تاریخ انتشار : جمعه ۲۱ شهریور ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۱:۱۷

شهروندان:
انتشار خبر لغو محدودیت‌های بیمه درمان اعتیاد با تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام موجی از شادی در پی داشت.

هرچند که اجرای تبصره ۲ ماده ۱۵ اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر درباره اجرای بیمه درمان اعتیاد برای تمام معتادان، منوط به تصویب تعرفه‌های درمان اعتیاد در هیات وزیران شده و طولانی بودن اما و اگرهای عقد قرارداد سازمان‌های بیمه‌گر با مراکز درمان هم شاید مانع از اجرای این قانون در سال ۹۳ بشود و اعتبارات دولتی هم هنوز اجازه اجرای کامل این قانون را برای تمام معتادان نمی‌دهد. اما تصویب، برابر با الزام است.

الزامی که می‌توان امید داشت روزی محقق می‌شود. اینکه رویای بیمه درمان اعتیاد، مدل خلاصه‌یی از آنچه امروز با دامنه‌یی گسترده‌تر و جامع‌تر در کشورهای پیشرفته دنیا اجرا می‌شود، چه زمان برای تمام معتادان ایران دست یافتنی خواهد شد، هنوز یک سوال بی پاسخ است. بیمه‌یی که شاید یک انگیزه باشد برای بسیاری از آنها به یکی از شش هزار مرکز درمان اعتیاد در فاصله‌یی دور یا نزدیک از بستر خود مراجعه می‌کنند اما بعد از شمردن صفرهای رقمی که باید برای درمان بیماری خود بپردازند، پیش‌بینی می‌کنند که همزیستی با درد کم هزینه‌تر از درمان است.

چنان که گزارش رسمی ستاد مبارزه با مواد مخدر هم تایید می‌کند که از مجموع یک میلیون و ۳۲۵ هزار معتاد، فقط ۵۰ درصد برای درمان اقدام می‌کنند که البته در یک چشم‌انداز خوش‌بینانه، حداکثر ۲۰ درصدشان موفق به بازگشت به روزهای پیش از اعتیاد می‌شوند. با هشدارهای اخیر علیرضا جزینی، قائم‌مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر به نظر می‌رسد که مردان دولت یازدهم باید قدم‌های سریع‌تری برای زمینه سازی اجرای بیمه درمان اعتیاد بردارند.

اینکه نخستین تجربه مصرف مواد مخدر ۶۰ درصد دانشجویان معتاد، به سال‌های کودکی آنها بازمی‌گردد، اینکه ۶۷ درصد بیماران ایدز به علت مصرف سرنگ مشترک در تزریق مواد مخدر مبتلا شده‌اند، ارزان شدن قیمت کراک و شیشه به علت افزایش ناخالصی و افت کیفیت، مرگ روزانه ۸ جوان معتاد، افزایش دو برابری تعداد زنان معتاد، تنها در مدت ۷ سال و افزایش ۱۵ درصدی مرگ معتادان زن، ۲۱۰ هزار هکتار زمین بارور از خشخاش، تولید سالانه ۶ هزار و ۵۰۰ تن تریاک و ۶۵۰ تن هرویین در کشور همسایه شرقی، آنقدر قدرت دارد که رگ نگرانی آنهایی را متورم کند که از فاصله‌یی دور یا نزدیک به صندلی‌های دولت، ثانیه شمار صعود آمار اعتیاد در ایران را رصد می‌کنند و در همین مشاهده‌ها می‌بینند که کف سن به دست گرفتن نخستین سرنگ و سوزن به ۱۵ سالگی رسیده است.

فرید براتی سده، مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفت‌وگو با خبرنگار ما، جزییات بیمه درمان اعتیاد را توضیح می‌دهد با تاکید بر اینکه، این بیمه، بنا بر جملات قانون، حق تمام معتادان کشور است.

•  ‌ با قطعی شدن تفسیر مجمع تشخیص مصلحت نظام از تبصره ۲ ماده ۱۵ اصلاحیه قانون مبارزه با موادمخدر، اجرای بیمه پایه درمان برای معتادان داوطلب به بهبودی چگونه خواهد بود؟ معتادان به چه مراکزی مراجعه کنند و نحوه پذیرش چگونه است؟

طبق مذاکراتی که با سازمان‌های بیمه گر، نمایندگان سازمان بیمه سلامت و اداره کل بیمه‌های سلامت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی داشتیم، قرار بر این شد که پس از ابلاغ تعرفه‌های درمان اعتیاد از سوی هیات دولت، در مرحله اول برای زنان، کودکان و معتادان مراجعه‌کننده به مراکز MMT بسته‌های خدمتی توسط سازمان‌های بیمه‌گر آماده شود. وظیفه ستاد مبارزه با مواد مخدر آماده کردن شرایط و زمینه‌سازی قانونی و البته تامین اعتبار بود. اعتبار ۳۰ میلیارد تومانی هم که امسال در نظر گرفته شده، برای بیمه درمان اعتیاد همین ۳ گروه کفایت می‌کند.

