تاریخ انتشار : جمعه ۲۶ مهر ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۹:۳۸

شهروندان:
مرکز ترویج مسئولیت اجتماعی شرکتها با توجه به نوع محیط اقتصادی کسب و کار ایران و سطح بلوغ مسئولیت اجتماعی در بنگاههای اقتصادی کشور مدل/ چارچوب زیر را برای حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی از تعریف تا اجرا در بنگاههای اقتصادی پیشنهاد داده است که تا اکنون بر اساس مدل تعالی سازمانی در شرکتهای فولاد خوزستان ، تام ایران خودرو و توربین سازی مپنا همراه اول و …. اجرا گردیده است.

اهداف شرکتهای ایرانی را از حرکت به سوی مسئولیت اجتماعی شرکتی می توان در موارد زیر خلاصه و دسته بندی کرد:

• پر کردن شکاف میان فعالیتهای انجام شده در شرکت و تصویر بیرونی شرکت
• مسئولیت اجتماعی شرکتی به عنوان ابزاری برای توسعه بازار
• هدفمند کردن و یکپارچه کردن فعالیتهای پراکنده کنونی شرکت در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی به منظور
• اتصال و هم افزایی فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکتی به دیگر فرایندهای درون سازمانی
• اولویت و انتخاب فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکتی که بیشترین ارزش افزوده را می تواند برای شرکت به همراه اورد
• ارتقاء امتیاز در مدل تعالب سازمانی بهبود وضعیت ارزیابی معیار مسئولیت اجتماعی در فرایند جایزه تعالی سازمانی
• مدیریت باج دهی و باج خواهی

مرحله اول : بازبینی وضعیت موجود

در این مرحله استراتژی شرکت ، اهداف و ماموریت شرکت، و برنامه کسب و کار شرکت مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. همچنین وضعیت موجود شرکت در ارتباط با مسئولیت اجتماعی شرکتها، مواردی چون ساختار موجود، برنامه های فعلی و پیشین، سرمایه گذاری و بودجه تخصیص داده شده، فرایندهای مسئولیت اجتماعی شرکت و میزان آگاهی و تعهد مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد تا موقعیت شرکت و زیر مجموعه های آن در برابر مسئولیت اجتماعی شرکت با توجه به تمامی مولفه های ذکر شده تعیین گردد.

بدین ترتیب برای انجام مرحله اول فعالیتهای زیر انجام پذیرد:

• مرور گزارشهای موجود در شرکت چون برنامه کسب و کار شرکت و زیر مجموعه های آن
• مرور گزارشهای تهیه شده در ارتباط با فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکتی و بررسی عملکرد و رکوردهای پیشینو فعلی
• تهیه و تدوین گزارشی در مورد وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی شرکتی در شرکت و سنجش میزان تعهد و آگاهی نسبت به این مفهوم با هدف تبیین چرایی و چشم انداز

نمودار کلی چارچوب حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی از تعریف تا اجرا

چارچوب کلی پروژه مسئولیت اجتماعی شرکتی در بنگاههای اقتصادی

در این مرحله تمامی فرایندهای سازمان مطلبق با معیارهای مدل EFQM یا مدل ابعاد پنچ گانه مسئولیت اجتماعی شرکتی مورد ارزیابی قرار می گیرد.

فعالیتهای فوق الذکر از طریق ابزارهای زیر انجام خواهد پذیرد:

• برگزاری میزگزد یا یک جلسه Brain Storming با حضور کارکنان
• گفتگو با مدیران ارشد و مسئول و مدیران میانی

استراتژی مسئولیت اجتماعی یک نقشه راه برای پیشروی در زمینه های مسئولیت اجتماعی است ، استراتژی مسئولیت اجتماعی محدوده و جهت حر کت شرکت را در دراز مدت در زمینه مسئولیت اجتماعی مشخص می کند تا شرکت بتواند با استفاده بهینه از منابع خود و با در نظر گرفتن محیط کاری مخصوص به خود پاسخگوی نیازهای بازار و انتظارات ذی نفعان خود باشد. به هر حال این استراتژی می بایست با توجه به ارزشهای شرکت ، ماموریت شرکت و درک کلئی خواسئت هئای سهامداران و مئدیران تعیین گردد.

