تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۲ شهریور ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۳:۲۵

شهروندان – حسن موسوی چلک*:
یکی از الزامات برنامه‌ریزی و سیاستگذاری در هر کشوری بررسی وضعیت موجود، شناخت نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدید‌ها و توجه به آینده‌نگری است. طبیعتا در کشور ما نیز این موضوع، با توجه به شرایط پیش رو، در حوزه‌های مختلف باید مورد توجه جدی قرار بگیرد. حوزه اجتماعی به معنای عام، حوزه‌یی است که اگر به آن توجه جدی نشود، امنیت اجتماعی جامعه را در آینده تهدید می‌کند.

به همین دلیل در تمام کشور‌ها بحث سیاستگذاری اجتماعی، مورد توجه جدی سیاستگذار است. به ویژه کشورهایی مانند سوئد که در حال طی کردن مسیر توسعه‌اند و شاخص‌های رفاه در آنها بالاست. اما در کشور ما با وجود وضعیت نگران‌کننده‌یی که اگر چه هنوز نا امید کننده نشده، امور اجتماعی همیشه در حاشیه بوده است و کمتر در متن سیاستگذاری‌ها به آن توجه شده است.

به خصوص توجه به امور اجتماعی با رویکرد سلامت نگری و نگاه اجتماعی به سلامت، بسیار کم بوده است. تاملی در برنامه پنجم توسعه که هنوز یک سال از زمان اجرایش باقی مانده، گویای این مساله است که امور اجتماعی در برنامه پنجم مورد غفلت واقع شده است. لذا به دلیل ضرورت توجه به امور اجتماعی، سومین کنفرانس مددکاری اجتماعی ایران با محوریت امور اجتماعی در برنامه ششم توسعه، در دانشگاه آزاد اسلامی گناباد با همکاری انجمن مددکاران اجتماعی ایران، شورای اجتماعی کشور، سازمان بهزیستی کشور، استانداری خراسان رضوی، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کمیته امداد امام خمینی(ره) و دیگر سازمان‌های اجتماعی برگزار می‌شود.

هدف از این کنفرانس، تبیین سیاست‌هایی با محوریت ارکان پیشنهادی در لایحه برنامه ششم است تا در اختیار مسوولان ذی‌ربط قرار گیرد. هدف این است که در برنامه ششم، مولفه‌های مختلفی از جمله سلامت اجتماعی، سرمایه اجتماعی، انسجام اجتماعی، مسوولیت‌های اجتماعی، مشارکت اجتماعی، نظم اجتماعی مورد توجه قرار بگیرد.

همچنین حوزه‌های توانبخشی کودکان، زنان، سالمندان، رسانه و فضای مجازی، ابعاد اجتماعی سکونت‌های غیررسمی، ارزیابی اجتماعی، توسعه خدمات اجتماعی در مدیریت شهری، پیشگیری از وقوع جرم، کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی، مواد مخدر و روانگردان، خشونت‌های خانگی و اجتماعی نیز از مهم‌ترین برنامه‌های مورد توجه در برنامه ششم توسعه است.

بهره‌برداری از ظرفیت سازمان‌های غیردولتی، توانمندسازی افراد دارای نیاز‌های خاص، تسهیل دسترسی مردم به خدمات اجتماعی، توجه جدی به خانواده و کیفیت زندگی یا مولفه‌هایی شبیه این در برنامه ششم باید مورد توجه قرار بگیرد. به عقیده من مولفه‌های اجتماعی که در سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ پیش‌بینی شد، محقق نشده است و اگر در حاشیه ماندن امور اجتماعی ادامه پیدا کند، ویژگی‌های مورد نظر جامعه ایرانی از منظر اجتماعی در سال ۱۴۰۴ محقق نخواهد شد.