بر اساس اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر، از سال آینده، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان بیمه سلامت باید اعتبارات لازم را پیش بینی کرده، در بودجه‌های سنواتی‌شان منظور کنند و از دولت بخواهند که تخصیص دهد. وظیفه سازمان‌های بیمه‌گر از این پس این خواهد بود که با کلینیک‌ها و مراکز درمان اعتیاد قرارداد بسته و خرید خدمت کنند که طبق مصوبات‌شان، خدمات بیمه‌یی فعلا در مراکز دارای مجوز از وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی کشور ارایه خواهد شد.

هنوز پروتکل درمانی مشخصی برای مراکز اقامتی تدوین نشده و سازمان بهزیستی موظف است هر چه سریع‌تر این پروتکل را نوشته و ارایه دهد که تا آن زمان، اقامت یک‌ماهه در مراکز اقامتی درمان اعتیاد برای همین گروه‌هایی که امسال در اولویت هستند، مشمول بیمه خواهد بود. در مورد بیمه درمان اعتیاد کودکان هم، طرح‌های آزمایشی را که قرار است از مهر ماه در استان‌های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان برای زنان و کودکان معتاد کمتر از ۱۸ سال اجرا شود مبنای پروتکل درمانی کودکان قرار می‌دهیم.

•  ‌ با نظر به اینکه خدمات جامع درمان اعتیاد شامل خانواده درمانی، روان درمانی، بازتوانی در کنار درمان‌های دارویی است دقیقا چه خدماتی تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد؟

خدماتی که دارای پروتکل بوده و برون ده مشخصی داشته باشد. در عین حال، خدمات بر اساس نوع درمان، مشخص شده و خدمات الزامی در مراکز بستری، اقامتی یا سرپایی به‌طور مشخص تحت پوشش بیمه است و به‌طور مثال، ذیل درمان نگهدارنده با متادون یا بوپرونورفین، ۳ جلسه مشاوره و روان درمانی و مددکاری یک‌بار در ماه بیمار هم تحت پوشش بیمه خواهد بود و سازمان بیمه‌گر موظف به پرداخت به ازای تمام این خدمات است.

•  ‌ ‌ با توجه به سابقه‌یی که از بازگشت بیماری داریم و شما همواره هشدار دادید که حداکثر موفقیت درمان اعتیاد، ۱۰ درصد مراجعان را در بر می‌گیرد، معتادان داوطلب درمان تا چند بار مجاز به استفاده از پوشش بیمه‌یی خواهند بود ؟

این موضوع تصریح شده که فرد، حداکثر تا ۳ بار عود اعتیاد، مجاز به استفاده از پوشش بیمه‌یی خدمات خواهد بود به این شکل که در بار اول، سازمان بیمه‌گر ۹۵ درصد فرانشیز را پرداخت می‌کند. بار دوم ۷۵ درصد و بار سوم، ۵۰ درصد فرانشیز از سوی سازمان بیمه‌گر پرداخت می‌شود اما در بار چهارم عود بیماری، فرد باید تمام هزینه درمان را از جیب خود پرداخت کند.

•  ‌ ‌ این نخستین‌بار است که سازمان‌های بیمه‌گر وارد درمان اعتیاد می‌شوند. نظام سلامت همواره با معضل بدقولی بیمه‌های درمان در تسویه حساب‌های به هنگام مواجه بوده و می‌دانیم که مراکز درمان اعتیاد هم سودآفرین نیستند و با اتکا به سرمایه‌های شخصی و یارانه مختصر دولت گذران امور می‌کنند. آیا این خطر وجود ندارد که در صورت بدقولی بیمه‌ها در پرداخت به مراکز درمان اعتیاد، این مراکز همکاری خود را قطع کرده و معتادان بلاتکلیف شوند؟

مطمئن هستیم که ممکن است اشکالات و چالش‌هایی، به خصوص برای بخش غیر دولتی ایجاد شود اما باید نظارت کنیم که مشکلات به حداقل برسد. چرا که مراکز درمان اعتیاد برای ما اهمیت دارند و اجازه نمی‌دهیم و دل مان نمی‌خواهد که مراکزمان متضرر شوند. خوشبختانه مسوولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این مورد پیگیر هستند و تنها ابهام هم درباره تفسیر تبصره ۲ ماده ۱۵ قانون و نحوه تخصیص اعتبارات بود که برطرف شد و امسال ۳۰ میلیارد تومان بودجه در دست ما است. البته سال گذشته هم ۲۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار برای بیمه درمان اعتیاد به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پرداخت شد.

•  ‌ ‌ البته تکلیف هزینه کرد این رقم نامعلوم است.

