تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۷ بهمن ۱۳۹۲ زمان انتشار : ۱۹:۲۴

شهروندان:
نمای شهری را باید نخستین جلوه از یک شهر دانست، منظره‌ای که در ذهن و روح شهروندان یک شهر رسوخ می‌کند و همواره در ذهن باقی می‌ماند. مؤلفه‌ای که به لحاظ حقوق شهروندی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما این مهم در شهر تهران تا این لحظه مغفول مانده است.

موضوعی که غفلت از آن موجب شده تا نمای شهر تهران با نوعی درهم ریختگی و آشفتگی مواجه شود و با سرعت نوسازی و کیفیت سازه‌های عمرانی در پایتخت همگام نباشد. وضع غیر قابل اجتنابی که چندی پیش در دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با اعضای شورای شهر تهران نیز مورد تأکید قرار گرفت و در نهایت منجر به تهیه ضوابط و آیین نامه‌هایی در این زمینه شد.

در این باره مهندس علیرضا نادری، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران  اظهار می‌دارد: در ساخت و سازهای پس از دهه ۴۰ هیچ گونه عنایتی حتی به بناهای مجاور وجود ندارد.

وی با اشاره به کم رنگ شدن مباحث مربوط به نمای شهری در ایران از دهه ۴۰ به بعد می‌گوید: طراحان، مسئولان شهری، دانشگاهیان و عموم مردم هر روز از این مقوله دورتر و شکل نمای شهری هر روز بیشتر در گرو تصمیم‌گیری‌های فردی و ارزش‌های روز قرار می‌گیرد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران از منظر شهری به مثابه شاخص و نماد، درجه و کیفیت تمدن و روحیات جمعی هر ملت و قومی یاد می‌کند و آن را حاصل تصمیمات و تصورات مردم یک شهر بر می‌شمارد و می‌گوید: بررسی منظر شهری در مقیاس میانی امری است بسیار مهم و بافت‌ها و بناهای تاریخی شهر را بخش مهمی از هویت تاریخی شهر تشکیل می‌دهد.

وی در توصیف شهر، آن را تصویری ذهنی می‌داند که انسان در چارچوب شخصیتی‌اش آگاهانه یا نا آگاهانه از جنبه‌های خاص از واقعیت فیزیکی موجود تجربه کرده است.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری بر دید شهر گرایانه تأکید می‌کند و می‌افزاید: شهر گستردگی بیشتری را شامل می‌شود و مجموعه المان‌های معماری و محیطی را در کنار هم می‌نشاند.

علیرضا نادری در بحث نماهای ساختمانی سلایق شخصی را دارای بیشترین تأثیر منفی در هویت شهری عنوان می‌کند و می‌گوید: شهر در حیطه عمومی جامعه حقی بر گردن دارد که باید ادا شود.

اگر به نمای ساختمانی واحد بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمان‌ها فکر شود همگونی نمای شهری در کلیت از میان می‌رود. لذا بررسی طرح‌های ارائه شده توسط جمعی از صاحب نظران و مسئولان در مراکز تأیید پروانه‌های ساختمانی ضروری به نظر می‌رسد.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، بررسی میدانی طرح ساختمان‌ها یا بناهای اطراف از لحاظ کیفیت طرح معماری، نمای ساختمان، تناسب حجم آن با ساختمان‌های اطراف و زیبایی طرح و مصالح مورد استفاده را نیز گامی مؤثر در بالا بردن کیفیت نمای شهری عنوان می‌کند.

نادری با اشاره به تدوین ضوابط عام «نما» توسط معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران در سال ۱۳۹۱ که هم‌اکنون به شورای اسلامی شهر تهران برای بررسی ارسال شده است اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: ارتقای منظر شهری کلانشهر تهران، نه در گرو فعالیت‌های سطحی، مقطعی و در نتیجه ناپایدار در مورد آرایش جداره‌های شهری بلکه در گرو اتخاذ رویکردی است که منظر شهری را به مفهوم « تجلی خارجی یک کلیت واحد» که از یک سو در تعامل دائمی و همزمان با لایه‌های گوناگون: نظام فرم شهر (متشکل از نظام‌های پنجگانه: کاربری زمین، حرکت و دسترسی، فضاهای همگانی، فرم کالبدی و منظر شهری) و از سوی دیگر تحت تأثیر بسترهای قانونی، مالی و تشکیلاتی نظام توسعه و مدیریت شهری تحلیل می‌کند.

مهندس نادری با تأکید بر ضرورت مطالعه قبل از هرنوع اقدامی، درباره وضع موجود نمای شهر و شناخت هویت و شرایط امروز تهران به مجموعه اقدامات شناختی در این راستا که در سال‌های اخیر انجام شده اشاره می‌کند و می‌افزاید: فعالیت‌هایی مانند بازنگری بخشنامه‌های پیشین، انتخاب مناطق پایلوت برای ساماندهی نمای ابنیه و تشکیل کمیته تخصصی نما در این مناطق، ساماندهی نمای شاخص شهر و تشکیل کمیته ارتقای کیفی سیما و نمای شهر تهران، به منظور سازماندهی اقدامات مداخله در نماهای ساختمان‌های شاخص احداثی، ساماندهی بناهای مرتبط با شهرداری ازجمله سرای محلات و ساختمان‌های نواحی که خروجی کلی مطالعات فوق، در نهایت منجر به تدوین دستورالعمل و ضوابطی مبسوط و تفصیلی برای ساخت همه ابنیه شهرداری نواحی و همچنین سرای محلات شده، که پس از ابلاغ تحت عنوان ارگان‌های ذیربط، از جمله معاونت اجتماعی و معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران لازم‌الاجرا شده است.

نادری در ادامه با تأکید بر ایجاد یک انضباط کیفیت محور برای دستیابی به چشم‌اندازی مطلوب در شهر به مجموعه فعالیت‌های راهبردی از جمله تدوین مبانی و اصول ساماندهی نمای شهری اشاره می‌کند و می‌افزاید: ارتقای کیفیت بصری و ادراکی منظر شهری با تأکید بر شاخص‌های هویت بخش و معیارهای معماری اسلامی و ایرانی،مطلوبیت سیما و منظر شهری و رسیدن به راهکارهای اجرایی مناسب در خصوص تحقق مدیریت سیما و منظر شهری، اجرایی شدن قوانین و مقررات و دستورالعمل‌های تخصصی این موضوع براساس رعایت هویت اسلامی ایرانی در سیما و منظر شهری، تقویت هویت کالبدی و معماری شهر تهران، بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های موجود کارشناسی و حرفه‌ای و علمی، ایجاد زمینه مناسب جهت هماهنگی محیط‌های آموزشی و تخصصی وحرفه‌ای مرتبط با اهداف مدیریت شهری، افزایش حساسیت شهروندان و انگیزش متخصصین در راستای اهداف مدیریت منظر شهری، مستندسازی فعالیت‌های مفید و صیانت مستمر از دستاوردهای این کمیته است.

 زهره رجب نیا

ایران