مطالبه بحق هنرمندان از دولت تدبیر و امید
شهروندان:
1) انتصاب اعضای جدید شورای بازبینی آثار سینمایی:
معرفی اعضای جدید هیات بازبینی آثار سینمایی توسط دکتر ایوبی رییس سازمان سینمایی کشور اگرچه عملی لازم و برای انتصاب بعضی از اعضا نظیر میرکریمی موجب شادمانی و ضروریست اما بدون بازنگری در ساختار و ترکیب این هیات کافی نیست.
زیرا سپردن تشخیص امکان نمایش آثار سینمایی به نمایندگانی صرفا منصوب دولت هیچ‌گاه نمی‌تواند تضمین‌کننده آزادی بیان هنری باشد. بر همین مبنا در جوامع پیشرفته این نهادهای مدنی‌اند که تشخیص‌دهنده نحوه صلاحیت مخاطبان یک اثر هنری هستند. به این مفهوم که سن مخاطبان را برای دیدن و تماشای یک اثر هنری تعریف می‌کنند. اینک اما در جامعه ما که امکان واگذاری این موضوع به نهادهای مدنی نیست تدبیر دیگری می‌توان به‌کار بست. جامعه اصناف سینمایی در پیش‌نویس لایحه قانون تشکیل نظام سینمایی چارچوب موثر و قابل قبولی را برای این مهم (درجه‌بندی کیفیت فنی و درجه‌بندی سنی) پیش‌بینی کرده است. در بند یک ماده ۴۹ فصل پنجم این پیش‌نویس آمده است: شورای درجه‌بندی سنی مرکب از پنج نفر از استادان عضو هیات علمی دانشگاه‌ها با درجه دکتری در رشته‌های روانشناسی (یک نفر) علوم تربیتی (یک نفر) جامعه‌شناسی (یک نفر)، علوم ارتباطات (یک نفر)، الهیات و ادیان (یک نفر)، از میان دو برابر اشخاصی که توسط وزیر علوم و تحقیقات و فناوری معرفی می‌کند و یک سینما‌گر به انتخاب سازمان نظام سینمایی و یک‌نفر کارشناس سینما به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مسئولیت درجه‌بندی سنی آثار سینمایی را برعهده دارند. همچنین در بند دو این ماده،
شش نفر از نمایندگان سازمان نظام سینمایی و یک‌نفر کارشناس سینما به انتخاب وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت درجه‌بندی کیفیت فنی آثار سینمایی را برعهده دارند.
اینک این انتظاری بجاست تا مدیران فرهنگی دولت تدبیر و امید قاعده ناسازگار بازی پیشین یعنی نبود اعتماد به هنرمندان را با باور و اعتماد به هنرمندان با تبیین سازوکار‌های جدید در اعمال این پیشنهادهای مدنی تا پیش از تصویب قانون تشکیل سازمان نظام سینمایی با تغییر مصوبات قیم‌مآبانه پیشین در هیات وزیران اصلاح و دوران انتقالی را به خوبی به فرجام برسانند.
۲) بررسی عملکرد بنیاد سینمایی فارابی
در بررسی اسناد و مدارک عملیاتی بنیاد سینمایی فارابی در دو سال گذشته، آنچه بیش از هر چیز خودنمایی می‌کند فراموش شدن ماموریت آن بنیاد در تامین و فراهم‌سازی زیرساخت‌های تولید است. برعکس، آنچه بیشترین بودجه را به خود اختصاص داده است تولید فیلم‌های به زعم مسئولان سینمایی دولت نهم و دهم فاخر و ارزشمند است. این بی‌تدبیری ناشی از نبود سازوکار شفاف در تخصیص و توزیع بودجه‌های دولتی و اعطای آن به سلیقه و خوش‌آیند مدیران ارشد سینمایی است که در بسته‌بندی ساخت فیلم‌های ارزشی و توسط برادران مشابه ارزشی معمول شده است. برخلاف آنچه در جوامع مشابه متمدن براساس ضوابط قانونی و اعلان شفاف مولفه‌های لازم برای برخورداری از این‌گونه حمایت‌ها و البته تا سقف معینی اعمال می‌شود.
