تاریخ انتشار : چهارشنبه ۵ تیر ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۸:۵۵

شهروندان – بنفشه سام گیس:
با کنار هم قرار دادن دو گزاره کاهش 7 درصدی بودجه ستاد مبارزه با مواد مخدر در حوزه های درمان و پیشگیری و مقابله با اعتیاد برای سال 92 و همچنین نتایج دومین کارزار رسانه یی انجام شده از سوی سازمان بهزیستی کشور مبنی بر فراوانی 2/8 درصدی مصرف شیشه بین جمعیت 15 تا 45 سال شهر تهران، آن هم در آستانه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، پرونده دستیابی به هدف «به صفر رسیدن اعتیاد در ایران» را باید مختومه اعلام کرد.

هر چند که موقعیت جغرافیایی ایران و همسایگی با افغانستان به عنوان قطب تولید و توزیع پرفروش ترین ماده مخدر جهان، کشور را در شرایطی قرار داده که حتی اگر بودجه ۵۴۰ هزار میلیارد تومانی سال ۹۲، تماما به مقابله با مواد مخدر و درمان اعتیاد اختصاص یابد هم، گزند همسایگی با افغانستان و پاکستان تمام تلاش ها را به نقطه صفر سقوط می رساند. چنانکه روز گذشته هم دکتر فرید براتی سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور، در گفت وگو با «اعتماد» درباره احتمال فرض وقوع صفر شدن ورود و مصرف مواد مخدر در ایران گفت: «مصرف مواد مخدر در ایران به صفر نمی رسد.

البته به نظر من، در چند روز بعد از انتخابات، بازتاب شوق و شور مردم و حتی افزایش سرمایه اجتماعی را نه تنها در رفتارهای خیابانی مردم بلکه حتی در تعداد و نوع تماس ها با خط ملی اعتیاد هم شاهد بودیم. اما از آن سو، ریشه کن کردن اعتیاد در کشور، آرمانخواهانه است. بد نیست که آرمان داشته باشیم. لنگستون هیوز می گوید هیچ گاه رویاهایت را از دست نده اما این یک رویاست و باید بپذیریم که شرایط کشور ما واقعا طوری نیست که با این رویاها زندگی کنیم.»

تنزل اعتبارات پیشگیرانه و کاهش آسیب اعتیاد در حالی است که علاوه بر افزایش جمعیت ایران طی دهه گذشته، نه تنها شیوع مصرف روانگردان ها جایگزین مخدرهای سنتی شده بلکه نتایج اولیه آینده پژوهی که سازمان بهزیستی کشور در دست اجرا دارد هشدار می دهد که سال های ۹۵ و ۹۶، اعتیاد و مصرف محرک ها در ایران به اوج خواهد رسید.

اخبار خوشایندی نیست آن هم در حالی که ایران، سرآمد کشورهای منطقه در اجرای برنامه های کاهش آسیب اعتیاد بوده اما امروز به دلیل تنگ نظری یا ناآگاهی دولت و برخی نهادهای وابسته نسبت به لزوم اولویت برای تخصیص اعتبارات به اجرای برنامه های پیشگیرانه و درمان و حمایتی از جمعیت سالم و معتادان بهبود یافته، متولیان سلامت با نگرانی نسبت به بازگشت دوباره موج دوم ایدز که ناشی از مصرف تزریقی مواد مخدر بود و در نیمه های دهه ۸۰، پس از تلاش فراوان به گور فراموشی سپرده شد هشدار می دهند. روز گذشته براتی سده در اعلام نتایج تحقیق انجام شده در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران درباره مصرف شیشه، اعلام کرد: « /۸ درصد افراد ۱۵تا ۴۵ سال شهر تهران حداقل یک بار مصرف شیشه را تجربه کرده اند که /۱۳ درصد آنان، زن بودند و /۷۱ درصد هم در گروه سنی ۱۵ تا ۲۵ سال قرار داشتند.» کارشکنی های منشعب از تقابل های سیاسی و نگرش ضد خدمات اجتماعی دولت های نهم و دهم که انعکاس آن را باید در لایحه بودجه ۹۲ جست وجو کرد، می تواند هدر رفتن تلاش های دیرینه متولیان درمان اعتیاد و حمایت های اجتماعی از معتادان بهبود یافته هم تلقی شود.