یک استراتژی مسئولیت اجتماعی موارد زیر را در بر می گیرد:

•مسیر و جهت کلی که شرکت در حوزه مسئولیت اجتماعی می خواهد قدم بردارد

•شناسایی ذی نفعان، انتظارات و منافعشان

•تعیین رویکرد اولیه ای به منظور حرکت به سمت جلو

•مشخص کردن اولویت های حوزه های مسئولیت اجتماعی

•مشخص کردن محدوده زمانی ، مسئولیتها ، هزینه ها و برنامه اقدام

•مشخص کردن فرایندی برای ارزیابی و اطمینان از نتایج

مرحله دوم: ایجاد اگاهی و تعهد

در این مرحله برنامه هایی برای ایجاد اگاهی و تعهد در شرکت با توجه به نتایج مرحله قبل تدوین گردد و یک برنامه زمانی

پیشرفت کار ) CRM ( تهیه گردد. در این مرحله اقدامات زیر صورت پذیرد:

•مشخص کردن اقدامات برای ایجاد آگاهی و تعهد

•تدوین یک برنامه آموزشی

•تدوین یک برنامه زمانی

•مشخص کردن مسئولیتها

•مشخص کردن ریسکها

•مشخص کردن هزینه ها

بدین ترتیب در این مرحله سمینارهای اموزشی برای کارکنان و مدیران پیش بینی گردد که این سمینارها به صورت کوتاه مدت و فشرده باشد.

در سطحی دیگر با برخی مشتریان عمده، پیمانکاران عمده و تامین کنندگان عمده و سهامداران عمده ارتباط برقرار شود تا میزان حساسیت ، اگاهی و تعهد این گروه از ذی نفعان نیز مورد بررسی قرار گیرد. همچنین یک برنامه ریزی به منظور اگاه سازی تمامی سطوح شرکت از فعالیتهای شرکت در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتها و آموزش و ترویج این مفهوم صورت خواهد پذیرد.

مرحله سوم : تعریف محدوده اقدام:

در این مرحله موضوعات و شاخصهای مسئولیت اجتماعی شرکتی در تمامی سطوح شرکت و در ارتباط با ذی نفعان داخلی و بیرونی مورد بررسی قرار گیرد تا با توجه به نتایج حاصله از دو مرحله قبل مشخص می گردد که در یک دوره زمانی مشخص چه پدیده هایی از مسئولیت پذیری اجتماعی باید مورد توجه و اولویت برای اقدام قرار گیرد تا بتوان از نتایج آن برای شناسایی و اولویت بندی ذی نفعان استفاده کرد.

- مسئولیت اجتماعی شرکت در رهبری و فرایندهای درون سازمانی

- مسئولیت اجتماعی شرکت در بازار و صنعت

- مسئولیت اجتماعی شرکت در محیط کار

- مسئولیت اجتماعی شرکت در محیط زیست

- مسئولیت اجتماعی شرکت در جامعه و کشور

مرحله چهارم : شناسایی ذی نفعان و تبیین خواسته ها و انتظارات انان

در این مرحله با توجه به فعالیتهای شرکت، استراتزی های بلند مدت شرکت ، فرایندهای درونی شرکت و نتایج به دست امده از مراحل قبل مهمترین ذی نفعان شرکت مشخص گردند و با توجه به استراتژی ، هزینه ها و ریسکهای موجود اولویت بندی گردند .

سپس با توجه به رکوردهای موجود در شرکت در ارتباط با ذی نفعان برنامه های اقدام برای این ذی نفعان تعریف گردد.

ذی نفعان شرکت نیز در چارچوب مدل efqm یا ابعاد پنج گانه دسته بندی شده و انتظارات هر یک شناسایی و تحلیل می گردد.

در گام بعدی انتظارات ، توقعات و خواسته های ذی نفعان اولویت داده شده تبیین می گردد. همزمان با این اقدام یک شرکت همتراز با در کشورهای خارجی که رکورد مناسبی در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتها دارد به عنوان Benchmark انتخاب گردیده و شاخص های موجود در اندازه گیری مسئولیت اجتماعی شرکتها و تبیین و تحلیل خواسته های ذی نفعان استفاده می گردد. سپس شکاف موجود میان انتظارات ذی نفعان و عملکرد شرکت در ارتباط با ذی نفعان مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

نتایج به دست امده از این مرحله اولین ورودی برای برنامه ریزی فعالیتهای مسئولیت اجتماعی شرکتی می باشد.