بنابر اعلام مسوولان وزارتخانه، ظاهرا با اخذ مجوزی، این رقم برای سایر موارد هزینه شده است. اما برای اعتبارات امسال که به نظر می‌رسد برای سه گروه در اولویت، کافی خواهد بود، نظارت‌های ستاد مبارزه با مواد مخدر مانع از این می‌شود که سازمان‌های بیمه‌گر بخواهند پرداخت‌ها را به مرور زمان بسپارند. بعضی دستگاه‌ها اصرار داشتند که اعتبار ۳۰ میلیارد تومانی فقط در مراکز درمان اعتیاد دولتی هزینه شود که ستاد مبارزه با مواد مخدر زیر بار نرفت و توجیه ما برای مخالفت این بود که ۸۵ الی ۹۰ درصد خدمات درمان اعتیاد توسط بخش خصوصی ارایه می‌شود و دولت و نهادهای مدعی تاکنون کمترین مشارکت را داشته‌اند.

پس نباید بخش خصوصی و مردم نهاد که فشار بیشتری را متحمل شده از این حق محروم کنیم. هرچند که پیشبرد کار با بخش دولتی بسیار آسان‌تر بود و می‌دانیم که ایجاد تعامل بیمه‌یی با ۶ هزار کلینیک درمان اعتیاد دشوار است اما دیدگاه ما این بود که در این جریان، بخش دولتی و خصوصی همزمان حضور داشته باشند.

•  ‌ ‌ جمعیت هدفی که امسال از بیمه درمان اعتیاد بهره می‌برند؛ زنان، کودکان و معتادان پرخطر، چه تعدادی هستند؟

پیش‌بینی ما برای امسال دو هزار کودک، بیش از پنج هزار زن در مراکز درمان اقامتی، ۱۰۰ هزار نفر در مراکز درمان غیر دولتی و ۲۰ هزار زندانی بوده که در مجموع ۱۳۵ الی ۱۴۰ هزار نفر، امسال و به شرط عملیاتی شدن بیمه درمان اعتیاد، تحت پوشش خدمات بیمه‌یی قرار می‌گیرند.

•  ‌ ‌ فکر می‌کنید از جمع ۷۰۰ هزار نفری معتادانی که هر ساله تحت درمان اعتیاد قرار می‌گیرند، چه تعداد می‌توانند در سال آینده از بیمه درمان اعتیاد استفاده کنند ؟

هنوز برای این موضوع برنامه‌ریزی نکردیم و منتظر هستیم که مسوولان وزارت رفاه و سازمان‌های بیمه‌گر و بیمه سلامت در جلسه‌یی با ما این موضوع را بررسی کنند. نگرش ستاد مبارزه با مواد مخدر با توجه به تفسیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، ایجاد پوشش بیمه‌یی برای تمام معتادان داوطلب درمان اعتیاد است که البته ممکن است نیازمند اعتبارات بسیار سنگینی باشد. شاید با توجه به وضعیت منابع دولتی و اعتبارات سازمان‌های بیمه‌گر باید ببینیم که سال آینده، کدام گروه‌ها در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرند هرچند که با توجه به تفسیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، تمام معتادان باید از حق بیمه درمان اعتیاد بهره‌مند شوند.

•  ‌ ‌ این اعتراض وجود دارد که با توجه به وضعیت اعتیاد در کشور، حداکثر سرانه درمان اعتیاد ۲۰ هزار تومان است. با اعتبار ۳۰ میلیارد تومانی اختصاص یافته، فکر می‌کنید که سرانه درمان تا چه رقمی قابل افزایش است ؟

تعرفه‌های درمان اعتیاد با افزایش ۳۰ الی تا ۳۲ درصدی نسبت به سال گذشته در شورای عالی بیمه تصویب شده که به هر حال موجب افزایش سرانه درمان اعتیاد هم می‌شود.

•  ‌ با توجه به گزارش‌هایی که از مراکز گذری کاهش آسیب اعتیاد یا مراکز اقامتی دریافت می‌کنید آخرین وضعیت مصرف مخدرها و محرک‌ها در کشور چگونه است ؟ آیا نگرانی‌ها از الگوی مصرف افزایش یافته یا می‌توانید نتیجه آینده پژوهی در حال اجرا را تعمیم بدهید که از توقف شیب بالارونده مصرف محرک‌ها در آستانه سال‌های پیش رو خبر می‌داد ؟

به نظر می‌رسد که شیب مصرف مواد محرک کمی کاهش یافته و پیش بینی آینده پژوهی از باب دستیابی به ثبات و تعادل در مصرف شیشه در حال وقوع است اما نگرانی ما این است که امروز، عمده مصرف‌کنندگان به الگوی چند مصرفی POLYDRUG روی آورده‌اند و علاوه بر افزایش مصرف هرویین، مصرف همزمان مخدرها و شیشه افزایش یافته که درمان را دشوار‌تر، پیچیده‌تر، زمان برتر و پرهزینه‌تر می‌کند.

 بنفشه سام گیس

اعتماد