دارم و به همین واسطه با بچه‌ها، مدرسه و مهدکودک‌ها بیشتر مرتبط هستم، بچه‌ها در بسیاری از اوقات سال به دنبال دیدن فیلم خوب هستند که آنها را سرگرم کند بدون آنکه آنها را نصیحت یا متهم قلمداد کند، کودکان بیشتر به دنبال تفریح و سرگرمی هستند، پیام درست و اخلاقی باید در بطن فیلم یا برنامه باشد. با این دغدغه‌ها بود که احساس کردیم باید دست به این ریسک بزنیم. در این کار تلاش کردیم تا قصه جذابی داشته باشیم و از بازیگران مطرح بزرگسال استفاده کردیم همچنین از فضای فانتزی در فیلم استفاده کردیم تا علاقه‌مندی مخاطب بالاتر برود. بچه‌ها به غلط در مدارس و آموزشگاه‌ها با فرشته‌ها و کائنات آشنا می‌شوند، ما تلاش کردیم با قصه خوب و فضای فانتزی مخاطب هدف را با خود به‌خوبی همراه کنیم که موفق هم شدیم.
- در هر دو فیلم خود به سراغ فرشته‌ها و آشنایی کودکان با این مخلوقات رفتید…
رسانه ملی سالیان سال است که با ساخت آثار عجیب و غریب در ماه رمضان شیطان را به انحای مختلف ترسیم می‌کند. این در شرایطی است که با مشاوره کارشناسان معظم مذهبی این سریال‌ها ساخته و در شبکه‌های مختلف پخش می‌شود. ما معتقدیم شیطان در ماه رمضان به خواست خداوند فعالیت چندانی ندارد اما در سریال‌های ماه مبارک خلاف این امر دیده می‌شود. سریال‌ها در زمانی پخش می‌شود که همه اعضای خانواده کارها را می‌بینند و به ذهن بچه‌ها القا می‌شود که مقصر اصلی تمام اعمال انسان شیطان است و انسان دخالتی ندارد که اشاعه تفکر مسیحیت است. ما معتقدیم انسان‌ها هریک فرشتگان نگهبان دارند که اعمالشان را شمارش می‌کنند اما از تصویر کردن این مخلوقات غافلیم. فرشته‌ها موجودات خاص ناشناخته برای نسل آینده هستند. خداوند رحمان است و معنا و مفهوم دین اسلام را در فیلم به تصویر کشیدیم که حلقه اتصالی با نسل آینده باشد . «عملیات مهد کودک» تلنگری برای بزرگ‌ترها هم هست که بدانند وقتی از خداوند می‌خواهند تا نعمت فرزند به آنها عطا کند باید در پرورش و رشد آن به درستی عمل کنند و باید پاسخگو باشند.
- گریم سنگین برخی از شخصیت‌ها باعث می‌شود کمتر شناخته شوند، نگران این نبودید که کودکان آنها را نشناسند.
در انتخاب بازیگران تلاش کردیم تا حتی‌الامکان از بازیگران محبوب بچه‌ها استفاده کنیم، به جز آقای عبدی که گریم خاص داشتند و فضای فیلمنامه به گونه‌ای بود که نیاز به این گریم بود البته آقای عبدی هم برای بزرگ‌ترها قابل شناسایی بود، دیگر بازیگران گریم کمتری داشتند و قابل شناسایی بودند. آقای عبدی را باید به گونه‌ای نشان می‌دادیم که چند هزار سال عمر دارد و کلاه آبنباتی دارد. کیمیا حسینی (فوفو) که در۱۳ نقش بازی می‌کند. برای او هم بوته جقه آبی رنگی روی صورتش در نظر گرفتیم که قصد داشتیم لوگوی فیلم باشد که در دایر‌ه‌ای قرار گیرد و علامت پنج تن آل عبا باشد که متاسفانه فارابی موافقت نکرد و تنها روی صورت حسینی باقی ماند. اگر بخواهیم از علامت‌های مذهبی در فیلم استفاده کنیم هم با اما و اگر مواجه می‌‌شویم.
- اکران فیلم دچار مسائلی شد. ابتدا قرار بود در زمان دیگری اکران شود بعد اکران به تعویق افتاد از روز گذشته نیز فیلم بدون سرگروه اکران است.
