تاریخ انتشار : شنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۰۸:۲۳

شهروندان:
نام عشایر همزاد کلمه کوچ است و جدا از معنی لغوی این کلمه بسیاری از مردم معنای عشایر را مترادف با کوچ می‌دانند، اما در سال‌های اخیر اتفاق دیگری در حوزه زندگی عشایر کوچرو رخ داده که از آن به عنوان کوچ دائمی عشایر کوچ رو یاد می‌شود. موضوعی که برخی آن را مطلوب و بسیاری آن را نگران‌کننده می‌دانند.

ایران اسلامی در گوشه و کنار خود با فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف دارای جمعیت قابل‌توجهی از هموطنان عشایر است که البته در سال‌های اخیر از تعداد آنها به طرز قابل‌توجهی کاسته شده است. جمعیت عشایری ایران در اوایل قرن بیستم ۲۵ درصد جمعیت کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دادند، اما بر اساس آماری که در سال ۱۳۸۳ ارائه شده است، بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر عشایر کوچنده و ۵ میلیون رمه گردان در کشور شناسایی شدند که رمه گردان‌ها مکان ثابت برای زندگی دارند اما نیمی از سال را کوچ می‌کنند و این قشر بیش از ۲۵درصد پوست و گوشت کشور را تامین می‌کنند.

 عشایر ایران ۲۴ میلیون دام و ۴۵۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی در اختیار دارند

همین جمعیت با داشتن ۲۴ میلیون راس دام، ۴۵۰هزار هکتار اراضی کشاورزی و ۲۰ هزار هکتار باغ نقش قابل‌توجهی در تامین مواد پروتیینی، لبنی و کشاورزی دارند.همچنین با تولید بیش از ۳۰۰ هزار نوع مصنوعات دستی، بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان ارزش افزوده تولید می‌کنند و یکی از مولدترین بخش‌های جمعیتی کشور به شمار می‌آیند که متاسفانه، با مزیت‌های فراوان این قشر، کمترین حجم از سرمایه‌گذاری‌ها، اعتبارات و توجهی عمومی به این قشر شده‌است. عشایر معروف کنونی ایران شامل افشار، بختیاری، بلوچی، ترکمن، کرد، لر، عرب، قشقایی و شاهسون هستند که همگی در عرصه‌های مختلف کشور پس از پیروزی انقلاب نقش بی‌بدیلی ایفا کرده‌اند که یکی از مهم‌ترین این نقش‌ها حفاظت از مرزهای کشور و حضور به عنوان مرزنشین و حافظ امنیت مرز بوده است.

عشایر در اغلب استان‌های کشور کم و بیش حضور دارند، اما عده‌ای از عشایر که در شهرستان‌های مرزی به صورت غیرمستقر یا مستقر زندگی می‌کنند شاید به لحاظ حضور در منطقه مرزی و تامین امنیت این نقاط اهمیت بیشتری داشته باشند. عشایر نهبندان در استان خراسان جنوبی از این دسته‌اند. این شهرستان در کنار مرز ایران و افغانستان قرار گرفته و با کشور افغانستان ۱۲۰کیلومتر مرز مشترک دارد. کشاورزی در این شهرستان به علت بارندگی کم خیلی ضعیف است و از محصولات کشاورزی این شهرستان می‌توان به گندم، جو و پنبه اشاره کرد.

 مشکل عشایر نهبندان تابعی از وضعیت کلی شهرستان است

البته مشکل عشایر شهرستان نهبندان برگرفته از محرومیت کل شهرستان است که به عنوان منطقه‌ای مرزی از محروم‌ترین نقاط کشور است. نهبندان نه تنها به دلیل گرمای شدید تابستان و سرمای سرد و بدون بارندگی زمستان، بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، شرایط نامساعد جوی و…مورد بی‌مهری طبیعت قرار گرفته، بلکه به‌دلیل فاصله زیاد از مراکز تصمیم‌گیری همچنان مورد کم لطفی است. در این شرایط کار به جایی رسیده که به تازگی خیران دست به کار شده و به عشایر کمک ۳۰۰ میلیون ریالی کرده‌اند که البته نفس آن خوب است ولی نشان‌دهنده وضعیت حاد این قشر است.