در این مرحله از ابزارهای زیر برای تبیین خواسته و انتظارات ذی نفعان استفاده می گردد.

•تهیه لیستی از تمامی ذی نفعان

•هماهنگی با مدیران برای اولویت بندی ذی نفعان با توجه به اطلاعات موجود

•تهیه چک لیست و پرسشنامهای برای تبیین خواسته ها و انتظارات

•تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها و گفتگوها

•تعریف شاخص های مسئولیت اجتماعی شرکتی و مطالعه Benchmark

•هماهنگی با مدیران برای اولویت بندی خواسته های ذی نفعان با توجه به اطلاعات موجود

•تهیه و تدوین گزارشی در مورد شکاف میان عملکرد و نقطه مطلوب

مرحله پنجم : برنامه ریزی و تعریف پروژه های بهبود

در این مرحله با توجه به نتایج بدست امده از مراحل قبل پروژه های بهبودی متناسب با نیازهای شرکت برای شرکت و زیر مجموعه های آن تعریف شود که هر پروژه دارای زمان بندی مشخص، مسئول مشخص ، بودجه مشخص و .. خواهد بود که به صورت یک سیکل تعریف پروژه ، انجام پروژه و خودارزیابی به مرحله اجرا درآید. این خود ارزیابی شرکت را برای تشخیص نقاط قوت و نواحی قابل بهبود مرتبط با مسئولیت اجتماعی شرکتی توانمند می سازد. این خود ارزیابی در مورد تمامی معیارهای مدل تعالی سازمانی در ارتباط با مسئولیت اجتماعی انجام می پذیرد.

همچنین سعی می گردد در این مرحله بینشی از شرکت در رابطه با اقدامات انجام شده برای ذی نفعان فراهم گردد و تصویر شرکت در نزد ذی نفعان بهبود یابد یا شفاف گردد. همچنین در این مرحله همگام با تعریف پروژه های استنباط جامعه و ذی نفعان مختلف از شرکت مورد ارزیابی قرار می گیرد تا بتوان از نتایج حاصله در تهیه یک برنامه سالانه تحت عنوان تاثیر بر جامعه استفاده کنیم .در اندازه گیری استنباط جامعه از شرکت هم آنچه برای شرکت اهمیت دارد و هم انچه برای ذی نفعان اهمیت دارد مورد ارزیابی قرار گیرد.

شرکتها دو رویکرد را برای اجرا و استقرار استراتژی های مسئولیت اجتماعی به کار می گیرند.

• رویکرد تغییر تدریجی
• رویکرد تغییر بنیادی

با توجه موقعیت مسئولیت اجتماعی در فضای کسب و کار کشور ، و ارزیابی موقعیت شرکتهای ایرانی در مسئولیت اجتماعی رویکرد تدریجی به کار گرفته می شود که به صورت گام به گام شرکت برنامه هایی را در این راستا با تمرکز بر اولویتها و در نظر گرفتن محدودیتهای منابع مالی و زمانی به انجام می رساند تا شرکت در دراز مدت خود به صورت الگو برای شرکتهای دیگر دراید.

مرحله ششم : ارایه چارچوب گزارش سالانه مسئولیت شرکتی

با توجه به شاخصهای بدست امده ، نتایج حاصل از گفتگوها ، نتایج تحلیل پرسشنامه ها ، ارزیابی های انجام شده و اندازه گیری عملکرد پروژه های انجام شده و بکار گیری خط مشی مسئولیت اجتماعی در شرکت، چارچوب (Template) تدوین و تهیه گزارشی از وضعیت موجود مسئولیت اجتماعی شرکتی، مسئولیتهای محیطی، مسئولیتهای اقتصادی ، رویکردهای کلیدی و نتایج حاصله در شرک با توجه به الگوهای موجود گزارش سالانه شرکتهای مشابه در خارج از کشور در اختیار قرار گیرد.

نمای کلی از حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی در شرکت‌های ایرانی