ابتدا قرار بود با توجه به فضای شاد، فیلم عید قربان اکران شود که مطابق آیین‌نامه شورای صنفی، «پل چوبی» کف فروش را داشت و ما نتوانستیم در آن زمان اکران کنیم بعد به دهه اول محرم نزدیک می‌شدیم که بلایی که بر سر «سلام بر فرشتگان» آمد دوباره تکرار می‌شد که با درایت و همکاری شورای صنفی نمایش تلاش شد بعد از دهه اول محرم اکران شود.دهه دوم محرم هنوز مردم عزاداری دارند و کمتر به سالن سینما می‌روند، هفته اول کند پیش می‌رفت اما با اکران فیلم‌های در کنار «عملیات مهد کودک» اقبال مردم بهتر شد. از روز گذشته فیلم بدون سرگروه اکران می‌شود زیرا فروش کودک در کف فروش محاسبه نمی‌شود، در حالی که فیلم برای کودک است و جمعیت هدف کودک است. با این تفاسیر و با توجه به نیاز مخاطبین باید تعاریف دیگری در بحث اکران فیلم‌های کودک داشته باشیم زیرا جامعه هدف این دسته از فیلم‌ها کودک است اما مشکل اصلی نبودن سالن مناسب و فعال در کشور است که ان‌شاءالله باید در این حوزه فعالیت مناسب صورت گیرد.
- آموزش و پرورش حمایتی از فیلم نکرد؟
آموزش و پرورش دو هفته پس از نمایش فیلم، پروانه حمایتی برای فیلم صادر کرد که متاسفانه مدارس در ماه محرم و صفر دانش‌آموزان را به سینما نمی‌برند، این در شرایطی است که کودکان بسیار خوب با فیلم ارتباط برقرار کردند و کسانی که مرا می‌شناسند بلیت تقاضا می‌کنند.
- جلوه‌های بصری «عملیات مهدکودک» بهتر از «بر بال فرشتگان» است و فضای فانتزی فیلم قابل باور‌تر است.
زحمات آقای معتمدی است ضمن اینکه در عملیات مهدکودک سعی کردیم به فضای رئال نزدیک‌تر باشیم. در «بربال فرشتگان»قرار بود صحنه‌های پروازی را در استودیوی بزرگ ۱۰۰ متری، فیلمبرداری کنیم که همزمانی فیلمبرداری با تعطیلات نوروز اجازه نداد در استودیو کار کنیم و در سوله فارابی کار کردیم که به کار لطمه زد.
- بسیاری معتقدند جشنواره کودک نمی‌تواند آنگونه که باید به سینمای کودک کمک کند.
گفت‌وگویی را می‌خواندم و بزرگواری تاکید کرده بود جشنواره را تعطیل کنیم و سالن بسازیم. جشنواره‌ها هزینه‌های بالایی دارند و در زمان محدود برگزار می‌شود و کارآیی لازم را ندارند زیرا یک شبه چیزی را به برنامه اضافه یا کم می‌کنند، بنا به صلاحدید مدیران و کشور متاسفانه همه جشنواره‌های ما سیاسی است زیرا ما مورد هجمه فرهنگی و غیرفرهنگی هستیم و فشارهای زیادی در حوزه سینما دیده می‌شود. اگر واقعا جشنواره کودک کودکانه نباشد بهتر است برگزار نشود اما باید به این نکته توجه کنیم این جشنواره از معدود جشنواره‌های بین‌المللی منطقه است که هیچگاه به این جنبه از جشنواره توجه نشده است و به یک جشنواره شهرستانی و در اندازه یک هفته فیلم برگزار شده است، در حالی ظرفیت خوبی دارد. اگر از امروز برای جشنواره سال آینده برنامه‌ریزی شود و فیلم‌ها سفارش داده شود و زمان برای تهیه‌کننده و کارگردان برای خلق اثر مناسب وجود داشته باشد قطعا می‌تواند موثر باشد اما اگر قصد داشته باشیم تنها به عنوان یک آمار و ارقام و ثبت در کارنامه مدیریتی به آن توجه شود هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
- برای کار جدید قصد دارید در حوزه کودک کارکنید یا بزرگسال؟
هم فیلمنامه کودک و هم فیلمنامه بزرگسال دارم و فیلم تلویزیونی «در دل تاریکی» را در حوزه فیلم‌های پلیسی ساختم که از شبکه نمایش پخش شود. با فضای بزرگسال بیگانه نیستم اما علاقه‌مندم در فضای فانتزی که حرف نویی در سینما است و طرفدار زیادی دارد، فیلم بسازم. در شرایطی که کودکان و نوجوانان ما اطلاعات زیادی دارند دیگر نمی‌توان با زبان کلاسیک صدسال پیش سینما با آنها صحبت کرد، باید زبان جدیدی ایجاد کرد که به عقیده من فانتزی دست ما را باز می‌کند.
زهرا قزیلی
وطن امروز
