رایگان‌طلبی، فرهنگی که باید حذف شود
شهروندان:
این روزها همه جا بحث بر سر سبد کالا و توزیع آن است. از کمیت و کیفیت آن گرفته تا اینکه به چه گروه‌هایی سبد تعلق گیرد، همه و همه بحث‌هایی است که بسیار در محافل خبری و کارشناسی مطرح شده و مورد نقد قرار گرفته است. اقدامی که در ابتدا از سوی دولت با هدفی مشخص دنبال شد اما در میانه راه، مسیری دیگر پیش گرفت.
در این میان اما آنچه شاید مورد نظر قرار نگرفته و بحثی درباره آن نشده، وجود فرهنگی نادرست و آسیب زا در میان گروه‌های زیادی از مردم است که میل به «رایگان طلبی» را اپیدمی کرده است. این فرهنگ، سالیان سال است که در برهه های زمانی مختلف، آسیب‌های خود را نشان داده و اکنون در سبد کالا دیده می‌شود.
میل به «رایگان‌طلبی» در میان مردم، میلی حقیقی و انکار نشدنی است و سال‌ها مردم را بی‌آنکه اندیشه ای درباره میل خود کنند، به رایگان طلبی کشانده است. سبد کالایی که از سوی دولت برای کمک به نیازمندان و درقالب نوعی یارانه اعطا شد، موجی از توقع در میان گروه‌های مختلف مردم برای بهره بری از این سبد ایجاد کرد و حال آنکه بسیاری از افرادی که سبد دریافت کردند، نیازی مبرم به آن نداشتند. چه آنها که از حداقل حقوق قانون کار بهره مند نیستند و چه آنها که حداقل حقوق قانون کار، پول توجیبی روزانه شان است، جملگی متقاضی سبد کالا شدند.
چون سبد رایگان بود و اصولا استفاده از اتفاقی رایگان، حق همه است! وجود فرهنگ «رایگان طلبی» حتی آنها را که ارزش سبد کالا، به اندازه هزینه صرف یک شب شام در رستوران برایشان نبود، متقاضی سبد کرد تا بازهم سیاستی شکست خورده در دولت تجربه شود. اینکه تمامی افراد جامعه خود را محق می دانند تا از یارانه – همانطور که از اسمش بر می آید، برای یاری و کمک به افراد است – استفاده کنند، زاییده فرهنگ «رایگان طلبی» است. فرهنگی که نه تنها در سبد کالا، که در بسیاری از رفتارهای روزمره مردم نیز بروز و ظهور دارد و کافی است نگاهی به میل بسیار استفاده از فضاهای رایگان در جامعه داشته باشیم.
نمایشگاه رایگان، موسیقی رایگان، پارکینگ رایگان و … ده‌ها موضوع رایگان دیگر همراه با میل زیاد مواجه می شود. چندی قبل، همزمان با دهه فجر، استفاده از سینماهای کشور برای یک روز رایگان اعلام شد و بسیاری از مردم مقابل سینماها صف کشیدند. بسیاری افراد، این صف را استقبال مردم از سینماها قلمداد کردند فارق از آنکه این صف، ناشی از وجود فرهنگ رایگان طلبی بود و افراد زیادی بی آنکه بدانند چه فیلمی با چه موضوعی نمایش داده می شود، فقط آمدند از «رایگان» بودن سینما استفاده کنند.
رایگان طلبی گروه‌های زیادی از مردم تا آنجا پیش رفته که در زندگی روزمره بسیاری افراد، به دنبال هر آنچه رایگان باشد – بی آنکه حقشان باشد یا نباشد – می‌گردند و مثل “مفت باشد، کوفت باشد” را عینیت می‌بخشند.وجود فرهنگ رایگان طلبی در میان مردم که شاید سیاست‌های دولت احمدی نژاد، رنگ و لعاب آن را بسیار پر رنگ کرد و به اسم اجرای عدالت، همه مردم را به سمت “رایگان طلبی” بیشتر با دریافت یارانه، کمک‌های نقدی، عیدانه، بنزین نوروزی و … کشاند، چالشی بزرگ پیش روی دولت تدبیر و امید قرار داده است.
این چالش به حدی است که فشارهایی عجیب به دولت برای تغییر برنامه‌ها و رویه‌های اصولی خود وارد کرده و مجبور می‌شود سبد کالا را – بر خلاف آنچه در ابتدا مطرح شده بود – به همه اقشار مردم بدهد و اعطای سبد دوم را نیز منتفی کند و برای اجرای حقیقی هدفمند کردن یارانه‌ها با موانع بسیاری مواجه شود. این در شرایطی است که بخشی از مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی امروز جامعه به همین میل به رایگان طلبی بر می‌گردد و اجرای سیاست‌های اصولی و علمی از سوی دولت برای اداره کشور را با چالش مواجه می‌کند.لازم است تک تک مردم جامعه به نوع نگاهی که به رایگان طلبی دارند بیندیشند و با نگاه نوعی دیگر، در تلاش برای رسیدن حق به حقدار در جامعه و زمینه سازی برای اداره صحیح و اصولی کشور باشند.
فرهنگ رایگان طلبی موجود جامعه بر خلاف آنچه که بسیاری اعتقاد به اجرای عدالت در آن دارند، به واقع عین بی عدالتی است. چنانکه همه افراد در آن از یک سهم برخوردار می‌شوند بی آنکه نگاهی به وضع حال افراد و چگونگی معیشت آنها شود. به راستی اگر قرار است رایگان، خدمت و سبدی به مردم داده شود، باید به نیازمندان واقعی باشد که کمک، تاثیری مستقیم بر زندگی‌شان دارد. دولت در این بین ، نقشی اساسی در پاک کردن فرهنگ رایگان طلبی با تجدید نظر در اجرای سیاست‌ها و واقعی کردن کمک‌ها و خدمات به مردم دارد که اگرچه فرهنگی که چند دهه است در میان مردم به وجود آمده، به راحتی قابل تغییر و حذف نیست.
فرشید اسحاقی
قانون
