دیپلماسی فرهنگی و حوزه‌های علمیه
شهروندان – دکترمحمدمهدی مظاهری*:
ایران اسلامی به واسطه توانمندی‌هایی که در حوزه‌های دینی از آن برخوردار است این قابلیت را دارد تا بتواند از این ظرفیت در جهت آگاهی دهی به مردم جهان در راستای آشنایی با فرهنگ غنی شیعه استفاده نماید.
از این منظر، حوزه‌های علمیه کشورمان با وجود دانش غنی مبتنی بر فرهنگ شیعی می‌توانند نقش بسزایی در این رویکرد برعهده داشته و زمینه ساز رویدادهای میمون و مبارکی برای دنیای اسلام در سراسرجهان باشند.
آنچه در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفته، استفاده از قابلیت‌های طلاب فرهیخته و با فرهنگی است که می‌توانند در انتقال فرهنگ ناب اسلام محمدی به جوانان تشنه حقیقت نقش مهمی ایفا کرده و در راستای دیپلماسی فرهنگی کشورمان گام بردارند.
شاید یکی از کاستی‌هایی که بتوان در این میان به آن اشاره نمود چالش‌های ساختاری بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است که برای استفاده از این ظرفیت بالقوه برنامه مشخصی ندارند.
مشخص کردن اهداف و برنامه‌های سفیران فرهنگی در قالب سیاست‌های کلان نظام می‌تواند راهکاری برای ایجاد وحدت رویه در انتخاب و استفاده از ظرفیت‌های حوزه و طلاب پرورش یافته در آن باشد. این مسئله در انتخاب رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور نمود بیشتری پیدا می‌کند تا سفیران فرهنگی کشورمان با وحدت رویه و براساس یک سازوکار مشخص انتخاب و نسبت به ارائه برنامه‌های فرهنگی مدون اقدام نمایند.
از سوی دیگر یکی از نقایص کشور در حوزه دیپلماسی فرهنگی نداشتن رایزنی‌های فرهنگی در تمامی کشورها است اما باید در نظر داشت که همین تعداد کم نیز دچار روزمرگی شده و تبادل و ارتباط چندانی در کشورهای مقصد ندارند. ضمن این‌که دارا نبودن برنامه منسجم و مهندسی شده در رایزنی‌های فرهنگی موجب عقب گرد ما در برخی زمینه‌ها شده که برای اصلاح آن باید فرامین امام راحل و رهبر معظم انقلاب با یک برنامه جامع به دور از سلیقه‌های شخصی دنبال شده تا جمهوری اسلامی ایران به جایگاه حقیقی خود در دنیا نزدیک شود.
در این راستا به نظر می‌رسد دستگاه دیپلماسی فرهنگی کشور همواره باید با مؤلفه‌های تعریف شده حرکت کند و فضا را برای نقد و انتقادهای سازنده درباره فعالیت‌های خود باز بگذارد تا شاهد اعمال سلیقه فردی و صدمه به فرهنگ اسلامی و ایرانی نباشیم.
امروز فعال کردن دیپلماسی فرهنگی کشور یکی از وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و لازم است با برگزاری کنفرانس‌های فرهنگی و دوره‌های آموزشی به منظور آشنایی ملت با پیام قرآن، فرهنگ ایرانی و گفتمان امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب را به سراسر جهان مخابره کنیم.
باید توجه داشت تبلیغ درعرصه بین‌الملل ظرافت‌های خاص خود را دارد بویژه با هجمه‌ای که فرقه جعلی وهابیت علیه معارف شیعی به کار گرفته، ورود به این عرصه نیازمند همراهی و همدلی سازمان‌های مربوطه است. بهتر است نهادهای اعزام‌کننده، هنگام اعزام مبلغ با حوزه‌های علمیه در ارتباط باشند و با هماهنگی متولیان امر در حوزه‌های علمیه، اعزام صورت بگیرد، چون حوزه برای اعزام مبلغ از افرادی استفاده می‌کند که هم به زبان مسلط هستند و هم بنیه علمی لازم را دارند.
با توجه به رویکرد دولت تدبیر و امید در صحنه دیپلماسی سیاسی، امید است این رویکرد عالمانه در عرصه دیپلماسی فرهنگی نیز به کار گرفته شود تا جهان از فرهنگ غنی شیعه بیش از پیش سیراب شود.
*مشاور ارشد وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی
ایران