نگاهی اجمالی به گزارش عملکرد بودجه سال ۱۳۹۱این بنیاد:
الف) حمایت از خرید تجهیزات تولید و مواد خام یک‌میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان
در بررسی این فصل که نزدیک به ۱۱درصد از اعتبارات بنیاد سینمایی فارابی را به خود اختصاص داده، به‌خوبی مشخص می‌شود که میزان واردات موادخام یک‌میلیارد و ۷۰۰میلیون است. به این مفهوم که کمتر از ۱۲۰میلیون تومان صرف خرید و تامین زیرساخت‌های تولید سینمایی شده است و بخش اعظم این اعتبارات صرف واردات مواد خام شده، کار و عملیاتی که توسط بخش خصوصی هم انجام شدنی است. اما تامین زیرساخت‌های تولید که انتظار و وظیفه نخست این بنیاد است به فراموشی سپرده شده است.
ب) حمایت از تولید فیلم‌های فاخر و ارزشمند ۹میلیارد و ۹۰میلیون تومان
این بخش بیشترین میزان اعتبارات بنیاد را بلعیده، یعنی بیش از ۵۶درصد از بودجه بنیاد سینمایی فارابی صرف تخصیص و تولید فیلم‌های به زعم‌شان ارزشی (و نه تامین زیرساخت‌های سینمای ایران) شده است. آن‌هم به دوستان و هم‌فکران خودشان و نه به کلیت سینمای ایران.
پ) حمایت از نگارش فیلمنامه ۲۴۲میلیون تومان
در این بخش که کمتر از یک‌درصد اعتبارات این بنیاد را به خود تخصیص داده، قرارداد فیلمنامه‌ها با ارقامی نظیر چهار تا حداکثر ۱۲میلیون تومان تنظیم شده است. در این گزارش عملکرد اما یک فیلمنامه به نام «اسرار جنگل خضرا» به مبلغ ۷۰میلیون تومان و نام یک‌نفر خانم (زص) فاقد هرگونه سابقه فیلمنامه‌نویسی تامل‌برانگیز است! چنانچه این تخصیص اعتبارات با همکاری نمایندگان اصناف سینمایی و با اعلان عمومی تدبیر شود قطعا از گمانه‌زنی‌های خلاف واقع ناظران و احتمال بروز رانت خواری و سوءاستفاده از نزدیکی به مدیران دولتی پیشگیری خواهد شد.
ت) حمایت از برگزاری جشنواره‌ها و بازار‌ها و حضور بین‌المللی فیلم‌ها سه‌میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان
در بررسی این بخش از هزینه‌ها که تنها دو‌درصد از اعتبارات این بنیاد را به خود اختصاص داده، معلوم می‌شود که برگزاری جشنواره فیلم کودک و نوجوان به تنهایی دو‌میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان از این بخش را به خود اختصاص داده است. اینک بنیاد سینمایی فارابی باید پاسخ دهد از میزان اعتبار باقیمانده معادل یک‌میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان از کدامین حضور دفاتر بین‌المللی بخش خصوصی برای حضور در مجامع و جشنواره‌های سینمایی و به چه میزان حمایت کرده است؟ همه به نیکی می‌دانیم که بخش خصوصی به مراتب کم‌هزینه‌تر و هم هنگام موفق‌تر نسبت به معرفی و حضور موثر سینمای ایران در جهان کمک خواهد کرد. سهم تصدی‌گری بنیاد سینمایی فارابی در این حوزه چقدر بوده است و آیا کارنامه قابل دفاعی نیز به میزان هزینه شده در این عرصه دارد؟
خانه سینمای ایران در ماده ۱۱۹فصل نهم پیش‌نویس لایحه قانون نظام سینمایی، تاسیس صندوق یکپارچه حمایت از تولید، نشر و نمایش آثار سینمایی و نحوه تخصیص اعتبارات آن و نیز برخط بودن اعلان حمایت‌ها به صورت شفاف ظرف ۴۸ساعت را برای پیشگیری از این‌گونه اقدامات و تصمیمات سلیقه‌ای (خود ارزش‌پندارانه) و غیرکارشناسی پیش‌بینی و تدبیر کرده است. امید که مدیران سینمایی برآمده از دولت تدبیر و امید بر این مشاورت‌ها و همفکری‌های نهادهای مدنی ارج نهاده خود را از چنبره دیوان سالاری متصلب اداری و اتهام اعمال سلیقه برهانند.
سیدمحسن هاشمی – بهار
