تاریخ انتشار : دوشنبه ۱ مهر ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۶:۳۶

شهروندان:
نشست ماهانه انجمن حمایت از حقوق کودکان با موضوع «اعتیاد کودکان و تأثیر اعتیاد والدین بر آنها» عصر دیروز در محل دفتر مرکزی انجمن برگزار شد. سخنرانان این جلسه لیلا ارشد، مددکار اجتماعی و عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، دکتر گلاره مستشاری، روانپزشک و استاد دانشگاه، کارشناس کاهش تقاضای موادنخدر و عضو دفتر مقابله با مواد و جرم در سازمان ملل متحد و نازنین عین الیقین، لیسانس مددکاری اجتماعی و فوق لیسانس آموزش و توانمندسازی از دانشگاه لندن بودند.

به گزارش مهرخانه، در ابتدای این جلسه ارشد با بیان مقدمه ای به مسئله اعتیاد کودکان پرداخت و گفت: اعتیاد یکی از مسائل جدی در کشور ماست. متأسفانه سن اعتیاد در کشور ما بسیار پایین آمده و به کودکان و نوجوانان رسیده است. کاهش سن ازدواج منجر به نگرانی کارشناسان حوزه اعتیاد در کودکان شده است.

وی افزود: چندی پیش جاوید سبحانی از اعضاء هیئت مدیره انجمن حمایت از کودکان سن اعتیاد و جرم را در حال نزدیک شدن به سن کودکی دانست و دکتر مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی، از آمار معتادان ۱۰ تا ۱۲ ساله سخن گفت.

عضو هیئت مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان به ماده ۳۳ پیمان نامه جهانی حقوق کودکان اشاره کرد و گفت: ماده ۳۳ این پیمان نامه به بیان این مسئله می پردازد که کشورهای عضو پیمان نامه موظف هستند کلیه اقدامات قانونی، اجتماعی و آموزشی را به عمل آورند تا از کودکان در برابر استفاده های غیرمجاز از داروهای مخدر و روانگردان که در اسناد بین المللی مربوطه توصیف شده اند، حمایت نمایند و از استفاده از کودکان در تولید غیر مجاز و قاچاق مواد جلوگیری کنند.

در ایران جای خالی قوانین حمایت از کودکان احساس می شود

ارشد به بیان نمونه ای از خانه کودک شوش اشاره کرد و گفت: چند وقت پیش شاهد نمونه تأسف باری از این موارد بودیم. پدر دختر بچه ۷ ساله ای که قاچاقچی مواد بود، در زندان فوت کرده بود و این دختربچه با نامادری اش زندگی می کرد. نامادری او مصرف کننده مواد بود و یک روز دختربچه را فرستاد براش مواد بخرد که پلیس او را دستگیر می کند و نامادری اش فرار می کند. کودک را به کانون اصلاح و تربیت می فرستند و مجبور می شود مدت زمان طولانی در این کانون به سر برد. در ایران جای خالی قوانین حمایتی از کودکان، به شدت احساس می شود.

در سال ۹۱، ۳ میلیون کودک معتاد در ایران شناسایی شدند

وی با اشاره به آمار کودکان معتاد ادامه داد: هیچ یک از سازمان هایی که متولی رسیدگی به مسئله اعتیاد هستند، آمار دقیقی از وضعیت اعتیاد کودکان و نوجوانان ندارند. در سال ۸۶، ستاد مبارزه با موادمخدر اعلام کرده بود، در ایران ۳۰ هزار دانش آموز مصرف کننده مواد وجود دارد. مصطفی اقلیما، نیز تعداد کودکان معتاد در سال ۹۱ را، ۳ میلیون نفر دانست.

این مددکار اجتماعی در ادامه اظهار داشت: نمی توان آمار دقیقی از تعداد کودکانی که درگیر مسئله اعتیاد هستند، به دست آورد؛ زیرا راه پیدا کردن به آموزش و پرورش بسیار سخت است و اغلب این قضایا در این سازمان پنهان می شود، زیرا اگر بفهمند بچه ای مواد مصرف می کند او را از مدرسه اخراج می کنند. به همین دلیل مسئله اعتیاد کودکان پنهان می ماند.