چنانکه روز گذشته هم براتی سده با اشاره به اینکه حداکثر موفقیت در درمان اعتیاد ۱۰ درصد از جمع معتادان تحت درمان در هر سال است، نسبت به تخصیص ۲۰ میلیارد تومان هزینه برای درمان اجباری ۳۰ هزار معتاد در سال ۹۱ در ۱۶ استان کشور از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گلایه کرد و افزود: «صرف این رقم چه بازدهی داشت معتاد پس از سه ماه از مراکز ماده ۱۶ بیرون می آید اما چه امکاناتی برای ادامه درمان او در این ۲۰ میلیارد تومان دیده شد؟» بهزیستی به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای ارائه دهنده خدمات درمان اعتیاد، در حالی تلاش دارد که در تمام برنامه های ارائه شده، بخشی را هم به آموزش های پیشگیرانه اختصاص دهد که نگرانی دیگری هم به فهرست توجهات این سازمان افزوده شده و آن «شیوع بالای مصرف الکل به عنوان یک ماده روانگردان» است. چنانکه روز گذشته هم براتی سده اعلام کرد: «تمام مطالعات اپیدمیولوژیک و حتی پایان نامه های دانشجویی نشان می دهد که مصرف الکل در کشور افزایش یافته و به همین سبب شورای اجتماعی کشور با صدور مصوبه یی موافقت کرده که مراکز اقامتی کوتاه مدت بستری و میان مدت برای معتادان الکل راه اندازی شود.»

براتی سده البته در پاسخ به سوال «اعتماد» که لزوم بازنگری در قوانین مجازات اسلامی برای تعدیل برخوردهای قهرآمیز با معتادان الکل و ضرورت جایگزینی نگرش بیمارمداری به جای مجرم مداری و موظف ساختن نهادهای متولی درمان اعتیاد مثل ستاد مبارزه با مواد مخدر به ورود به درمان الکلیسم را مطرح کرد، گفت: «درمان الکلیسم نیازمند حل علمی و عالمانه است و باید منابع فقهی به کمک ما آمده و سازمان های مختلف با ما همکاری کنند و حتی حوزه علمیه نیز در این خصوص وارد شود. فعلابرای درمان معتادان الکل می توان به همان اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر استناد کرد که در صورت تجاهر مجرم شناخته شده و در صورت اقدام برای ترک، مورد پیگرد نباشند.»

نخستین تبعات کاهش اعتبارات کنترل اعتیاد

سال گذشته سازمان بهزیستی کشور به دلیل تخصیص نیافتن اعتیاد ناچار به توقف ایجاد خانه های بین راهی به عنوان یکی از مهم ترین پروژه های موثر در کاهش آسیب اعتیاد و کمک به تداوم درمان معتادان شد. براتی سده روز گذشته اظهار امیدواری کرد: «امسال با تامین اعتبار ۳۰۰ میلیون تومان، قرار است این خانه های میان راهی در چهار استان فارس، اصفهان، خراسان رضوی و تهران ایجاد شود.»

وی در پاسخ به این سوال «اعتماد» که فرضیه هدایت اعتبارات ستاد مبارزه با مواد مخدر به سمت جبران کمبود بودجه در حوزه انسداد مرز های شرق و جنوب با توجه به مسوولیت دو گانه دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در وزارت کشور را مطرح می کرد، گفت: «بودجه انسداد مرز از کاهش آسیب اعتیاد متفاوت است و اگر فکر کنید که با انسداد مرز می توانیم اعتیاد را درمان کنیم البته در کنترل هم بودن فعالیت ها مطلوب است اما باید برای پیشگیری هم بیشتر هزینه کنیم. من امیدوارم که در دولت جدید ستاد مبارزه با مواد مخدر یک رویکرد تخصصی داشته باشد و وابسته به دستگاه های مختلف نباشد تا با این مشکلات مواجه نشویم.»