تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۳ زمان انتشار : ۲۳:۵۴

شهروندان:
وزارت آموزش و پرورش با بیش از 12 میلیون دانش‌آموز در 104 هزار و 114 مدرسه و مجتمع آموزشی بزرگترین دستگاه دولتی است که نه تنها نقش مهمی در تربیت دانش‌آموزان دارد، بلکه مسئولیت تأمین حقوق و رفاه یک میلیون و 13 هزار و 655 معلم و کادر اداری را هم عهده‌دار است.

اما چند سالی است که این وزارتخانه با مشکلات بسیاری دست به گریبان است: اجرای شتابزده در تغییرات بنیادین در نظام آموزشی از یکسو و توزیع نامناسب نیروی انسانی و….مشکلاتی بوده که به این وزارتخانه اضافه شده است و آن را با چالش‌های مختلفی روبه‌رو کرده است، مشکلاتی که برای حل آن‌ها وزارت آموزش و پرورش به تنهایی و بدون کمک سایر نهادها و دستگاه‌ها قادر به رفع آن نیست و حمایت سایر ارگانها را می‌طلبد.

در همین خصوص با مهدی نوید ادهم، دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش به گفت‌و‌گو نشستیم که در زیر می‌خوانید:

•  آقای دکتر! نظام رتبه‌بندی معلمان چه ویژگی‌هایی دارد؟ و چه تأثیر مثبتی در شرایط فرهنگیان خواهد داشت؟

نظام رتبه‌بندی معلمان که از مبانی تحول در آموزش و پرورش ذیل سند تحول بنیادین محسوب می‌شود، یکی از اولویت‌های اول برنامه‌های وزارت آموزش و پرورش است. رتبه‌بندی معلمان سبب ایجاد انگیزه و رقابت مثبت بین معلمان خواهد شد، ضمن آن‌که با اجرای این طرح نه تنها پویایی و سیستم جذب و نگه‌داشت معلمان تغییر خواهد کرد، بلکه این امر به توانمندسازی معلمان نیز منجر می‌شود.

سوابق و مدرک تحصیلی، شرکت معلمان در فعالیت‌های مدرسه، داشتن مقالات علمی و پژوهشی، خدمت در مناطق محروم و… بخشی از شرایطی است که برای رتبه‌بندی معلمان در نظر گرفته شده که باعث ارتقای منزلت اجتماعی و به تبع آن افزایش حقوق معلمان خواهد شد. در این درجه‌بندی‌ها همه معلمان در یک درجه قرار می‌گیرند، اما ارتقای آن‌ها به درجات بالاتر منوط به احراز شرایطی خواهد بود. در صورت اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان، حقوق آن‌ها از رتبه دوم به بالاتر افزایش چشمگیری خواهد داشت.

• اما این طرح به تازگی برای دومین بار از سوی مجلس شورای اسلامی رد شد. چرا؟

این طرح دوبار برای تصویب به مجلس رفت و در هر دو مورد نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این طرح رأی مثبت ندادند. نمایندگان معتقد بودند که اجرای این طرح برای دولت بار مالی به همراه دارد که منابع آن مشخص نیست. نظام رتبه‌بندی معلمان به دلیل بار مالی که دارد نمی‌تواند به صورت طرح در مجلس مطرح شود. اکنون این طرح در کمیسیون اجتماعی هیأت دولت مطرح است و بزودی در قالب لایحه‌ای تقدیم مجلس شورای اسلامی خواهد شد. با اجرای این طرح، کیفیت افزایش یافته و در دراز مدت به کاهش هزینه‌ها منجر خواهد شد.

• از سال جدید تحصیلی معلمان جدیدالورود سوگند یاد خواهند کرد. این امر با چه هدفی صورت می‌گیرد؟

سوگندنامه معلمان که به تازگی به تصویب این شورا رسیده، یک تعهد شرعی، درونی و اخلاقی برای معلمان به وجود می‌آورد. بر اساس این سوگندنامه، لازم است هر فردی که پا در وادی معلمی می‌گذارد با احساس مسئولیت، تمام توان و انرژی خود را معطوف به ارتقای تعلیم و تربیت نسل جوان کند. قرار است این سوگندنامه در آغاز هر سال تحصیلی برای معلمان جدیدالورود آموزش و پرورش و در یک مراسم رسمی ادا شود. از آنجا که بر اساس برنامه‌های تنظیمی در آینده اکثریت قریب به اتفاق معلمان از مجرای دانشگاه فرهنگیان وارد آموزش خواهند شد، ادای سوگندنامه معلمی در مراسم فارغ التحصیلی این دانشجویان انجام می‌شود. مفاد این سوگندنامه که به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسیده، شامل تعهداتی است که فرد در زمینه‌های اجتماعی، علمی، تخصصی و اخلاقی می‌پذیرد.

• کارشناسان ساماندهی نامناسب نیروی انسانی در وزارت آموزش و پرورش را یکی از مشکلات این وزارتخانه عنوان می‌کنند. علت این امر چیست؟

توزیع معلمان در سطح کشور متناسب با رشته تحصیلی و توانمندی آن‌ها یک مسأله جدی برای آموزش و پرورش است. متأسفانه ساماندهی نیروی انسانی در سالهای گذشته در بعضی از نقاط کشور مدیریت نشده است. به عنوان نمونه بیش از ۷۰درصد معلمان شهر تهران خانم‌ها هستند. در حالی که تناسب تعداد دانش‌آموزان دختر و پسر ۵۰-۵۰ است. از این رو مجبور شدیم در مقطع ابتدایی در مدارس پسران شهر تهران معلمان و حتی مدیران مدارس را از میان خانم‌ها انتخاب کنیم.