الگوی مصرف مواد در ایران تغییر کرده است

ارشد به تغییر الگوی مصرف مواد در ایران اشاره کرد و گفت: الگوی مصرف موادمخدر در ایران تغییر کرده است. تا ۵ سال پیش بیشترین ماده مصرفی کراک و تریاک بود و اکنون هروئین و شیشه اصلی ترین مواد مصرفی معتادان را تشکیل می دهند. دلیل افزایش این مواد ارزانی بودن و در دسترس بودن این دو ماده است. نسبت به چند سال پیش مصرف هروئین به صورت تزریقی افزایش بیشتری پیدا کرده است و به دنبال آن خطر آلودگی به ایدز، معتادان را تهدید می کند.

پیشگیری از اعتیاد کودکان را باید از خانواده ها آغاز کرد

در ادامه جلسه عین الیقین یکی از اعضای فعال انجمن حمایت از حقوق کودکان، به تأثیر اعتیاد والدین بر کودکان پرداخت و گفت: زندگی کودکانی که والدین معتاد دارند با مشکلات و خطرات بسیاری روبه رو است. سن اعتیاد در کشور ما پایین آمده و از طرفی نمی توان به مدارس راه پیدا کرد و آمار دقیقی از تعداد کودکان معتاد به دست آورد، اما می توان روی خانواده ها کار کرد و پیشگیری را از خانواده ها آغاز کرد.

ایجاد فضایی امن برای کودکان و داشتن انتظارات واقعگرایانه از آنها، از جمله اصول فرزندپروری است

وی در ادامه به فرزندپروی اشاره کرد و بیان داشت: فرزندپروری امری مهم است و این خانواده ها هستند که وظیفه فرزندپروری را بر عهده دارندو بسته به عوامل زیستی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هر خانواده، متفاوت است.

عین الیقین ادامه داد: فرزندپروری باید به گونه ای باشد که کودک بداند در محیط امنی قرار دارد. والدین باید انتظارات واقعگرایانه از کودک خود داشته باشند و با استفاده از اقتدار خود به تربیت کودکان بپردازند و ضمن ایجاد محیطی مثبت برای یادگیری، از کودک مراقبت کنند.

تعاملات مثبت والدین و فرزندان در ایجاد محیط امن برای کودکان مؤثر است

این مددکار اجتماعی در ادامه اظهار داشت: پژوهش ها نشان می دهد فرزندپروری عامل محافظ قدرتمندی در تربیت کودک است. ایجاد خانواده ای مستحکم همراه با تعاملات مثبت میان والدین و فرزندان، منجر به اعتماد بیشتر می شود و محیط امن تری برای کودکان به وجود می آورد.

وی افزود: خانواده ها می توانند با تأمین نیازهای اساسی، ایجاد فضای امن، قانونگذاری و نظارت مناسب، کودکان را از رفتارهای مشکل ساز و پرخطر از جمله مصرف مواد و بزهکاری دور نگه دارند. والدین به عنوان مؤثرترین افراد زندگی کودکان نقش اساسی در محافظت از فرزندان دارند.

اعتیاد والدین یکی از انواع کودک آزاری است

عین الیقین در ادامه به مسئله اعتیاد والدین پرداخت و گفت: اعتیاد والدین یکی از انواع کودک آزاری است. به والدینی که اعتیاد دارند به عنوان مراقب و مسئول نگریسته نمی شود. آنها کودکان خود را در شرایط غلط قرار می دهند. علاوه بر آن در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن آنها بر سلامت جسمی و روانی کودک نیز تأثیر می گذارد.

در خانواده های اعتیاد احتمال بدرفتاری با کودکان و غفلت از آنان بیشتر است

وی ادامه داد: والدین باید در دسترس کودکان باشند و نیازهای آنها را برطرف کنند، اما والدین مصرف کننده این خصوصیت را ندارند. والدینی که سوءمصرف مواد دارند، فرزندپروری را جدی نمی گیرند و برای تربیت فرزندان خود از رویکردهای تهدیدکننده و سختگیرانه استفاده می کنند. در این خانواده ها احتمال بدرفتاری با کودکان و غفلت از آنان بسیار محتمل است.

عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان بیان کرد: معمولاً نگرانی راجع به سلامت و خوب بودن فرزندان انگیزه مادران برای شروع درمان خواهد بود.

فرزندانی که والدین معتاد دارند، از ضربه های روحی رنج می برند و دائماً استرس دارند

وی در ادامه به مشکلات فرزندان والد مصرف کننده اشاره کرد و گفت: رشد کم(جسمی، ذهنی، اجتماعی و عاطفی)، در معرض خطر مصرف مواد قرار گرفتن، مورد غفلت قرار گرفتن و طرد شدن فرزندان از جمله مشکلات فرزندانی است که والدین مصرف کننده دارند. این فرزندان معمولاً از ضربه های مختلف رنج می برند و تحت استرس دائم هستند به ویژه در سنین کودکی اولیه که زمان رشد مغز است.

