رییس جمهوری و من بر احیای شورای سالمندان تاکید داریم
شهروندان:
پیش بینی سازمان بهزیستی کشور حکایت از آن دارد که تا 11 سال آینده تعداد سالمندان کشور از مرز 16 میلیون نفر خواهد گذشت اما در حال حاضر هیچ زیرساختی که بتواند این جمعیت را مورد حمایت قرار دهد در دست ایجاد نیست، علاوه بر آنکه امکانات موجود حالابرای 6 میلیون سالمند هم ناکافی است.
کمبود امکانات و نبود زیرساخت ها در حالی است که شورای ملی سالمندان که در اردیبهشت ماه ۱۳۸۳ و با تاکید آیین نامه اجرایی بند الف ماده ۱۹۲ قانون برنامه توسعه سوم تشکیل شد تا بنا بر پیش بینی تدوین کنندگان این قانون نسبت به رشد صعودی سالمندی در کشور، بتواند تمهیدات لازم را برای حمایت‌های مادی و معنوی از جمعیت بالای ۶۰ سال کشور داشته باشد.
اما پس از ۹ سال از تشکیل این شورا و در حالی که ۱۷ وزیر و رییس نهادهای عمومی در این شورا عضویت دارند، این شورا تاکنون فقط ۵ بار و آن هم در سال های ۸۳، ۸۴، ۸۵، ۹۰ و ۹۱ تشکیل جلسه داده که غیر از وزیر رفاه و تامین اجتماعی وقت، سایر وزرا به اعزام نمایندگان دست چندم خود به این نشست ها اکتفا کرده اند.
اما علی ربیعی: وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید کرد که یکی از اولویت‌های رییس دولت تدبیر و امید، توجه به مسائل سالمندان و تکریم این قشر قابل توجه جامعه بوده علاوه بر آنکه احیای شورای‌های مغفول نیز از برنامه های در راس کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواهد بود. روز گذشته و در نخستین روز از هفته سالمندان و در حاشیه بازدید سرزده علی ربیعی از خانه سالمندان متعلق به اقلیت مذهبی درباره آتیه توجه به جمعیت سالمندان کشور سوال کردیم که وی چنین پاسخ داد:
- شما رییس شورای عالی سالمندان هستید و در این شورا ۱۷ وزارتخانه و نهاد عمومی دولتی عضو این شورا هستند اما در سال های گذشته نه تنها روسای جمهوری از حضور در این شورا و ساماندهی وضعیت سالمندان تمکین نکردند بلکه سایر اعضای شورا هم به تبعیت از رییس دولت، موانعی پیش پای اقدامات شورا ایجاد کردند از جمله وزارت بهداشت که در دوره های گذشته در مقابل قدم های شورای ملی سالمندان مشکل آفرین بوده است. شما امروز به عنوان وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی چگونه می خواهید ۱۷ عضو شورا را نسبت به حضور قطعی در جلسات شورا، برگزاری مستمر جلسات شورا و همچنین دستیابی به نتایج عملی حاصل از وظایف اعضای شورا مجاب کنید؟
ما امروز حدود ۶ میلیون سالمند در کشور داریم و در سال ۲۰۲۰ با ۱۶ میلیون سالمند مواجه خواهیم بود. آقای روحانی در بحث های خود تاکید جدی داشت که این شورا را فعال کنیم و فکر می کنم وقتی از حمایت رییس جمهوری برخورداریم حتما به سیاق گذشته عمل نخواهد شد. من حدود یک ماه است که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی فعال شده ام و در این مدت، حاشیه سازی های فعالیت شرکت های سرمایه گذاری انرژی زیادی از من گرفت. به محض اینکه از این مسائل عبور کنم نخستین گام من احیای مجموعه شوراها در جهت تقویت رفاه اجتماعی است که دبیرخانه آن هم در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مستقر است. در حالی که رییس جمهوری هم نسبت به احیای شوراها تمایل بسیار دارد می خواهیم طرحی را اجرا کنیم که وزرا هم درگیر مسائل انسانی و اجتماعی شوند که البته این طرح مبتنی بر ابراز تمایل وزرا و خانواده های ایشان به چنین فعالیت هایی است. فکر می کنم دولت تدبیر و امید در این زمینه متفاوت خواهد بود و ما هم در وزارت تعاون اهتمام خواهیم داشت.
