سلامت زندانیان در گرو پوشش بیمه‌ای
شهروندان:
به رغم آنکه سازمان زندان‌های کشور تمامی تلاش خود را برای مهار بیماری‌های عفونی در زندان‌های کشور انجام می‌دهد اما همیشه نگرانی مسئولان نسبت به وضعیت بهداشت و درمان در زندان‌ها وجود داشته است.
مطالعات کارشناسان نشان می‌دهد که مشکلات بهداشتی و بیماری‌های عفونی خطرناک فرد معتاد را همچنان در جامعه و محیط زندان تهدید می‌کند و با توجه به ارتباط این افراد با کل جامعه تحت پوشش قرار گرفتن‌شان ضروری به نظر می‌رسد چرا که آنها به منابع خطرناکی برای انتشار بیماری‌های عفونی چون ایدز و هپاتیت تبدیل می‌شوند.
غلامحسین اسماعیلی، رئیس سازمان زندان‌های کشور با بیان اینکه ۷۰ درصد ورودی زندان‌های کشور معتاد و بیمار هستند گفت: بسیاری از مجرمان در طبقات ضعیف جامعه زندگی می‌کنند. متاسفانه سهل‌انگاری در رسیدگی و درمان توسط این افراد موجب شده تا با بدنی بیمار وارد زندان شوند. البته نا‌گفته نماند که به‌طور متوسط ۶۰ درصد زندانیانی که وارد زندان‌های کشور می‌شوند معتادند و درصدی هم اگر معتاد نباشند به برخی بیماری‌ها مبتلا هستند. درخواست ما از کمیسیون بهداشت و درمان مجلس این بود که دو موضوع را برای زندانیان در نظر بگیرند. اول اینکه اگر قرار است طرح پزشک خانواده اجرا شود این طرح برای زندانیان هم اجرایی شود و دومین درخواست ما تحت پوشش بیمه سلامت ایرانیان قرار گرفتن تمامی زندانیان کشور بود. قطعا اجرای این طرح نیازمند تامین اعتبارات کافی ویژه زندان‌هاست که امیدواریم مجلس در بودجه سال ۹۳ این موارد را پیش‌بینی و تامین کند.
استفاده ۱۵ تا ۲۰ نفر از یک سرنگ
محمد فلاح، دبیر کل سابق ستاد مبارزه با موادمخدر ایران درباره شیوع بیماری‌هایی همچون ایدز و هپاتیت در زندان‌ها معتقد است؛ با وجود تمام ممنوعیت‌ها و مراقبت‌ها دیده می‌شود که رفتارهای پر خطری چون اعتیاد تزریقی، اشتراک سرنگ، خالکوبی و… در بین زندانیان از شیوع بالایی برخوردار است. زندانی‌های معتاد در اثر پیامدهای روانی ماده مخدر یا در ازای دریافت پول یا دارو گاهی تن به برخی کارهای ناپسند می‌دهند. از سوی دیگر، ممنوع بودن استفاده از موادمخدر و در دسترس نبودن وسیله مناسب تزریق گاهی افراد معتاد را مجبور می‌سازد که به شیوه‌هایی متوسل شوند تا ماده مخدر را به بدن خود برسانند. دیده شده است که در برخی موارد ۱۵ تا ۲۰ نفر از یک سرنگ آلوده مشترک استفاده می‌کنند و استفاده از وسایل معمولی مانند مغز خودکار جهت تزریق موادمخدر چندان ناشایع نیست.
وی براین نظر است که: بر اساس اطلاعات موثق و تایید شده‌ای که از زندان‌ها و مراکز بازپروری کشور به دست آمده است، عده بسیاری از ساکنان این مراکز بخصوص در استان‌های کرمانشاه و کرمان از نظر عفونت به ویروس ایدز و هپاتیت، مثبت هستند. از سوی دیگر، زندان‌ها، دیگر چهار دیواری‌های بلند و جدا از جامعه به شمار نمی‌روند. خیلی از زندانی‌ها دوره حبس کوتاه دارند و بسیاری از آنها در دوران مرخصی یا پس از آزادی به جامعه باز می‌گردند و با جامعه در ارتباط هستند. یک فرد معتاد زندانی نه تنها خود در معرض آلودگی به بیماری‌های خطرناکی چون ایدز و هپاتیت قرار دارد بلکه می‌تواند به عنوان یک ناقل عمل کرده و عوامل عفونی خطرناک را به داخل جامعه انتقال دهد.
