دولت تدبیر و امنیت غذایی
شهروندان – محمد امامی . تحلیلگر امنیت غذایی:
دکتر حسن روحانی ریاست‌جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت حدود سه‌هفته از آغاز به کار رسمی دولتش همان‌طور که پیش‌تر وعده کرده بود در صفحه تلویزیون حاضر شد تا در نخستین گفت‌وگوی تلویزیونی خود گزارشی به مردم ارایه کند.
رییس‌جمهور اصلی‌ترین چالشی را که دولتش با آن روبه‌روست قرارگرفتن کشور در شرایط رکود تورمی می‌داند. دکتر روحانی در این گفت‌وگو به ارقام تورم در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «ارقام تورم نقطه‌به‌نقطه حدود ۴۴درصد و تورم سالانه در پایان مردادماه ۳۹درصد است. این ارقام نشان می‌دهد که کشور از نظر تورم و رکود در شرایط ویژه‌ای قرار دارد.»
اخیرا موسسه تحقیقاتی آمریکایی «زمین» در یک نظرسنجی وسیع بین‌المللی خوشبین‌ترین و شاد‌ترین ملت‌های کره زمین را جست‌وجو کرده است. این نظرسنجی با شرکت ده‌ها هزارنفر از شهروندان ۱۵۶کشور جهان انجام گرفته و حاصل این تحقیقات که هفته اول سپتامبر سال‌جاری میلادی انتشار یافته نشان می‌دهد که خوشبین‌ترین و امیدوار‌ترین مردم در کشورهای اسکاندیناوی و اروپای غربی زندگی می‌کنند که عبارتند از دانمارک، نروژ، سوییس، هلند، سوئد و کانادا. این کشورها به ترتیب یک تا شش، شاد‌ترین مردمان جهان را درخود جای داده‌اند. در این نظرسنجی معیارهایی مانند میزان سلامت روانی، امید به زندگی سالم، درصد فساد موجود در کشور، تولید ناخالص داخلی، آزادی انتخاب برای شهروندان، برخورداری از حمایت‌های اجتماعی و میزان گشاده‌دستی شهروندان مورد توجه قرار گرفته است. ایران در این نظرسنجی در میان ۱۵۶ کشور در ردیف ۱۱۵ام قرار دارد. کشورهایی مانند جیبوتی با رتبه ۱۱۴، بنگلادش با ۱۰۸، عراق با ۱۰۵، سومالی با ۱۰۱، موزامبیک با ۹۴، زامبیا با ۹۱، پاکستان با ۸۱، ترکیه با ۷۷ و بالاخره ترکمنستان با رتبه پنجاه و نهم در رده‌های بالاتر و شاد‌تر از ایران قرار دارند. در تازه‌ترین رده‌بندی مجمع جهانی اقتصاد نیز که بر اساس «شاخص رقابت‌پذیری اقتصادهای جهان» تنظیم شده، جایگاه ایران از ۶۶ به ۸۲ تنزل یافته است. این مجمع در تازه‌ترین گزارش رقابت‌پذیری جهانی (GCR) خود که مربوط به سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ میلادی است، اقتصاد ۱۴۸ کشور جهان را بررسی و رده‌بندی کرده است. بر اساس این گزارش، ایران در میان این ۱۴۸ کشور، از جایگاه ۶۶ به جایگاه ۸۲ تنزل یافته و این سقوط ۱۶ رتبه‌ای، با توجه به معیارهایی که در سنجش این شاخص به کار گرفته می‌شود نشان از اوضاع بحرانی در اقتصاد کشور دارد. در واقع این گزارش با اطلاعات جامعی که درباره شیوه‌های افزایش تولید و رفاه در اقتصاد کشورهای گوناگون دنیا ارایه می‌کند از جمله جامع‌ترین ارزیابی‌های اقتصادی موجود از کشورهای جهان است.
در گزارش دیگر این مجمع که بر اساس آمار و اطلاعات صندوق بین‌المللی پول منتشر شده، ایران با تورمی ۶/۳۰درصدی رتبه نخست تورم را در بین ۱۴۸ کشور دنیا از آن خود کرده است. در این گزارش گرجستان و سوییس دو کشوری معرفی شده‌اند با نرخ تورم منفی و میزان تورم در ژاپن نیز صفر اعلام شده است. بر طبق این گزارش کشورهای برونئی، اوکراین، امارات، نروژ و سوئد نیز تورمی زیر یک‌درصد را تجربه کرده‌اند. ایران نیز در رقابت با کشورهایی چون اتیوپی، مالاوی، ونزوئلا، تانزانیا، گینه، مغولستان، اوگاندا، سیرالئون و نیجریه و بالاتر از همه کشورها، کشوری با بیشترین میزان تورم در جهان معرفی شده است.
گزارش اخیر بانک مرکزی نیز حکایت از تورم بیش از ۳/۵۶درصدی مواد خوراکی در شهر تهران در هفته اول شهریورماه سال‌جاری نسبت به هفته مشابه سال گذشته دارد و نگرانی عمیقی که این تورم از بابت تامین امنیت غذایی از دو بعد پایداری و دسترسی اقتصادی برای شهروندان ایجاد می‌کند. شاید از همین رو است که رییس‌جمهور در نخستین گفت‌وگوی زنده تلویزیونی خود قسمتی از گزارشش را به بخش کشاورزی و مشکلات پیش روی این بخش اختصاص می‌دهد؛ بخشی که در هر کشوری وظیفه اصلی تامین امنیت غذایی به‌خصوص در بعد اول آن موجودی غذا
(Food Availability) را بر دوش می‌کشد. در چنین شرایطی است که گویا تحقق خودکفایی در عرصه کالاهای اساسی می‌شود یکی از اولویت‌های دولت تدبیر و امید؛ مطلبی که البته خود جای تامل جدی دارد و در صورت نگاه یکجانبه به بحث خودکفایی بیم آن می‌رود که در آینده نیز به همین وضعیت دچار شویم که امروز پس از گذشت چند سال از برگزاری جشن خودکفایی گندم، به گفته ریاست محترم جمهوری ناچار به واردات هفت‌ونیم‌میلیون‌تن گندم هستیم. به هر تقدیر خودکفایی در محصولات اساسی از برنامه‌های اصلی دولت یازدهم است و شخص رییس دولت تاکید زیادی بر آن دارد: «شورای اقتصاد این هفته در زمینه کشاورزی تصمیم‌های مهمی خواهد گرفت، چون در تولید محصولات اساسی مثل برنج، گندم و ذرت باید اتفاق خوبی صورت گیرد.»
گزارش رییس‌جمهور فارغ از بیان وضعیت نگران‌کننده موجود حاوی این مزیت است که دولت مشکلات و معضلات اقتصادی کشور را لااقل در برهه کنونی و آنچه در کوتاه‌مدت با آن مواجه است مورد بررسی قرار داده و اینطور که پیداست در پی تدبیری است برای این مشکلات. حال پرسش این است که دولت تدبیر و امید چه راهکاری خواهد اندیشید تا با وجود همه سختی‌ها پاسخی شایسته به امید شهروندانش دهد؟
