عذرخواهی دیگران را بپذیریم
شهروندان:
یکی از مشکلاتی که در جامعه با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم اشتباهاتی است که از افراد سر می‌زند و آن‌ها نیز به خاطر علت‌های مختلف نمی‌خواهند از اشتباه خودشان معذرت‌خواهی کنند و این غرور یا هر چیز دیگر باعث می‌شود که کینه‌ها و دشمنی‌ها و… در جامعه زیاد شود؛
در حالی که با یک معذرت‌خواهی کوچک و مختصر می‌توانستند همه چیز را تمام شده بدانند بدون اینکه کوچک‌ترین مشکلی به وجود بیاید. یکی از ویژگی‌هایی که قرآن کریم در صدد است که در جامعه نهادینه شود همین روحیه معذرت‌خواهی است که در جای‌جای قرآن کریم از این روحیه صحبت به میان آمده است. ممکن است سوال کنید که اصلا معذرت‌خواهی چه سودی دارد؟ در جواب این سوال باید گفت: معذرت‌خواهی از خداوند و در درجه دوم از دیگران آثار خوبی در زندگی انسان دارد که یکی از آن‌ها این است که انسان را به آرامش روحی و روانی می‌رساند چون کسی که اشتباهی می‌کند حالا یا در جامعه یا در پیشگاه خداوند در یک بحران روحی قرار می‌گیرد و از اشتباهات خود رنج می‌برد و معذرت‌خواهی سبب می‌شود که فرد از این بحران نجات پیدا کند.
به همین خاطر در قرآن کریم ۸۷ بار از توبه و معذرت‌خواهی صحبت به میان آمده تا این روحیه در افراد جامعه زنده شود و در سایه این روحیه عذرخواهی بتوانند به آرامش برسند و اضطراب و پریشانی‌ها را از خودشان دفع کنند. البته نباید فراموش کرد که عذرخواهی و طلب بخششاز خداوند متعال را نباید با عذرخواهی و طلب بخشش از مردم برابر دانست چرا که خداوند متعال مولا و صاحب اختیار ماست هر چه که داریم از او داریم اصلا نباید گستاخی کرده کاری برخلاف خواستش انجام دهیم که نیاز به توبه باشد اما چون انسانیم و انسان عاری از خطا نیست خداوند متعال بر ما منت نهاده و در عفو و مغفرت را برای ما باز گذاشته است.
قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: (فَأَمَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَعَسی أَنْ یَکُونَ مِنَ الْمُفْلِحینَ: و امّا کسی که توبه کند(عذرخواهی از اشتباهات گذشته) و ایمان آورَد و به کار شایسته پردازد، امید که از رستگاران باشد) (القصص: ۶۷) هماطور که مشاهده می‌کنید قرآن کریم رمز رسیدن به آرامش و خوشبختی و رستگاری را عذرخواهی از اشتباهات گذشته و همچنین جبران آن‌ها می‌داند. اما در مقابل این روحیه عذرخواهی یک روحیه دیگر هم هست که این دو مکمل یکدیگر هستند و آن روحیه بخشش اشتباهات دیگران است یعنی وقتی کسی کار ناشایستی در قبال شما انجام داد و از شما معذرت‌خواهی کرد شما هم با تمام وجود عذرخواهی فرد را قبول کنید. به خاطر همین مطلب خداوند در جای جای قرآن کریم سخن از قبول عذرخواهی بندگان گناهکار گفته و برای مثال فرموده است: (وَ إِنِّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدی: و به یقین، من آمرزنده کسی هستم که توبه کند و ایمان بیاورد و کار شایسته نماید و به راه راست هدایت شود.)( طه: ۸۲) تا شما هم این صفت زیبای الهی را در زندگی‌تان اجرا کنید و نتیجه آن را هم با تمام وجود ببینید. اگر می‌خواهی به آرامش برسی راهی جز این نداری: ۱- (از اشتباهات خود) عذرخواهی کنید.
۲- عذرخواهی دیگران را قبول کنید. (دیگران را ببخش نه به خاطر اینکه آن‌ها لیاقت بخشش تو را دارند، بلکه به این خاطر که تولیاقت آرامش را داشته باشی.) در مقابل این روحیه عذرخواهی یک روحیه دیگر هم هست که این دو مکمل همدیگر هستند و آن روحیه بخشش اشتباهات دیگران است یعنی وقتی کسی کار ناشایستی در قبال شما انجام داد و از شما معذرت‌خواهی کرد شما هم با تمام وجود عذرخواهی فرد را قبول کنید. البته نباید فراموش کرد که عذرخواهی و طلب بخشش از خداوند متعال را نباید با عذرخواهی و طلب بخشش از مردم برابر دانست چرا که خداوند متعال مولا و صاحب اختیار ماست هر چه که داریم از او داریم.
اما تعامل با مردم فرق می‌کند. ما نباید عزت نفس خود را پایین آورده دست به اعمالی بزنیم که مجبور شویم مدام پیش این و آن گردن کج کرده معذرت بخواهیم ،شأن آدمی والاتر از این است که بخواهد مدام به خاطر اشتباهاتش معذرت بخواهد. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در حکمت‌ها، نامه‌ها و خطبه‌های نهج‌البلاغه بسیار به این امر مهم پرداخته‌اند از جمله، حضرت در جایی فرموده‌اند: «الاستغناءُ عن العُذر اعزُّ من الصدقِ به» (نهج‌البلاغه، حکمت ۳۲۱) «خویشتن را از عذرخواهی بی‌نیاز داری بهتر است از اینکه با صدق و راستی به ذلت عذرخواهی تن در دهی» در هر امری ما باید مواظب باشیم که حد وسط را گم نکنیم و به بیراهه نرویم نه آنقدر لجاجت و خودخواهی و غرور داشته باشیم که هرگز اشتباهمان را نپذیریم و عذر نخواهیم و نه آنقدر ذلیل و خوار شویم که چون بی‌خردان رفتارهای ناشایست انجام داده و عذرخواهی کنیم، چرا که به مرور چنین شخصی ارزشش را از دست داده و دیگر کسی نه برای شخصیتش و نه معذرت‌خواهی‌هایش ارزشی قائل نیست.