این آثار نامطلوب تربیتی دارد و برای پسری که در این سن شخصیت او شکل می‌گیرد و روحیه مردانه می‌خواهد مشکل‌ساز می‌شود یا در دوره متوسطه در برخی دروس تخصصی مانند ریاضی، شیمی، فیزیک و هندسه و… از معلمانی استفاده می‌شود که تخصصی در آن دروس ندارند یا چون دبیران بسیار مجرب خانم در این دروس نداریم مجبوریم گاهی از معلم آقا در مدارس دخترانه استفاده کنیم که مطلوب ما نیست. در شهرستان و روستا‌های دورافتاده توزیع نامناسب معلمان مشهودتر است چرا که به دلیل نبود معلم در شهرستانها و مناطق دور افتاده مجبور به انتقال معلمان از مناطق مختلف می‌شویم.

• راه حل چیست؟

یکی از اهداف تأسیس دانشگاه فرهنگیان ساماندهی نیروی انسانی بوده است تا با نیازسنجی که دانشگاه فرهنگیان انجام می‌دهد در آینده این مشکل برطرف شود. این دانشگاه قرار است بزودی تنها معبر ورود به آموزش و پرورش شود و تنها کسانی جذب آموزش و پرورش شوند که از مجرای دانشگاه فرهنگیان باشند. ضمن آن‌که یکی از اهداف دانشگاه فرهنگیان تربیت مدیران خواهد بود. در طول سنوات گذشته تنها به تربیت معلم پرداختیم و بحث مدیریت آموزش در مدارس مغفول مانده بود در حالی که حدود ۱۰۰ هزار مدیر در آموزش و پرورش مشغول به فعالیت هستند. از این رو اکنون یکی از مأموریت‌های دانشگاه فرهنگیان تربیت مدیر است.

• بودجه ۹۳ با رشد ۲۶درصدی تصویب شد. آیا این بودجه مشکلات آموزش و پرورش را برطرف می‌کند؟

هر چند در بودجه۹۳ آموزش و پرورش نسبت به سایر دستگاه‌ها رشد قابل توجهی صورت گرفته است اما بخش اعظم اعتبارات آموزش و پرورش (حدود ۹۵ درصد) صرف بخش پرسنلی می‌شود. در سالهای اخیر همواره ما در سرانه مدارس مشکل داشته‌ایم. براساس پیش‌بینی معاون مالی و اداری وزارت اموزش و پرورش حدود ۳هزار میلیارد تومان این وزارتخانه تا پایان سال کسری دارند همچنین طبق پیش‌بینی ما اگر بخواهیم مطالبات همه بازنشستگان فرهنگی را پرداخت کنیم ۷۰۰میلیارد تومان اعتبار لازم است که متأسفانه امکانش وجود ندارد. از این رو لازم است دولت و مجلس در این خصوص چاره‌اندیشی کنند.

• وزیر آموزش و پرورش از مشارکت بخش خصوصی و خیرین در این وزارتخانه حمایت کرده است. در این خصوص توضیحاتی بفرمایید.

آقای فانی چهار سیاست را براساس سند تحول به جد دنبال می‌کند. یکی از سیاست‌های چهارگانه افزایش مشارکت عمومی است. ما در آموزش و پرورش باید شرایطی را فراهم کنیم که مشارکت به معنای اعم در همه عرصه‌ها مشخص باشد از جمله مشارکت بخش خصوصی در مدارس غیر دولتی، تقویت مدارس هیأت امنایی و حضور فعالتر انجمن اولیا و مربیان و خیرین مدرسه ساز است. علی‌رغم این‌که شاهد افزایش مدارس غیردولتی در این سالها بوده‌ایم اما رشد مطلوبی را هم شاهد نبوده‌ایم و همچنان رشد احداث مدارس غیرانتفاعی در ۷ و ۸ درصد متوقف مانده و هنوز به ۱۰درصد نرسیده است. البته عدم استقبال مردم از مدارس غیرانتفاعی نیز مزید بر این علت است.

• دو سال از اجرای تحول بنیادین در آموزش و پرورش می‌گذرد. ارزیابی جنابعالی از اجرای این طرح چیست؟

تغییر ساختار نظام آموزشی از ۵٫۳٫۳٫۱ به ۳٫۳٫۳٫۳ یکی از اهداف سند تحول بنیادین است. طراحی این نظام یک کار علمی و کاملاً کارشناسی است و در بیش از ۱۵۰ کشور دنیا دوره ابتدایی ۶ ساله بوده است. مطالعات ما در آموزش و پرورش و تجربه بین‌المللی از ۶ساله شدن دوره ابتدایی دفاع می‌کند چون اگر بگوییم رسالت آموزش و پرورش فراهم آوردن زمینه تربیت پذیری بچه‌ها است بهترین دوره ابتدایی است و هرچه طولانی‌تر باشد بهتر است اما این‌که در اجرا هم این طرح موفق بوده یا خیر گزارش‌هایی ما داریم که کاستی در اجرای طرح را نشان می‌دهد اما برآیند کل کار علی رغم همه این گزارش‌ها نشان می‌دهد تغییر نظام آموزشی که ۵۰ سال در کشور حاکم بوده مثبت بوده است. طبیعی است که در سالهای اول در زمینه‌هایی مشکل خواهیم داشت.

البته می‌شد به این شتاب انجام نداد و با تدبیر بیشتری این طرح را پیش برد، اما در کل می‌توان گفت بالای ۹۰ درصد موفق بوده و باید ۱۰ درصد دیگر را مدیریت کرد.

 محسن غلامی

ایران