زندانیان، شهروند این جامعه هستند
سیامک مره‌صدق در پاسخ به این سوال که با دادن چنین تسهیلاتی به زندانیان آیا آمار آنها کاهش پیدا خواهد کرد یا خیر، می‌گوید: این تسهیلات جهت کم کردن آمار زندانیان نیست. زندانیان به هرحال شهروند این جامعه هستند و باید از حقوق اولیه شهروندی که بهداشت و درمان نیز جزو آن به حساب می‌آید، برخوردار شوند. تامین سلامت، امنیت و آموزش همه افراد جامعه جزو وظایف دولت است و با وجود متخلف بودن باید تامین نیازهای اولیه بهداشت و درمان زندانیان حتما انجام شود. در جاهایی که طرح پزشک خانواده در حال اجراست زندانیان را هم تحت پوشش قرار داده است و سیستم ارجاع آنها را قبول می‌کند. در نگاه اول شاید این کار باعث کاهش زندانیان نشود اما باعث بهبود شرایط بهداشتی زندان می‌شود که خواه ناخواه در بهبود شرایط بهداشتی جامعه تاثیر بسزایی می‌گذارد.
عضو کمیسیون بهداشتی مجلس با اشاره به بهبود شرایط خانواده‌های زندانیان نیز می‌افزاید: مکانیسم‌های مختلفی برای تحت پوشش قرار دادن خانواده زندانیان در نظر گرفته شده است. بیمه سلامت این خانواده‌ها را تحت پوشش خود قرار داده ضمن آنکه کمیته امداد امام خمینی(ره) نیز آنها را زیر چتر حمایتی خود گرفته است.
مره‌صدق با بیان اینکه قانون تفاوتی بین خانواده زندانیان و بقیه مردم نگذاشته است، تاکید می‌کند: آنها هم از همان تسهیلاتی که مردم برخوردارند، استفاده خواهند کرد. به دلیل اینکه آنها توانایی پرداخت حق بیمه خود را ندارند، پیش‌بینی شده که سازمان‌های حمایتی حق بیمه آنها را پرداخت کنند.
به خانواده زندانیان توجه نمی‌شود
محمدعلی اسفنانی نیز در این مورد می‌گوید: بعید می‌دانم که دادن تسهیلات سلامت به زندانیان در کاهش یا افزایش آمار آنها تاثیر زیادی داشته باشد. زندانیان نیز انسان هستند و باید بهداشت و سلامت آنها نیز لحاظ شود. حق افرادی که زندانیان غیرعمد و مالی (دیه‌های ناخواسته یا مهریه و…) هستند نیست که سالم به زندان روند و بیمار از زندان بیرون آیند. برای رعایت حفظ سلامت جامعه این امر بسیار ضروری به نظر می‌رسد. افرادی که به زندان می‌روند امکان دارد که به بیماری‌های مختلفی مبتلا شوند و آنها تا آخر عمر که در زندان نمی‌مانند. وقتی به جامعه می‌آیند ممکن است ناقل این بیماری‌ها باشند. به دلیل آن که مسئولان زندان صددرصد خدمات خود را باید انجام دهند و جایی برای شانه خالی کردن از وظایف خود ندارند طبیعتا بودجه‌هایی که به آنها اختصاص پیدا می‌کند جوابگوی هزینه‌های آنها نیست و تورم در آنها خیلی زود اثر می‌گذارد. تحت پوشش قرار گرفتن زندانیان کمکی است به مسئولان ز ندان‌ها که بخشی از هزینه‌های خود را از طریق وزارت بهداشت و درمان تامین کنند. اگر این اقدام انجام شود به نفع جامعه خواهد بود.
