آموزش کودکان با حساسیت‌های ویژه‌ای روبه‌رو است و درحال حاضر نه‌تنها کارشناسان بلکه خانواده‌ها نیز به آن اذعان داشته و هرازگاهی آن را مطرح می‌کنند. با وجود این، زمانی که پای عمل می‌رسد همه حساسیت‌ها و توجه ویژه‌ای که آموزش نادرست روی کودکان می‌تواند داشته باشد، از یاد می‌‌رود. در سال‌های اخیر افزایش مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها با خصوصی‌سازی این نگرانی را دامن زده است که آموزش کودکان کیفیت مطلوب و لازم را دارا نیست و از آنجایی که پیش‌دبستانی مرحله اول ورود کودک به محیط‌های تحصیلی است و می‌تواند آینده تحصیلی، خوش آمدن یا بیزارشدن از مدرسه را برای یک کودک رقم بزند، این مساله را بااهمیت‌تر می‌کند در چنین شرایطی روز گذشته اظهارنظر‌هایی درباره مجوز ورود افراد غیرمتخصص به دوره پیش‌دبستانی انجام شد.
روز گذشته مدیرکل دفتر آموزش پیش‌دبستانی وزارت آموزش و پرورش از دادن مجوز ورود افراد غیر متخصص به دوره پیش‌دبستانی انتقاد کرد. رخساره فضلی در همایش دوره پیش‌دبستانی که در تبریز برگزار شد با اشاره به اینکه ورود افراد غیرمتخصص به حوزه پیش‌دبستانی از آسیب‌های قابل تعمق است، گفت: «یکی از آسیب‌های قابل تعمق در بخش پیش‌دبستانی این است که ما کار تخصصی و حرفه‌ای انجام نمی‌دهیم و متاسفانه مجوز ورود افراد غیرمتخصص به این حوزه داده می‌شود و اگر به این بخش با دید تخصصی و حرفه‌ای بنگریم دیگر افراد غیرحرفه‌ای ورود نخواهند کرد و تدریجا دیدگاه‌های عموم به این بخش عوض خواهد شد».
آیا همه کودکان می‌توانند وارد این مقطع شوند؟
درحال حاضر ۵۳۱ هزار دانش‌آموز در ۱۵هزار و ۹۹۴ مدرسه مشغول به تحصیل هستند اما آیا این آمار همه کودکانی است که در سن ورود به مقطع پیش‌دبستانی هستند؟ آیا همه کودکان می‌توانند با هزینه سنگین وارد این مراکز شوند؟ و چه کسانی به این حوزه وارد می‌شوند و چگونه می‌توانند کودکان ما را در راه اجتماعی شدن کمک کنند؟
«ثریا عزیزپناه» فعال کودک در این مورد می‌گوید: «مشکل اساسی این است که پس از گذشت سال‌ها نهاد رسمی آموزشی ما در مورد اینکه این مقطع وجود داشته باشد یا نه به نتیجه و تصمیم‌گیری واحد نرسیده است».
او با اشاره به اینکه پیش از این همه مختصات آموزشی به‌صورت مشخص و معلوم در مقطع ابتدایی دراختیار وزارت آموزش و پرورش بود و زیر نهاد رسمی با سازوکار درست پیش می‌‌رفت، می‌گوید: «درحال حاضر اشکال مهم‌تری پیش آمده و آن این است که این مراکز به بخش خصوصی داده شده و به‌دلیل شکاف طبقاتی جامعه همه کودکان نمی‌توانند وارد این مقطع بسیار مهم شوند».