در فرزندان والد معتاد، همبستگی ایمن شکل نخواهد گرفت

عین الیقین افزود: علاوه بر آن با وجود این مشکل، همبستگی ایمن در دوران کودکی اولیه به وجود نخواهد آمد که باعث می شود فرد در دوران بزرگسالی بهای سنگینی را متحمل شود. همبستگی ایمن در ۳ سال اول زندگی به وجود می آید و اگر چنانچه رابطه مادر و فرزند در این سه سال معیوب باشد، بر کل زندگی کودک تأثیر خواهد گذاشت.

خشونت های خانگی، بیماری های روانی و طلاق در خانواده های درگیر اعتیاد زیاد است

وی در ادامه به تأثیرات منفی اعتیاد والدین بر کودکان اشاره کرد و گفت: اختلال در زندگی خانوادگی یکی از پیامدهای ناگوار اعتیاد والدین است. کودکان در این خانواده ها شاهد خشونت های خانگی، سوءاستفاده های جسمی و جنسی، افسردگی، بیماری های روانی، طلاق و… خواهند بود. علاوه بر آن احتمال تمایل به انجام این نوع رفتارها نیز در آنها بیشتر است. این کودکان در معرض شدید ابتلا به اضطراب، افسردگی و یا حتی خودکشی قرار دارند. در اکثر مواقع این سوءرفتار به خارج از محیط خانه نیز منتقل می شود و آنها با همسالان خود به سختی ارتباط برقرار می کنند و معمولاً به افرادی خجالتی و غیر اجتماعی تبدیل می شوند.

در خانواده های درگیر اعتیاد معمولاً کودکان نادیده گرفته می شوند

عین القین بی توجهی والدین به کودکان را یکی دیگر از تأثیرات منفی اعتیاد والدین دانست و گفت: اگر والد معتاد باشد، پدر یا مادر قادر به ارائه خدمات یا توجه به کودک خود نخواهد بود. زیرا تمام تمرکز آنها بر روی مشکلات خودشان است. نادیده گرفته شدن کودک او را دچار افسردگی و مشکلات روانی می کند. اگر در خانواده یک نفر اعتیاد داشته باشد، بقیه افراد خانواده از بیماری هموابستگی رنج خواهند برد.

این مددکار اجتماعی در ادامه تأکید کرد: یکی دیگر از تأثیرات اعتیاد والد بر کودک این است که این کودکان نمی توانند کودکی کند. زمانی که تخریب والدین زیاد باشد و آنها مدت زمان زیادی مواد مصرف کرده باشند، کمتر به نیازهای اساسی کودک توجه می کنند و کودکان نیز مجبور هستند مدرسه را رها کرده و بدون هیچ گونه ساختاری زندگی کنند.

کودکان خانواده های اعتیاد، احساس گناه می کنند و اعتماد به نفس پایینی دارند

وی افزود: اعتیاد والدین باعث می شود کودکان دائماً احساس گناه کنند. گاهی هنگامی که والدین معتاد بر سر کودک خود فریاد می زنند او خود را گناهکار دانسته و در تمام اتفاقاتی که در خانه رخ می دهد مقصر می داند. این احساس گناه در آینده او تأثیرات بسیار ناگواری خواهد داشت.

عین الیقین ادامه داد: کودکان در این خانواده ها اعتماد به نفس پایینی دارند. در خانواده هایی که یکی از والدین مصرف کننده مواد است، کودکان همیشه باید ساکت و آرام باشند و مراقب باشند که والدین خود را عصبانی نکنند، این مسئله منجر به پایین آمدن اعتماد به نفس کودکان می شود.

وی افزود: علاوه بر این موارد، کودکانی که در این خانواده ها بزرگ می شوند، بیشتر درمعرض خطر استفاده از موادمخدر قرار دارند.

کودک آزاری یکی از شایع ترین مواردی است که در خانواده های اعتیاد دیده می شود

در پایان نشست مستشاری به مسئله اعتیاد و مصرف مواد در کودکان و نوجوانان پرداخت و گفت: مصرف مواد منحصر به گروه کوچکی از افراد نیست و متأسفانه گریبانگیر کودکان و نوجوانان نیز شده است و باید برای حل این مسئله چاره ای بیاندیشیم.

وی ادامه داد: وابستگی به مواد با پیامدهای منفی در جنبه های مختلف زندگی همراه است. تغییرات روانشناختی، وابستگی جسمانی و فیزیولوژیک، تغییرات روابط و کاهش کارکردهای اجتماعی از جمله عوارض استفاده از موادمخدر است.