- نخستین جلسه شورای ملی سالمندان در دوره وزارت شما چه زمان برگزار می شود؟
من درخواست سوابق شورای ملی سالمندان را داده ام تا سوابق مورد بررسی قرار گیرد. از رییس سازمان بهزیستی هم خواهش کردم که بحث های اولیه را آماده کند. می خواهیم برنامه مشخص داشته باشیم تا پس از ایجاد این آمادگی، یک برنامه مشخص توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تدوین شود که مرکز این اقدامات در سازمان بهزیستی خواهد بود. فکر می کنم بهتر است عجله نکنیم و با تدبیر حرکت کنیم. من حدود یک ماه را برای برنامه ریزی های اولیه و پیش از دعوت به جلسه شورای ملی سالمندان اختصاص می دهم تا تشکیل جلسه با برنامه مشخص همراه شده و ثمربخش باشد.
درخواست سالمندان از وزیر برای حضور بیشتر
علی ربیعی در نخستین بازدید خود از خانه سالمندان به عنوان یکی از مراکز متبوع وزارتخانه اش با استقبال گرم زنان و مردان کهنسالی مواجه شد که یا هیچ خویش و قومی نداشتند یا توسط فرزند و اقوامشان به این مرکز منتقل و فراموش شده بودند. مدیر مرکز به «اعتماد» گفت که برخی از سالمندان ساکن در این مرکز دارای فرزندان بسیار هستند اما سال هاست که در این مرکز بدون هیچ ملاقات کننده یی تنها مانده اند. ربیعی هم در مواجهه با سالمندانی که دلتنگ فرزندان شان بودند خود را فرزند آنها نامید و قول داد که به آنها سرخواهد زد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که تحصیلات خود را در حوزه علوم انسانی تکمیل کرده، در حاشیه این بازدید به خبرنگاران گفت: «مدت ها بود که تصمیم داشتم مراکز سالمندی را از نزدیک مورد مطالعه قرار دهم. مطالعات جمعیت شناسی ما نشان می دهد که جمعیت سالمندان ما طی دهه های آتی بیش از این رو به گسترش خواهد بود اما متاسفانه آمادگی ساختاری زیادی برای رسیدگی به مسائل سالمندی در کشور وجود ندارد. شاید هم به لحاظ جوان بودن جمعیت، نیاز به مطالعه و برنامه ریزی برای سالمندی کمتر احساس می شده اما فکر می کنم از امروز نیاز داریم که جمعیت شناسان، جامعه شناسان و اقتصاددانان ما مطالعات میان رشته یی درباره مسائل سالمندی در ایران آینده را در دست داشته باشند. ما با کمبود پزشک سالمندان مواجه هستیم در حالی که با ازدیاد متخصص اطفال مواجهیم. با توجه به سرعت شهر نشینی و فرآیند زندگی شهری در ایران، سبک زندگی به ضرر سالمندان در حال تغییر است. چنانکه در گذشته شاهد زندگی سالمندان در کنار خانواده بودیم که این اتفاق منجر به سهولت انتقال ارزش های نسلی و مانوس شدن کودکان با پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و همچنین تجلی بیشتر عاطفه های خانوادگی می شد اما امروز با فرآیند طبیعی و اجتناب ناپذیر شهر نشینی و زندگی آپارتمانی مواجهیم که این اتفاق، زندگی نسل های متعدد در کنار هم را با محدودیت روبه رو کرده است.»
