دموکراسی؛ پنداری فراملی
شهروندان – محمود اشرفی:
سیاره ما به همین اندازه امروزین بود. اما در ۵۵۰ سـال قبل از میلاد مسیح جمعیتی اندک و پراکنده داشت. آدم‌هایی که آن‌قدر دوری جغرافیایی و اندیشه‌ای داشتند که قرن‌ها طول کشید تا از شکل‌گیری نخستین مظاهر دموکراسی در «دولت شهر آتن» آگاه شوند.
دوری اندیشه گاهی به فاصله حدود دو‌هزاره می‌رسد به‌طوری که مفاهیم بنیادین دموکراسی برای بعضی جوامع در نیمه‌های قرن بیستم آشکار شد. از هزاره‌های دور تا میانه قرن بیستم و سرآغاز هزاره سوم و قرن بیست‌ویکم. هنوز درباره مفاهیم بنیادین دموکراسی آرا و اندیشه‌های گوناگونی وجود دارد. گروهی تبلور دموکراسی را در بازتاب آرای اکثریت می‌دانند و در برابر این نگاه گروه دیگری این امر را دیکتاتوری اکثریت می‌نامند.
این تضارب افکار پیرامون مفهوم دموکراسی، بسامد و تکرار مفهوم دیرین در قالب‌ها و چارچوب‌های متفاوت است. باید از پنجره دیگری به دموکراسی نگریسته شود. زیرا باتوجه به دگرگونی‌های شتابان جامعه بشری به‌ویژه در هم تنیدگی آن دیگر دموکراسی به مفهوم بازگشت به آرای شهروندان در یک محدوده سیاسی به نام کشور نیست. امروز اندیشه دموکراسی‌خواهی‌پنداری فراملی و تنیده در جامعه جهانی است. مبارزه با فقر و حفاظت از محیط‌زیست در گستره ملی امکان‌پذیر نیست. آیا می‌توان بدون توجه به شرایط زیستی سیاره در سطح ملی شرایط زیست‌محیطی مناسبی به وجود آورد.
از همه مهم‌تر تلاش در راه صلح یک پندار دموکراسی‌خواهانه است؛ اندیشه‌ای که تنها از مسیر تفاهم و همکاری بین‌المللی گذر می‌کند. در چنین شرایطی دموکراسی ایالات متحده آمریکا رنگ می‌بازد و نزدیک‌ترین دلیل آن لشکرکشی به عراق است. اسراییل ادعای گسترش مبانی دموکراسی در سطح ملی دارد اما توسعه‌طلبی و شهرک‌سازی و نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان توسط این کشور با موازین دموکراسی نوین سازگاری ندارد. در سطح ملی نیز در اسراییل یهودیان سامی سفاردی در برابر یهودیان اشکنازی که هویت تاریخی و سامی آن‌ها محل تردید است از حقوق چندانی برخوردار نیستند. یهودیان فلاشه اتیوپی تبار نیز شهروند درجه اول به شمار نمی‌روند. درواقع نقطه آغازین پندار نوین دموکراسی در گستره فراملی است. نباید شک داشت که اندیشیدن به صلح جهانی رهاوردی جز صلح منطقه‌ای و کشوری نخواهد داشت. جنگ سرآغاز اندوه و نابود‌کننده بنیان‌های سازندگی است. اندوه و تخریبی که در تمام سیاره با آهنگی کند و تند پراکنده می‌شود. در چنین شرایطی هیچ دولت ملی نمی‌تواند در گستره ملی پایه‌های دموکراسی را بنیان کند.
روز ۱۵ سپتامبر روز جهانی دموکراسی است. شعار امسال این روز «رسا‌تر کردن صدای دموکراسی» است. دبیرکل سازمان ملل در پیام خود به مناسبت روز بین‌المللی دموکراسی تمام سیاستمداران را به شنیدن و احترام گذاشتن به صدای مردم دعوت کرده است. او از تمام شهروندان جامعه جهانی خواسته صدای خود را تنها برای سرنوشت خودشان به کار نگیرند بلکه صدا و تمایلات آن‌ها ترجمان و در برگیرنده تمنیات و آرزو‌های دیگران برای زندگی بهتر برای همه جهانیان باشد.
سیاره دیگر مردمانی پراکنده و بی‌خبر از هم ندارد. برای شهروندان جامعه جهانی دموکراسی‌پنداری فراملی و تنیده در سرنوشت سیاره و ساکنان آن است. امروزه قطع چند درخت در یک روستای دورافتاده ایران خبری بین‌المللی می‌شود.