مستشاری به تأثیر اعتیاد والدین بر کودکان پرداخت و گفت: مصرف مواد در والدین کودکان آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد. کودک آزاری در میان مصرف کنندگان مواد یکی از شایع ترین پدیده هاست.

در خانواده های اعتیاد، کودکان بیشتر در معرض خطر استفاده از مواد قرار دارند

این روانپزشک به عوارض مصرف مواد در مادران باردار اشاره کرد و گفت: مصرف مواد مادران باردار باعث اختلال رشد، اختلال رشد روانی، ناهنجاری های مادرزادی و وابستگی جسمی نوزاد خواهد شد. مصرف مواد در والدین احتمال مصرف در فرزندان را افزایش می دهد.

وی به کودکان خیابانی اشاره کرد و گفت: کار کودکان خیابانی در بسیاری مواقع مرتبط با مصرف مواد در والدین است و به نظر می رسد آنها به دلیل اینکه والدین معتاد دارند مجبور می شوند کار کنند.

نوجوانان مصرف کننده مواد به احتمال زیاد خانواده های مصرف کننده دارند

عضو دفتر مقابله با مواد و جرم سازمان ملل متحد در ادامه تأکید کرد: البته مصرف مواد در نوجوانان محدود به خانواده های اعتیاد نیست، اما به نظر می رسد زمانی که نوجوانان زیر ۱۶ سال به مصرف مواد روی می آورند، به احتمال زیاد خانواده های مصرف کننده دارند.

عوامل فردی بر مصرف مواد تأثیر دارد

وی به عوامل فردی مؤثر بر مصرف مواد اشاره کرد و گفت: ژنتیک، اختلال در مدار پاداش، عوامل شخصیتی، هیجان طلبی، ویژگی های تکانشی، نقصان کنترل پاسخ ها، عدم توانایی برقراری پیوند، نامتعارف بودن وضعیت عاطفی، انتظارات مثبت از مصرف مواد و رشد یافتن در خانواده های وابسته، از جمله عوامل فردی مؤثر در مصرف مواد هستند.

مستشاری افزود: گاه افراد به دلیل اینکه نمی توانند شرایط و مسائل روانی آن زمان را تحمل کنند، اقدام به مصرف مواد می کنند تا احساس نرمال بودن و کنترل داشتن پیدا کنند.

کار خارج از خانه نقش محافظت کننده برای زنان دارد

این استاد دانشگاه در ادامه به عوامل محیطی مؤثر بر مصرف مواد اشاره کرد و گفت: دسترسی آسان به مواد یکی از عوامل افزایش اعتیاد است. به نظر می رسد مردها بیشتر مصرف کننده مواد هستند که این به دلیل نقش جنسیت اجتماعی آنهاست. زنان به دلیل اینکه بیشتر مورد تخریب و انگ زنی قرار می گیرند، کمتر به مصرف مواد روی می آورند. ممکن است کار خارج از خانه نقش محافظت کننده برای زنان ایفا کند. زیرا اطلاع و آگاهی بیشتری از عواقب و پیامدهای مصرف مواد پیدا می کنند.

حس بی فردایی و موقعیت نامطلوب اجتماعی، اقتصادی از جمله عوامل محیطی استفاده از مواد است

وی افزود: سنین نوجوانی و جوانی مرحله گذار به مرحله بزرگسالی است، مشکلات با والدین، روش های ناکارآمد فرزندپروری، عدم اطلاع از عواقب مصرف مواد، اعتیادزایی مصرف مواد، نقصان مرجع قدرت متمرکز یا با ثبات، حس بی فردایی، حس عدم وجود افق روشن در آینده، موقعیت نامطلوب اجتماعی، اقتصادی، احساس خود ارزشمندی پایین اجتماعی و احساس عدم امنیت، عوامل فرهنگی، خرده فرهنگی و پذیرش اجتماعی، الگوهای اجتماعی از جمله همه گیری مصرف مواد، از جمله عوامل محیطی مؤثر در اعتیاد نوجوانان و جوانان است.

مستشاری در پایان به بیان پیشنهادات خود پرداخت و گفت: برای کنترل مواد لازم است قاچاق و فروش مواد کاهش یابد، از مصرف مواد پیشگیری شود و به درمان و بازتوانی معتادان رسیدگی شود. همچنین باید آسیب های همراه مصرف مواد از جمله انتقال ایدز را به حداقل رساند