ربیعی افزود: «ما در آینده با سالمندانی روبه رو خواهیم شد که از محله و نظام فامیلی و نظام خانوادگی خود دور می شوند و دچار مسائل خاص خود خواهند شد. به همین سبب ما، به ویژه در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در بخش رفاه اجتماعی وظیفه داریم که مطالعات سالمندی را تقویت کنیم و از امروز برای دو دهه آینده ایده ها و برنامه ها و زیر ساخت های مورد نیاز را طراحی کنیم. در عین حال، دولت همان گونه که مکلف به برنامه ریزی برای کودکان است، برای سالمندان هم تکالیفی دارد اما در اجرای این تکالیف باید به ظرفیت های فرهنگی و توان نهادهای اجتماعی سنتی در جامعه توجه کنیم. متاسفانه بخش اعظمی از سنت های نهفته ما، امروز تقریبا منفعل شده که باید آنها را دوباره به جامعه برگردانیم و روح خیر جمعی و کار برای افراد آسیب دیده یا در معرض آسیب دیدگی را در جامعه احیا کنیم. باید جامعه از سیاست زدگی دور شود و بازگشتی داشته باشیم به مسائلی که در عمق جامعه ما می گذرد و ما بی تفاوت از کنارش می گذریم.»
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پایان این بازدید در دفتر یادبود خانه حضرت مریم چنین نوشت: «به نام لطیف. از اینکه فرصتی یافتم در جمع عزیزان سالخورده و فداکاران خدمتگزار، خواهران راهبه و برادر کشیش حضور یابم بسیار خوشحالم. از خدای مهربان و لطیف برای همه دست اندرکاران امر خیر نگهداری از سالمندان آرزوی صواب و آخرتی آباد می نمایم. با خدا عهد می بندم همه توانایی خود را برای بهبود وضعیت زندگی آسیب دیدگان و گروه های خاموش به کار بندم.»
بیش از ۳۰ درصد سالمندان زیر خط فقر هستند
نتایج مطالعات دبیرخانه شورای ملی سالمندان حکایت از آن دارد که در حال حاضر ۲/۸ درصد از جمعیت کشور و حدود ۶ میلیون نفر، بالای ۶۰ سال سن دارند که مطابق تعریف قانون تشکیل این شورا، این افراد سالمند محسوب می شوند و تعداد این جمعیت تا سال ۱۴۰۴، حدود ۳ برابر افزایش می یابد. ۲/۸۶ درصد سالمندان با فرزندان و خانواده های خود زندگی می کنند و ۸۰ درصد سالمندان دارای خانه ملکی هستند. ۲۸۵ هزار سالمند تحت پوشش بهزیستی و یک میلیون و ۷۰۰ هزار سالمند بازنشسته هم تحت پوشش بیمه های تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی و سایر بیمه ها قرار دارند در حالی که حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار سالمند نیز تحت پوشش کمیته امداد و طرح شهید رجایی هستند که با تجمیع آمار سالمندان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امداد می توان نتیجه گرفت که بیش از ۳۰ درصد سالمندان کشور زیر خط فقر قرار دارند.
بر مبنای بررسی این دبیرخانه حدود ۲۰ درصد از سالمندان کشور از هیچ بیمه یی استفاده نمی کنند در عین حال که فقدان بیمه مراقبتی برای سالمندان یک معضل قابل توجه در خدمات حمایتی برای این قشر از جامعه است. در حال حاضر به ازای هر یک میلیون سالمند، فقط یک متخصص طب سالمندی در کشور فعال است در حالی که ۳/۵۱ درصد سالمندان پس از ۶۰ سالگی در بیمارستان بستری می شوند و۲۰ درصد سالمندان توانایی انجام امور خود را ندارند. بنابر بررسی این دبیرخانه همچنین تنها ۳۰ درصد سالمندان تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند علاوه بر آنکه ۵۰ درصد از سالمندان دارای اختلال حرکتی هستند و نرخ معلولیت بارز در جامعه سالمندان کشور ۲/۴ و سه برابر جمعیت عمومی است. همچنین ۳۷ درصد سالمندان کشور دچار اختلالات روحی و روانی هستند و در حالی که فقط ۱۵ درصد سالمندان بالای ۶۰ سال در کشور شاغل هستند، ۸۵ درصد این قشر هیچ شغلی ندارند.
بنفشه سام گیس – اعتماد
