صداقت و راستگویی
شهروندان:
راستگویی از اعمال نیکوی انسانی و نزد دین و خرد از جایگاه ویژهای برخوردار است. فطرت پاک انسان ایجاب میکند که آدم سالم و متعادل، دل و زبانش یکسو و هماهنگ باشد، ظاهر و باطنش یکی باشد و آنچه را باور دارد بر زبان جاری کند.
اسلام دینی فطری است و راستی نیز خواست فطرت است، پس این دو پیوندی ناگسستنی دارند و در روایات اسلامی با تعابیر گوناگونی بر راستگویی مسلمانان تأکید شده و آن را از اصول ایمان و تدیّن به حساب آوردهاند. رسول اکرم میفرماید: «الصّدْقُ مُبارَک وَ الکِذْبُ مَشْؤُومٌ» راستی، مبارک و دروغ نامیمون است. امیرمؤمنان صلواتالله علیه، راستگویی را قویترین پایه ایمان، ملاک دین و الهام از سوی خدا دانسته، میفرماید: «اَلصدقُ اقوی دَعائِمِ الایمانِ»راستی قویترین رکن ایمان است.
«شَیْئانِ هُما مِلاکُ الدّین؛ الصِّدْقُ وَ الْیَقینُ»دو چیز ملاک دین است؛ راستی و یقین.«اِذا اَحَبَّ اللهُ عَبْداً الهَمَهُ الصِّدقَ»وقتی خدا بندهای را دوست بدارد، راستی را به او الهام میکند. حضرت صادق ـ علیهالسلام ـ نیز میفرماید: خداوند هیچ پیامبری برنینگیخت جز با راستی و امانتداری نسبت به نیکوکار و بدکار. با این وصف اگر بگوییم راستی و درستی شالوده دین و ایمان را تشکیل میدهد و آن که از این خصلت زیبا و حیاتی برکنار باشد در واقع دین در او بیریشه است، سخن گزافی نگفته ایم.
امام صادق ـ علیهالسلام ـ به این حقیقت تصریح کرده و میفرماید: «لاتَنْظُروُا الی طُولِ رُکُوعِ الرَّجُلِ وَ سجودِهِ، فَاِنَّ ذلِکَ شَئءٌ قَدِ اعْتادَهُ وَ لَو تَرَکَهُ استَوحَشَ لِذلِکَ ولکِنَ انْظُرُوا الی صدقِ حدیثهِ وَ اَداءِ اَمانَتهِ» (برای شناخت تدین افراد) به طولانی شدن رکوع و سجده او نگاه نکنید چرا که به آن عادت کرده و اگر ترکش کند، وحشت زده میشود، لیکن به راستگویی و امانتداری او توجه کنید. آثار ارزنده هر پدیدهای بستگی به ارزش و اهمیت آن دارد و چون راستی از اهمیت بالایی برخوردار است، پیامدهای ارزشمند و نیکویی دارد که برخی از آنها به شرح زیر است:
الف ـ همراهی خدا: امام باقر ـ علیهالسلام ـ: «اَلا فَاصْدُقُوا فَاِنَّ اللهَ مَعَ الصِّدْقِ» هان! راست بگویید که خدا با راستی است.
ب ـ پاکی کردار: امام کاظم ـ علیهالسلام ـ: «مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَکی عَمَلُهُ» کسی که زبانش راست بگوید، کردارش پاک میشود.
ج ـ نجات و سلامتی: امیرمؤمنان ـ صلوات الله علیه ـ : «عاقِبَهُ الصِّدقِ نَجاهٌ وَ سلامهٌ». فرجام راستگویی، نجات و سلامت است. اگر انسان راستگو بود و به این وصف شناخته شد، مورد اعتماد مردم قرار میگیرد و آنان، سخن او را درست میشمارند و میپذیرند، در این صورت، اگر برای شخص صادق، گرفتاری پیش بیاید، امتیاز راستگویی، سبب نجات او میشود و از گرفتاری و خطر به سلامت میگذرد. البته در جایی که راستگویی خطر مهمتری برای او یا دیگران به بار میآورد، راست گفتن واجب نیست و درصورت امکان باید توریه کرد، گرچه راستگویی در هرحال مایه نیک فرجامی و نجات از عذاب الهی خواهد بود.
د ـ بزرگی مقام: از امیرمؤمنان ـ علیهالسلام ـ روایت شده: بر تو باد به راستگویی، زیرا کسی که در گفتارش صادق باشد، مقام و منزلتش بزرگ میشود.
هـ ـ خیر دنیا و آخرت. علی ـ علیهالسلام ـ فرمود: چهارچیز است،که به هر کس بخشیده شده باشد، به تحقیق خیر دنیا و آخرت به او بخشیده شده است: راستگویی، اداکردن امانت، نگهداری شکم (از حرام و مشتبه) وخوش اخلاقی.
و ـ پاداشهای اخروی: قرآن کریم میفرماید: خداوند میگوید: امروز روزی است که راستی راستگویان به آنها سود میبخشد، برای آنها باغهایی (از بهشت) است که آب از زیر (درختان) آن جریان دارد و جاودانه و برای همیشه در آن میمانند، خداوند از آنها خشنود و آنها از خداوند خشنود خواهند بود و این رستگاری بزرگی است. بنا بر این آیه شریفه، آنان که مسئولیت و رسالت خود را انجام دادند و در دنیا، در گفتار و کردار صادق بوده و جز راه صدق و درستی نپیمودند، از کار خود بهره کافی خواهند برد و به رستگاری بزرگ که خشنودی خدای سبحان است، دست خواهند یافت.