از کودتا پوزش می‌خواهیم
شهروندان:
می‌گویند بدترین و تلخ‌ترین اتفاق برای یک ملت آسیب خوردن به روحیه جمعی آنهاست و زمان بسیاری می‌طلبد تا ترمیم شود اما این ترمیم به معنای فراموشی حادثه‌یی نیست که منجر به چنین آسیبی شده باشد. حافظه تاریخی ما ایرانیان پر است از حوادثی که در دوران معاصر روحیه جمعی‌مان را مورد هدف قرار داده. حوادثی که گذشت سالیان دراز هم آنها را به تاریخ نخواهد سپرد.
کودتای ۲۸ مرداد یکی از آن رویدادها است. ۲۸ مرداد سال ۳۲ روزی است که درد و سیاهی‌اش سال‌هاست در اذهان مردم ایران نقش بسته است. ایرانیان در آن زمان در اوج شادکامی و پر از حس پیروزی و غرور توانستن بودند، نهضت ملی شدن نفت به پیروزی رسیده بود و دادگاه لاهه رای به نفع مردم ایران صادر کرده بود و نخست وزیر دولت ملی قدرتمندتر از قبل بازگشته بود که کودتا رخ داد.
کسی چه می‌داند شاید در اوج پیروزی رخداد چنین حادثه‌یی عمق آسیبش را بیشتر کرد که بیش از ۶۰ سال از کودتا می‌گذرد اما در تمام این سال‌ها گرد تاریخ هم نتوانسته آزردگی مردم ایران را از هر گروه و جریانی بابت این حادثه کم کند و رنج آن همواره برای ملت ایران وجود داشته.
بیش از نیم قرن گذشته و دنیا رو به تغییر رفته و رفتارهای دیپلماتیک کشورها نیز تحت تاثیر این تغییرات دچار تحول شده. در پیچ و خم این تحولات هم گاهی برخی کشورها به خاطر رفتارهای گذشته دولت‌های پیشین خود مورد عتاب قرار گرفته‌اند.
در مورد کودتای ۲۸ مرداد هم این اتفاق افتاد. ابتدا دولت امریکا پیشقدم شد و در سال ۲۰۰۰مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه دولت کلینتون به خاطر نقش تاثیرگذار امریکا در کودتای ۲۸ مرداد از مردم ایران عذرخواهی رسمی کرد و با تکیه بر واژه کودتا اعتراف کرد که براندازی دولت ملی ایران در سال ۳۲ موجب پسرفت توسعه سیاسی در ایران شد.
سال ۲۰۰۹ باراک اوباما رییس‌جمهور ایالات متحده و در سال ۲۰۱۱ هیلاری کلینتون وزیر امورخارجه وقت هم به خاطر کودتا از ایران به شکل رسمی عذرخواهی کردند. و اکنون به نظر می‌رسد پس از فراز و نشیب‌های دیپلماتیکی که ایران و انگلستان در این سه سال گذشته و پس از حمله گروهی از دانشجویان بسیجی به سفارت انگلستان که منجر به تعطیلی سفارتخانه دو طرف شد و روابط را به پایین‌ترین سطح کاهش داد را پشت سر گذاشته‌اند، در زمانی که زمزمه‌هایی از بازگشایی سفارتخانه انگلستان در تهران شنیده می‌شود گروهی در پارلمان انگلیس به این نتیجه رسیده‌اند که پس از امریکا نوبت به آنها رسیده که به شکل رسمی از ایران به خاطر همکاری در کودتای ۲۸ مرداد عذرخواهی کنند.
کمیته روابط خارجی پارلمان انگلیس در گزارشی که بیانگر استقبال از مشارکت این کشور در مذاکرات هسته‌یی ایران است، پیشنهاد می‌دهد؛ «انگلیس به دلیل مشارکتش در کودتای مرداد ۳۲ در ایران از این کشور عذرخواهی کند.» در این گزارش با اشاره به دشمنی‌های تاریخی میان ایران و انگلیس، «مشارکت انگلستان در کودتای سال ۱۹۵۳ میلادی که موجب برکناری دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر ایران شد»، تایید شده و گزارش خواستار عذرخواهی در این باره می‌شود.
نخستین‌بار که باب عذرخواهی‌هایی از این دست گشوده شد، در دوره روی کار آمدن دولت اصلاح‌طلب محمد خاتمی در ایران بود و آن زمان بسیاری بر این باور بودند که دولت دموکرات بیل کلینتون با این کار به دنبال نشان دادن چراغ سبز به دولت ایران برای مذاکره است. سخنان باراک اوباما هم در نوروز سال ۲۰۰۹ هم دارای چنین فحوایی بود، زمانی که خطاب به ملت ایران گفت، می‌داند از این ماجرا آزرده هستند و طرف امریکایی هم آزردگی‌هایی دارد اما باید از این مسائل به نفع آینده گذشت.
امروز که دیپلمات‌های ایرانی روزهای نفسگیری در وین می‌گذرانند شاید انتشار این خبر از سوی یکی از اعضای پارلمان انگلستان بتواند نشانه‌یی باشد از سوی یکی از تاثیرگذارترین دولت‌های غربی در مذاکرات هسته‌یی ایران؛ نشانی که شاید راهگشای بن بست‌های دیپلماتیک ایران نیست اما می‌تواند سوسوی امیدی باشد.
ناهید مولوی
اعتماد