او به قوانین مطرح‌شده در قانون اساسی اشاره می‌کند و می‌گوید: «در قانون اساسی آمده است که همه کودکانی که در سن آموزش قرار دارند باید از فرصت برابر استفاده کنند اما می‌‌بینیم که با غیرانتفاعی شدن مقطع پیش‌دبستانی و بالابودن هزینه آن بسیاری از خانواده‌ها نمی‌توانند کودکان خود را به مراکز بفرستند و این اولین آفت تصمیم‌گیری است که باعث ایجاد شکاف بیشتر در میان جامعه می‌شود». دومین موردی که این فعال کودک مطرح می‌کند، محتوای آموزشی است و با ارائه چند پرسش می‌گوید: «باید دید که چه کسانی محتوا را تعریف می‌کنند؟ چقدر به مختصات سنی این گروه از کودکان آشنا هستند»؟
عزیزپناه ادامه می‌‌دهد: «اگر از من سوال شود که آیا در همه جای ایران آموزش به‌صورت برابر برای همه دانش‌آموزان فراهم است من به جرات می‌گویم نه و درمورد مقطع پیش‌دبستانی این مشکل بیشتراست ». او می‌گوید: «البته در فضای آموزشی در مقاطع ابتدایی و بالاتر این مشکل وجود ندارد چراکه فضاهای آموزشی تعریف شده است اما در مقطع پیش‌دبستانی این مشکل وجود دارد و معتقدم که عده زیادی از کودکان و خانواده‌ها به‌دلیل مشکلات معیشتی نمی‌توانند از مراکز پیش‌دبستانی استفاده کنند».تا پیش از سال تحصیلی ۹۰-۹۱ مسئولیت مراکر پیش‌دبستانی برعهده سازمان بهزیستی بود و پس از آن سازمان آموزش و پرورش عهده‌دار این مسئولیت شد.
آموزش و پرورش با قدرت پشت مقطع پیش‌دبستانی باشد.
این فعال کودک معتقد است که خواسته نهادهای مدنی از وزارت آموزش و پرورش این است که این مقطع مهم و حساس را رها نکند چرا که سرنوشت کودکان و اجتماعی شدن آنها و چگونگی علاقه‌مندشدن آنها به درس و تحصیل فقط در این مقطع ممکن است و مهم است که نهاد رسمی آموزش کشور با قدرت پشت این مقطع که کانال ورود کودکان به مدرسه و جامعه است باشد. این روزها همه بر لزوم توجه و اهمیت پیش‌دبستانی تأکید دارند اما به گفته رخساره فضلی هنوز بر این باور نیستیم که علاوه بر اهمیت این بخش این مهم امری لازم و ضروری است چرا که با توجه به پژوهش‌های انجام گرفته در دنیا، فعالیت‌های مغز به‌عنوان سرمایه‌گذاری جدی مطرح است و آینده فرد و همچنین سرنوشت جامعه بر فعالیت در دوران خردسالی بستگی دارد. از آنجا که بهترین و مناسب‌ترین بستر و مکان برای شکل‌گیری و شکل‌دهی شخصیت جامع و کامل مراکز پیش‌دبستانی با رویکرد تخصصی و علمی است باید به مقطع مهم آموزش‌های پیش‌دبستانی توجه ویژه کرد.
کودکان در مراکز پیش‌دبستانی چه میآموزند؟
بدون شک مهم‌ترین هدف آموزش در مقطع پیش‌دبستانی آماده کردن کودکان برای ورود به دبستان است و آموزش مهارت‌های اجتماعی مانند بالابردن سطح تعامل کودک با دیگر همسالان از مهم‌ترین آموزش‌های مهم دوران پیش‌دبستانی است. مهارت‌های خودیاری شامل طرز صحیح غذا خوردن، پوشیدن و درآوردن لباس و رعایت نظافت هنگام رفتن به دستشویی به‌صورت مستقل، از دیگر مهارت‌های زیربنایی است که کودک باید در این مرحله بیاموزد. همچنین آموزش اطلاعات عمومی نظیر مفاهیم (بالا، پایین- چپ، راست- کوتاه، بلند و…)، مشاغل، حیوانات، میوه‌ها، رنگ‌ها، وسایل نقلیه و… همچنین مهارت‌های نوشتن مانند طرز صحیح گرفتن مداد از جمله مواردی است که کودک در این مرحله آموزش می‌‌بیند.
این درحالی است که آموزش این مهارت‌ها نیاز به مربیانی باتجربه دارد که علاوه بر آشنایی با خصوصیات جسمی و روحی کودک، تجربه کافی جهت آموزش در این زمینه را داشته باشند. چه بسا مربیانی به‌دلیل رعایت نکردن مراتب آموزشی از ساده به مشکل، مفاهیم را به‌صورت غیرعلمی به کودکان میآموزند. در چنین شرایطی کودک به دلیل نقص آموزش، احساس ناتوانی کرده و اعتماد به نفس او پایین می‌آید و در نتیجه از کار آموزش دلزده می‌شود. اگرچه مربیان مهدهای کودک و مراکز پیش‌دبستانی تمام تلاش خود را برای بهبود آموزش به‌کار می‌گیرند اما در مواردی نداشتن الگوی مناسب و ناآشنایی با اصول روانشناسی، اغلب رابطه آنها را با کودک و خانواده دچار چالش می‌کند.