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با بیان این نکته که مجازات اصلی به خانواده زندانیان تحمیل می‌شوند، ادامه می‌دهد: زندانیان مرتکب جرم و تخلفی می‌شود و در زندان از نظر بهداشت، لباس، سلامت و غذا تامین می‌شوند ولی خانواده‌های آنها آسیب‌های جدی می‌بینند. این خانواده‌ها در بسیاری از موارد افراد سالمی هستند. این افراد سالم با آسیب‌های بسیاری روبه‌رو می‌شوند. متاسفانه آنطور که باید و شاید به خانواده زندانیان توجه نمی‌شود زیرا در سال‌های اخیر بودجه این بخش بسیار محدود بوده است. حتی در تامین برخی نیازهای زندانیان هم دچار مشکل هستیم. لازم است دولت به خانواده زندانیان توجه بیشتری داشته باشد، تا این آسیب‌ها از این طریق به جامعه وارد نشود. برای آنکه خانواده زندانیان تحت پوشش بیمه سلامت ایرانیان و طرح پزشک خانواده قرار گیرند دولت باید اقدام کند. به دلیل آنکه این بخش هزینه بر است باید طی مصوبه هیات وزیران یا در قالب یک لایحه به مجلس فرستاده شود تا مجلس مصوب کند. اگر مجلس بخواهد آن را در قالب طرح تصویب کند به لحاظ بار مالی که دارد امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی با اشاره به اینکه ۶۰ درصد زندانیانی که وارد زندان‌های کشور می‌شوند معتادند می‌افزاید: مسئولین زندان برای حداکثر دقت عدم ورود موادمخدر به زندان تمهیداتی را در نظر می‌گیرند. ولی این معضلی است چرا که در زندان تمام فضاهای ورود و خروج زندانیان، مراقبین، ملاقات‌کنندگان و حتی ماموران بدرقه‌کننده زندانیان به سختی و در نهایت مسائل امنیتی تردد می‌کنند، پس چگونه موادمخدر وارد زندان می‌شود؟ اینکه شاید راحت‌تر از تهیه چند نان برای خانواده می‌شود در جامعه موادمخدر تهیه کرد یک اتفاق ناگواری در جامعه ماست. باید عزم دولت و حاکمیت برای مبارزه با موادمخدر سرسخت‌تر باشد نه از باب مجازات زیرا کمبودی در این بخش وجود ندارد. متاسفانه موادمخدر به سهل‌ترین روش‌های ممکن وارد کشور می‌شود. تازمانی که قاچاقچیان و توزیع‌کنندگان موادمخدر احساس امنیت کنند این وضعیت وجود دارد.
چند میلیون ایرانی بیمه ندارند
عبدالرحمان رستمیان نیز با اشاره به اینکه همه افراد در جامعه باید بیمه شوند می‌گوید: بیمه پایه برای همه افراد جامعه است که سلامتی جامعه را تضمین می‌کند. داشتن سلامتی افراد سرمایه بزرگی برای کشور است. هر چه بیمار بیشتر باشد هزینه‌های کشوری افزایش پیدا خواهد کرد. به‌ویژه در برخی موارد تحت پوشش قرار گرفتن بیمه از شیوع برخی بیماری‌هایی که می‌تواند جامعه را با خطر مواجه کند، جلوگیری می‌کند. به نظر من نه تنها زندانیان بلکه تمامی افراد به‌ویژه افرادی که تحت پوشش بهزیستی هستند باید از بیمه پایه سود ببرند. در حال حاضر چند میلیون ایرانی تحت پوشش بیمه نیستند. کمیسیون بهداشت و درمان اعتقاد دارد که همه باید بیمه پایه را داشته باشند فرقی نمی‌کند که زندانی باشند یا خیر. زندانیان نیز بخشی از سلامت جامعه را تشکیل می‌دهند که با پرداختن به آنها می‌توان به سلامت کل جامعه کمک کرد.
نایب رئیس دوم کمیسیون بهداشت و درمان با اشاره به بیمه تکمیلی می‌افزاید: هر کسی باید بیمه تکمیلی خود را پرداخت کند ولی در این بخش نابرابری‌هایی وجود دارد. برخی سازمان‌ها بیمه را پرداخت می‌کنند و برخی پرداخت نمی‌کنند. باید پرداخت حق بیمه پایه‌ای و خدمات برای همه یکسان باشد و مردم ۳۰ درصد خدمات را پرداخت کنند ولی به دلیل آنکه پوشش بیمه ضعیف عمل می‌کند، مردم درصد بیشتری را پرداخت می‌کنند.
نگرانی‌های نمایندگان مجلس از رسیدگی بیشتر به وضعیت بهداشت و درمان زندانیان نشان می‌دهد که به‌رغم ادعای مسئولان سازمان زندان‌ها مبنی بر مهار صددرصدی ایدز در زندان‌ها اما همچنان آمارهای غیررسمی وزارت بهداشت و سایر سازمان‌های متولی در این حوزه نشان می‌دهد که هنوز این بیماری عفونی زندانیان و خانواده‌های آنها را تهدید می‌کند. به نظر می‌رسد که با تحت پوشش قرار دادن زندانیان به بیمه سلامت ایرانیان باعث خواهد شد تا بعد از آزادی این افراد از زندان‌ها دیگر مسئولان بهداشت و درمان کشور نگران شیوع هر چه بیشتر بیماری‌های عفونی از طریق این افراد نباشند. اما مسئله دیگری که همچنان در مرز هشدار قرار دارد، وضعیت بهداشت و درمان خانواده‌های زندانیان است که مسئولان به دلیل بار مالی به این مسئله توجهی نداشته‌اند.
پریسا هاشمی
تهران امروز