به همین منظور ما به عنوان بخش غیر دولتی، با همکاری دستگاه‌های دولتی و تلاش دانشگاه آزاد اسلامی گناباد برای سومین سال، کنفرانس ملی مددکاری اجتماعی ایران را حول مباحث عنوان شده، برگزار می‌کنیم. انتظار ما این است که برنامه‌ریزان و سیاستگذاران، به یافته‌های علمی این کنفرانس که با مشارکت بیش از ۴۰۰ کارشناس و نخبه اجتماعی برگزار می‌شود توجه نشان دهند. مساله مهم این است که امور اجتماعی کشور، از مغفول ماندن این حوزه رنج می‌برد. حوزه اجتماعی دردمند است.

لذا انتظار می‌رود که از برنامه‌ریزی در این باره غفلت نکنند و عقب‌ماندگی‌های حوزه اجتماعی را مورد توجه قرار دهند. مدیریت اجتماعی هوشمند، بدون بهره گرفتن از تمام ظرفیت‌های بخش دولتی و غیر دولتی امکان‌پذیر نیست. به خصوص که دکتر روحانی و سایر وزیران در برنامه‌های خود مسائلی مانند سرمایه اجتماعی، مشکلات اجتماعی، واگذاری کار به سازمان‌های غیر دولتی، تشکل‌ها، صنوف و غیره را، مورد تاکید قرار داده‌اند.

این مسائل مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز بوده است. ما به عنوان مددکاران اجتماعی به این مساله باور داریم که باید در سیاستگذاری نیز ردپای امور اجتماعی دیده شود. در غیر این صورت در آینده نیز شاهد مشکلاتی در حوزه اجتماعی مانند افزایش جرایم و آسیب‌های اجتماعی، کاهش شاخص نشاط اجتماعی و رضایت از زندگی، انسجام اجتماعی و سرمایه اجتماعی خواهیم بود. فراموش نکنیم کشوری مسیر توسعه را طی می‌کند که نیروی اجتماعی سالم، کارآمد، خلاق و موثر داشته باشد. در غیر این صورت، کشور‌ها از مسیر پیشرفت و توسعه دور می‌شوند.

به باور ما، امور اجتماعی می‌توانند عامل مهمی برای تقویت همبستگی و انسجام اجتماعی در جامعه باشند. به همین منظور برنامه ششم را، فرصتی برای پایه‌ریزی سیاستگذاری مناسب و واقع بینانه در امور اجتماعی کشور تلقی می‌کنیم. بررسی‌های ما از برنامه پنجم توسعه حاکی از این مطلب است که اگرچه فصلی به نام امور اجتماعی در این برنامه وجود دارد، اما واقعیت این است که برنامه پنجم عملا خالی از توجه جدی به حوزه اجتماعی، متناسب با نیاز جامعه و بر مبنای مولفه‌های اجتماعی پیش‌بینی شده برای جامعه ایرانی در سال ۱۴۰۴ بود.

انتظار ما این است که این غفلت در برنامه ششم صورت نگیرد. به همین دلیل قبل از آغاز شدن برنامه ششم، با مشارکت ۱۷۰ نخبه اجتماعی که هرکدام از این افراد جایگاه بالایی از نظر علمی و اجرایی، در حیطه کاری خود دارند، کمیته‌هایی را تشکیل دادیم. این کمیته‌ها هم وضعیت موجود و روند گذشته را تحلیل و بررسی می‌کنند و متناسب نیاز‌های آینده گزارش تهیه می‌کنند. حاصل این گزارش‌ها نیز ارایه احکام پیشنهادی است. بر مبنای همین گزارش‌ها اولویت ما در برنامه ششم مواردی است که پیش‌تر ذکر شد. تمام این موضوعات دغدغه‌های کارشناسان این حوزه است و انتظار دارند این دغدغه‌ها در برنامه ششم، مورد توجه جدی‌تر نسبت به برنامه‌های قبل قرار بگیرد و مسوولان و سیاستگذاران مرتبط این یافته‌ها را مورد استفاده قرار دهند.

 *رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران

اعتماد