تاریخ انتشار : شنبه ۲۸ دی ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۸:۲۱

شهروندان:
هر سال با سرد شدن هوا، آلودگی به شپش، مدارس کشور را تهدید می‌کند. دانش‌آموزان آلوده می‌شوند و والدین نگران برای رفع این آلودگی به هر درمانی دست می‌زنند. از سوی دیگر کارشناسان می‌گویند آلودگی به شپش مشکل بهداشت جهانی است.

کارشناسان معتقدند، شپش می‌تواند هر کسی را آلوده کند اگر چه بیماری خاصی را انتقال نمی‌دهد ولی آلودگی به آن می‌تواند باعث ناراحتی‌های روحی و روانی زیادی در دانش‌آموزان و خانواده هایشان شود. از آن جایی که این آلودگی در گروه‌های سنی مدارس ابتدایی مشاهده می‌شود، تدابیر پیشگیری و بهداشتی در مدارس از اهمیت بسزایی برخوردار است و رهایی از آن نیازمند اقدامی همه جانبه از طرف معلمان، دانش‌آموزان،والدین ومسئولان بهداشتی است.

دکتر حسین سید معصومی اصل رئیس اداره بیماری‌های آب و غذای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: دانشگاه‌های علوم پزشکی هر سه ماه یک‌بار این آمار را در سطح کشوراعلام می‌کنند. معمولاً این آلودگی در میان دانش‌آموزان دبستانی و راهنمایی شایع‌تر است، دختران بیشتر از پسران آلوده می‌شوند به‌طوری که از هر ۱۰ نفر دانش‌آموز مبتلا به شپش سر در ایران، ۹ نفر دختر و ۱ نفر پسر هستند.

وی با بیان این مطلب که شیوع شپش درمناطق شمال و جنوب پایتخت وجود دارد، می‌افزاید: شیوع این بیماری از طریق تماس است و دانش‌آموزان چون نزدیک به هم و روی یک نیمکت می‌نشینند و اغلب روسری و وسایل‌شان را با هم جابه‌جا می‌کنند آلوده به شپش سر می‌شوند.

رئیس اداره بیماری‌های آب و غذای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تأکید می‌کند: برای پیشگیری از این بیماری به تمام مدارس بخشنامه شده که دانش‌آموزان توسط مراقبان بهداشت معاینه شوند که در صورت آلودگی برای درمان به نزدیکترین درمانگاه‌ها و مراکز بهداشتی فرستاده می‌شوند.

دکتر علی رضا مجتهدی متخصص پوست و مو در مورد شپش سر می‌گوید: شپش سر انگل خارجی بدون بال کوچکی است که روی موی سر انسان، نزدیک پوست سر زندگی کرده و از آن جا گرما و غذایش را تأمین می‌کند.

این حشره به رنگ سفید مایل به خاکستری و به اندازه یک دانه کنجد است، دارای ۶ پای چنگالی است که از آن برای گرفتن ساقه مو استفاده می‌کند و این انگل مکنده خون انسان است و از دهان تکامل یافته اختصاصی خود برای سوراخ کردن پوست سر استفاده می‌کند.

شپش نمی‌تواند پرواز کند ولی می‌تواند در هر دقیقه ۳۰ سانتیمتر بخزد. شپش بالغ قابل دیدن است ولی تخم آن با ذره‌بین دیده می‌شود و به سرعت از نور فرار می‌کند.

وی در مورد علائم آلودگی به شپش می‌افزاید: علامت اولیه و اصلی شپش خارش سر است که می‌تواند منجر به کم خوابی، تحریک پذیری و فقدان تمرکز کودک به درس شود. اگر چه شپش سر بی‌خطر است ولی با تزریق بزاق روی پوست سر ممکن است عامل تحریک و در نتیجه خارش شده و گاهی اوقات هم منجر به عفونت ثانویه شود. همچنین خراشیدگی محل گزش ممکن است باعث ایمپیتگو (زرد زخم)و بزرگ شدن غدد لنفاوی شود.

این متخصص پوست و مو در پاسخ به این پرسش که آلودگی به شپش در چه گروه‌های سنی و جنسی دیده می‌شود، تأکید می‌کند: آلودگی به شپش سر یک بیماری شایع است که اغلب بین کودکان دیده می‌شود. در عین حال بزرگسالان نیز می‌توانند در معرض خطر آلودگی قرار گیرند. بالاترین میزان آلودگی در کودکان میان سنین ۴ تا ۱۱ ساله دیده می‌شود که در دختران بیشتر از پسران است.

وی می‌گوید: راه اصلی انتقال شپش سر از راه تماس مستقیم با افراد آلوده است ولی می‌تواند از راه تماس با لباس‌های آلوده، شانه، برس‌ها، تختخواب‌ها‌ی مشترک،کلاه و… نیز انتقال یابد.

این متخصص پوست و مو در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان از آلودگی کودکان به شپش مطلع شد، می‌افزاید: علائم آلودگی به شپش سر، خارش بیش از اندازه سر،التهاب پوست سر به دلیل گزش،وجود لکه‌های ریز سیاه یا قرمز روی یقه پیراهن،شانه،پشت بدن یا بالش است.