 عشایر سیستان از مراتع نهبندان استفاده می‌کنند

احمدعلی میری یکی از عشایر نهبندانی  گفت: تعدادی از خانوارهای عشایر سیستان‌وبلوچستان دارای مجوز لازم برای استفاده از مراتع استان و نهبندان هستند لذا باید در صورت خدمات رسانی به آنها، در مقابل اعتباری از اداره کل عشایری آن استان دریافت کنیم یا خدمات‌شان را از استان مربوطه تهیه کنند. وی تاکید کرد: نه عشایر پولی دارند که علوفه بخرند نه مسئولان اعتباری به آن‌ها می‌دهند و هم‌‌اکنون تامین مایحتاج عشایر و علوفه دام مهم‌ترین مشکل این مردم زحمتکش و حافظ مرز است.میری با بیان اینکه خشکسالی‌های متوالی عشایر را به تنگ آورده و خسارت شدیدی به عشایر نهبندان تحمیل کرده است، خواستار توجه بیشتر مسئولان استانی و شهرستانی به تامین اعتبار برای عشایر شهرستان شد.

 کمبود آب و علوفه و نبود نقدینگی عرصه را بر عشایر تنگ کرده است

به گفته فرماندار نهبندان هم‌‌اکنون ۲۲ درصد جمعیت عشایر خراسان جنوبی در نهبندان هستند و بیش از ۱۶ هزار نفر جمعیت دارند. محمدمهدی عظیمی از عشایر به عنوان مرزبانان غیور یاد کرده و گفته است: از آنجا که عشایر غیرتمند در تمامی عرصه‌های این نظام و انقلاب به‌رغم تمامی کمبودها همیشه در صحنه حاضر بودند، ما حق آنها را به نحو احسن ادا نکرده‌ایم. وی با اشاره به ترک کوچ رویی و عشایری تاکید کرده عشایر شهرستان با سختی‌های بسیاری مواجهند و که کمبود علوفه و آب از عمده‌ترین آنهاست و با توجه به سیاست‌ها و برنامه‌های دولت، باید عدالت درخصوص این قشر اجرا شود.

 مهاجرت عشایر زنگ خطری برای موضوعات امنیتی در مرزهاست

نماینده سربیشه و نهبندان در مجلس شورای اسلامی در این زمینه  گفت: وضعیت کنونی خشکسالی در کشور بر مسائل بسیاری بخصوص کشاورزی و دامداری اثر نامطلوب داشته است و به‌طور طبیعی عشایر نیز با مشکلات بسیار روبه‌رو شده‌اند. مراد هاشم‌زهی افزود: در این شرایط این عشایر از شهرستان مهاجرت کرده یا در نقطه دیگری از کشور به عشایرنشینی ادامه می‌دهند یا اغلب در شهر ساکن می‌شوند که آن وقت مسائل دیگری مطرح می‌شود که کمترین آن ایجاد اشتغال است.

وی تاکید کرد: مهاجرت عشایر نهبندان، زنگ خطری برای موضوع‌های سیاسی، امنیتی و فرهنگی در این شهرستان مرزی است. هاشم زهی یادآور شد: خالی از سکنه شدن محله‌ها و روستاهای عشایرنشین نهبندان در مباحث فرهنگی هم تاثیرگذار است، باید برای حل این مشکل با فراهم کردن زیرساخت‌های متناسب با نیاز روز عشایر کاری کرد تا از مهاجرت عشایر به نقاط شهری جلوگیری شود. وی وجود عشایر را از دو دیدگاه تامین مایحتاج ضروری و امنیت مرزها بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: تلاش می‌کنیم با تخصیص اعتبارات از سرفصل اعتبارات خاص استان برای عشایر مرزی شهرستان برنامه‌ریزی کنیم تا از مهاجرت، شهرنشین شدن و تبعات آن کاسته شود.

آزاده رضایی- تهران امروز