ظرفیت‌های تشکل‌های بخش خصوصی در مسئولیت‌پذیری اجتماعی
شهروندان – هادی حدادی*:
هر روزه آن‌قدر صاحبان و مدیران کسب و کار با مشکلات، معضلات و بحران‌های زیاد و متنوعی در کار و کسب خود روبرو هستند که گاه از ظرفیت و توان فیزیکی و روحی و روانی انسان فراتر می‌رود.
در عین تأکید بر حل مشکلات فضای کسب و کار کشور به ویژه در مقطع کنونی و اذعان به اصل پذیرفته‌شد تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم بهبود و رونق فضای کسب و کار بر زندگی عامه مردم؛ توجه به مسئله‌ای کلیدی برای همه ما فعالان بخش خصوصی، مهم به شمار می‌رود.
روی سخن با این گروه ثروت‌ساز و کارآفرین جامعه از منظری دیگر است. صاحبان سرمایه و کسب و کار نیز همانند سایر گروه‌های اجتماعی کم و بیش شاهد حجم و گوناگونی زیاد معضلات و آسیب‌های اجتماعی در پیرامون زندگی روزمره خود هستند که صحنه‌ها و مناظر ناراحت‌کننده‌ای را به پیش چشمان می‌گذارد.
بخش نگران‌کننده‌تر موضوع، پیش‌بینی روند رو به رشد فقر و آسیب‌های اجتماعی متعقب آن، به دلیل شرایط اقتصادی کشور اعم از تورم شدید، بیکاری بالا، تحریم‌های فزاینده و البته بودجه انقباضی دولت در سال آینده است. این موضوعات، زندگی اقتصادی همه شهروندان و صد البته صاحبان کسب و کار را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
چرا صاحبان سرمایه باید حساس باشند؟
آسیب‌های اجتماعی، از گونه آسیب‌هایی است که تاثیرات و تبعات آن تنها محدود به محدوده‌ای خاص نمی‌ماند و اثرات آن به سرعت به سایر بخش‌ها سرایت می‌کند. اتفاقاً شاید بخش سرمایه‌گذاران و کارآفرینان جامعه، جزو اولین بخش‌هایی باشد که از آسیب‌های اجتماعی تأثیر می‌پذیرد. آسیب‌های اجتماعی حاکم بر بخشی از یک جامعه، مستقیم و غیر مستقیم، ثبات و امنیت و بهره‌وری کلیه سازمان‌ها و کسب و کارهای مستقر در آن جامعه را هم تهدید می‌کند.
مشکلات اجتماعی، غیر از تأثیرات روانی و فردی که بر خود ما صاحبان و مدیران کسب و کار و خانواده‌های‌شان می‌گذارد، بر خانواده‌ها و افراد دیگر که مستقیم و غیر مستقیم برای ما و یا با ما کار می‌کنند، اثرات منفی می‌گذارد. کارکنان سازمان‌ها تحت تأثیر این آسیب‌ها و دغدغه ها، اضطراب و استرس‌های زیادی را متحمل می‌شوند که می‌تواند راندمان و کارایی آنها را در سازمان به شدت کاهش داده و حتی منجر به واکنش‌های رفتاری سوء در قبال سازمان گردد.
منافع ناشی از مشارکت اجتماعی
مشارکت سازمان‌ها و صاحبان سرمایه در جلوگیری و یا کاهش فقر و معضلات اجتماعی، می‌تواند منافع ملموس و غیرملموس زیادی را برایشان در پی داشته باشد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
• مشروعیت و اعتماد ایشان را در میان کارکنان تقویت می‌کند؛
• روحیه و انگیزه و نگاه مثبت را در بین کارکنان بهبود می‌دهد؛
• نام و نشان و برند سازمان و صاحبان کسب و کار در میان مشتریان بالقوه و بالفعل اعتبار می‌بخشد؛
• به واسطه تقویت احساس معنویت، نیرو و انرژی مطلوب‌تری برای ادامه فعالیت به صاحبان کسب و کار می‌بخشد.
نقش تشکل‌های اقتصادی در گسترش فرهنگ «مسئولیت‌پذیری اجتماعی»
چندی پیش در جلسه هیئت مدیره یکی از سندیکاهای مشهور پیمانکاری کشور، در کمتر از چند دقیقه، نزدیک به ۷۰۰ میلیون ریال کمک نقدی برای یک NGO خیریه جمع‌آوری گردید. این مثال خود گویای توان و ظرفیت قابل توجه این بخش از سازمان‌های جامعه مدنی است. تشکل‌های اقتصادی امکانات و ظرفیت‌های زیادی برای نقش‌آفرینی و جهت‌دهی به کمک‌های مادی و معنوی در اختیار دارند که می‌تواند تأثیرات بزرگ و ماندگاری بر جای گذارد. به نظر می‌رسد نقشی که مدیران و فعالان انجمنی و تشکلی در گسترش فرهنگ مسئولیت‌پذیری اجتماعی می‌توانند بازی کنند کمتر گروه دیگری در جامعه امکان ایفا کردن دارد.
این حوزه فعالیت حتی در آزادترین اقتصادهای دنیا و سرمایه‌داری‌ترین سیستم‌های اقتصادی امری پذیرفته شده است و مورد تأکید سازمان‌های بین المللی نیز قرار دارد. حتی مثال هایی از آن را می توان در کشورهای همسایه خود از قبیل ترکیه مشاهده نمود.
ظرفیت‌های تشکل‌های اقتصادی کدام است؟
ظرفیت‌ها و امکاناتی که انجمن‌های کسب و کار و کارفرمایی در اختیار دارند، عبارت است از:
• دسترسی و نزدیکی به صاحبان کسب و کار
• دسترسی به شبکه اجتماعی صاحبان کسب و کار و سرمایه از قبیل جلسات، نشست‌ها و گردهمایی‌های ایشان
• دسترسی به رسانه‌های نزدیک به ایشان از قبیل روزنامه‌ها، مجلات، سایت‌ها و خبرگزاری‌ها
• مشروعیت و مقبولیت و اعتبار تشکل‌ها در نگاه صاحبان کسب و کار
• مقبولیت و اعتبار تشکل‌های اقتصادی در پیش سایر انجمن های جامعه مدنی و اجتماعی
نکته آخر اینکه، تشکل‌های اقتصادی با وجود همه مشکلات، محدودیت‌ها و تنگناهایی که دارند و همگان با آن آشناییم، باید این مهم را جدی بگیرند. نقش‌آفرینی ایشان در حوزه توسعه و ترویج مسئولیت‌پذیری اجتماعی، می‌تواند هم مشروعیت و اعتبار تشکل‌ها در بین اعضاء و دیگر گروه‌های اجتماعی را افزایش دهد، هم می‌تواند به شکل‌گیری اعتماد و سرمایه اجتماعی در بین اعضاء کمک کند، هم می‌تواند جایگاه و اعتبار صاحبان سرمایه در افکار عمومی جامعه را بهبود دهد، هم می‌تواند گرهی از گره‌های فروبسته اجتماعی باز کند و اجری معنوی را برای خود و اعضاء ایجاد نماید که زیست اخلاقی و معنوی را در جامعه تحکیم کند.
* مدیرعامل مؤسسه پویشگران عرصه سوم