وی در مورد نقش مدارس در مبارزه با این آلودگی خاطرنشان می‌کند: مدرسه در مبارزه با آلودگی به شپش سر نقش بسزایی دارد،از جمله بالا بردن آگاهی دانش‌آموزان،والدین و سایر افراد و نیز آموزش دانش‌آموزان. دانش‌آموزان در صورت وجود خارش سر به مراقب بهداشت مراجعه کنند.

مراقبان بهداشتی هم باید در مدرسه محیطی امن ایجاد کنند تا کودکی که مشکوک به آلودگی است به راحتی و با آزادی بتواند مسأله را در میان بگذارد؛چرا که تشخیص زودرس آلودگی سبب صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شود و همچنین از آلودگی سایر افراد نیز جلوگیری می‌کند.

دکتر مجتهدزاده برای درمان شپش می‌گوید: شانه زدن مرطوب در درمان این آلودگی مؤثر است. با توجه به این که شپش سر در محیط خشک فعالیت بیشتری دارد، با خیس کردن مو از تحرک آن و چسبندگی پای شپش به مو کاسته می‌شود. با استفاده از شانه‌های پلاستیکی دندانه ریز می‌توان تمامی نمف‌ها و شپش‌های بالغ را از مو جدا کرد و از فرآورده‌هایی مانند پرمترین،لینیدین،مالاتیون و… استفاده کرد که کرم‌های قابل شست و شو هستند و کارایی خوبی دارند و دوام آن‌ها نیز مناسب است. همچنین خطر آلودگی مجدد پس از درمان ناچیز است.

وی در مورد درمان‌های سنتی و خانگی هم می‌افزاید: بعضی از مردم به اشتباه فکر می‌کنند که شست و شوی مو با آب فراوان می‌تواند شپش سر را کاهش دهد در حالی که عمل شستن خود می‌تواند،شپش سر را با انتقال یافتن آن‌ها به حوله‌هایی که برای خشک کردن مو استفاده می‌شوند،به سایر افراد انتقال دهد. درمان‌هایی مانند کره، وازلین، روغن کاج، سرکه و الکل بدون اثرند و ممکن است خطرناک باشند.

این متخصص پوست و مو یاد‌آوری می‌کند: چنانچه کودکی مشکوک به آلودگی شپش باشد باید مسأله را با والدین و مراقب بهداشتی خود در میان بگذارد، نکته‌های بهداشتی را رعایت کند از تماس با افراد سالم جلوگیری کند و به دنبال درمان باشد و از این که آلوده است احساس حقارت و خجالت نکند.

مسئول یکی از درمانگاه‌های شمال تهران می‌گوید: در دوسه ماه اخیر شیوع شپش بسیار زیاد بوده است به‌طوری که در هر روز ۵ تا ۶ دانش‌آموز به دلیل آلودگی به شپش سر برای درمان و گرفتن شامپو به درمانگاه مراجعه می‌کنند.

وی با اشاره به این مطلب که مدارس، دانش‌آموزان آلوده را به درمانگاه‌ها و مراکز درمانی معرفی می‌کنند، می‌افزاید: خانواده‌هایی که فرزندانشان دچار این آلودگی شده‌اند در معرض خطر هستند و باید درمان شوند که پزشکان با دادن آگاهی‌های لازم به آنان شامپو و دارو می‌دهند.

مراقب بهداشت مدرسه دخترانه‌ای در میرداماد هم می‌گوید: از ۲ ماه گذشته آمار دانش‌آموزانی که شپش داشته‌اند افزایش یافته است به‌طوری که در معاینات انجام شده به‌طور متوسط در هر مدرسه‌ای ۳۰ تا ۴۰ دانش‌آموز مبتلا به شپش شناسایی شده‌اند که برای درمان به مراکز درمانی فرستاده شده‌اند.

وی با اشاره به این مطلب که شپش سر در دختر‌ها بیشتر از پسران دیده می‌شود، می‌افزاید: دانش‌آموزان دختر به علت داشتن موی بلند و استفاده از مقنعه بیشتر از دانش‌آموزان پسر در معرض آلودگی شپش سر قرار دارند.

این مراقب بهداشت در مورد شیوع این بیماری یاد‌آوری می‌کند: دانش‌آموز آلوده به شپش در فاصله ۳۰ سانتیمتری می‌تواند دانش‌آموزان دیگر را هم آلوده کند که در صورت آلودگی، دانش‌آموزان مدت ۱۰روز سر کلاس‌های درس حاضر نمی‌شوند تا به خوبی درمان شوند. وی یاد‌آوری می‌کند: خانواده‌ها در مورد شیوع شپش در مدارس بسیار نگران شدند در حالی که این بیماری خطرناک نیست و به راحتی درمان می‌شود.

مادر یکی از دانش‌آموزان هم می‌گوید: یک‌ماه پیش مسئولان مدرسه در مورد شیوع شپش در مدارس به والدین دانش‌آموزان هشدار دادند و به‌طور متوسط از ۳۰۰ نفر دانش‌آموز مدرسه دخترانه چیزی حدود ۸۰ نفر آلوده شده بودند که این مسأله نگرانی‌های زیادی را برای والدین به وجود آورد به‌طوری که والدین دانش‌آموزانی هم که آلوده نبودند اقدام به خرید شامپوی مخصوص کردند.

جالب این‌که این شامپوی درمانی در مراکز درمانی و داروخانه‌های شمال شهر نایاب شده است.

 بیتا مهدوی

ایران