احیای تشکل‌های زیست‌محیطی با محوریت زنان خانه‌دار
شهروندان:
در ایران حدود 17 هزار تشکل مردم نهاد و غیردولتی وجود دارد که این تعداد در مقایسه با کشورهای مشابه بسیار کم و از نظر آماری حدود دو درصد این کشورهاست و این در حالی است که حداکثر 5 درصد آنها مرتبط با مسائل زیست محیطی هستند و این امر هیچ تناسبی با بحران‌ها و معضلات زیست محیطی جاری کشور ندارد.
در چنین شرایطی جا دارد دولت، مجلس شورای اسلامی، شوراهای اسلامی شهر و نهادهای عمومی نظیر شهرداری‌ها بیش از پیش زمینه مشارکت هر چه بیشتر این گروه‌ها را فراهم آورند. این تشکل‌ها اگر خوب حمایت و راهبری شوند بسیاری از مشکلات زیست محیطی کشور شناسایی و زمینه جلب مشارکت‌های عمومی برای حل آنها فراهم خواهد شد. با توجه به اینکه محیط زیست مرتبط با سلامتی مردم است، یک دستگاه خاص نمی‌تواند در این عرصه به تنهایی تمام موضوعات مرتبط به آن را انجام دهد.
در این ارتباط حضور مؤثر تشکل‌های مردمی برای ارتقای دانش عمومی زیست محیطی و همکاری بین بخشی تنها راهکار حفاظت از محیط زیست است، اما متأسفانه تعداد این تشکل‌ها در استان تهران بسیار کم بوده و در بسیاری از شهرستان‌ها حتی یک تشکل هم وجود ندارد. در این باره با “محمدهادی حیدرزاده مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران” به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
- متأسفانه یکی از مشکلات زیست محیطی در استان تهران کمبود یا نبود تشکل‌ها یا همان ngo هاست و برای نمونه می‌توان به جنوب شرق استان تهران با ۴ شهرستان اشاره کرد که یک تشکل هم ندارد. برای این منظور چه برنامه‌هایی مدنظر دارید؟
در خصوص تأسیس و راه‌اندازی تشکل‌های مردمی باید ریشه‌یابی صورت گیرد. ظهور و توسعه ngoها در ایران زمان کوتاهی داشته به‌طوری‌که در یک دوره به صورت قارچ‌گونه گسترش داشته‌اند و در دوره‌ای به شدت کم شدند. افول فعالیت آنان نیز دلایل متعدد داشته و یکی از مهم‌ترین این دلایل مسئله اقتصادی است. اساسا فعالیت داوطلبانه در دنیا زمانی شکل می‌گیرد که حداقل نیازهای اقتصادی برآورده شده باشد همچون فعالیت‌های داوطلبانه ای که در اروپا صورت می گیرد. وقتی در حال حاضر دانشجویان ما در حداقل نیازهای خود مانند هزینه حمل‌و‌نقل مانده‌اند شاید فعالیت داوطلبانه در قالب تشکل را نتوان ایجاد کرد.
متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم فرق بین حزب و ngo در کشور را معنادار کنیم. بین فعالیت داوطلبانه و فعالیت‌های سیاسی شفافیت صورت نگرفته است. در یکسری موارد وزارت کشور ngo را به شکل حزب می‌بیند تقصیری هم ندارد چرا که شفافیت این موضوع در کشور وجود ندارد. به هر حال ما در استان تهران مصمم هستیم توسعه تشکل‌ها به صورت کیفی باشند نه کمی. بارها در نشست‌هایی که در دوره خانم ابتکار به عنوان ریاست سازمان حفاظت محیط زیست در دفتر مشارکت‌های مردمی این سازمان فعالیت داشتم در این باره نیز تأکید می شد. زمانی که رئیس تشکل‌های زیست محیطی آلمان به ایران سفر کرده بود، در کشور ۸۰۰ تشکل زیست محیطی داشتیم. وقتی این مسئول از ما در مورد تعداد این تشکل‌ها پرسید با خجالت این تعداد را عنوان کردیم در حالی‌که وی گفت ۴۰ تشکل کیفی در کشورشان دارند و همه می دانیم تشکل صلح سبز آنان دنیا را اداره می‌کند. ما نیز نباید خیلی به دنبال اعداد و ارقام باشیم بهتر است به این فکر باشیم که چقدر می‌توانیم مشارکت جمع کنیم.
- لطفا در مورد برنامه‌هایی که برای جمع آوری مشارکت‌های مردمی دارید بیشتر توضیح بفرمایید!
مشارکت می‌تواند از میان دانشجویان، دانش‌آموزان و زنان خانه‌دار باشد. البته امروز نگاه دانشجویان کاملا متفاوت شده و دید آنان بیشتر به سوی منفعت اقتصادی است. ما نیز بیشتر توان خود را روی مشارکت دانش‌آموزان و زنان خانه دار گذاشته‌ایم زیرا آنها تنها گروهی محسوب می‌شوند که با وارونگی رفتار مواجه نیستند. متأسفانه بیشتر اقشار کشور دچار وارونگی رفتار هستند و با همه چیز مخالفت می‌کنند.
خوشبختانه در دانش آموزان هنوز این اتفاق نیفتاده است. زنان خانه دار نیز به دلیل اینکه به دنبال فضایی هستند تا از جامعه حذف نشوند می‌توانند برای انتقال فرهنگ زیست محیطی به این سازمان کمک کنند.
در استان تهران بیشتر روی دو گروه یاد شده متمرکز هستیم. امسال هفته درختکاری را با کودکان برگزار خواهیم کرد تا یک جنبش عظیمی با کمک آنان در سطح کشور ایجاد کنیم. حتی پیشنهاد شده مقام معظم رهبری امسال با یک کودک درختکاری کنند تا بتوانیم ورود کودکان و نوجوانان را در بحث محیط زیست با موضوع درختکاری آغاز کنیم. اولویت دوم نیز همانطور که گفته شد زنان خانه دار هستند که در قالب پاتوق‌های محله‌ای و سراهای محله فعالیت خواهند کرد.
- دیدی که در کشور ما نسبت به مسائل زیست محیطی وجود دارد مناسب این سازمان با این اهمیت و حجم فعالیت نیست و گاها همکاری لازم بین این سازمان و ادارات دیگر نیز وجود ندارد. برای رفع این مشکل چه اقداماتی مدنظر دارید؟
هماهنگی بین بخشی کلید بهبود این وضعیت است. اول هماهنگی باید صورت گیرد بعد جریان مشارکت. در این‌باره در قالب تفاهمنامه‌هایی با شهرداری و آموزش و پرورش برخی اهداف را پیش خواهیم برد. در حال حاضر تعداد دانش آموز در سطح کشور کاهش یافته و آموزش و پرورش ۵۰ هزار معلم مازاد دارد. در شهر تهران بسیاری از کلاس‌ها به حد نصاب نمی‌رسند. در منطقه یک شاید سه‌مدرسه دولتی پایه اول وجود داشته باشد لذا در دولت بحثی صورت گرفت تا این ۵۰ هزار معلم به عنوان بازوی توانمند سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت کنند. از این دست تفاهمنامه‌ها در موضوعات دیگر نیز وجود دارد که انشاءا… برای محقق شدن آنها حتما پیگیری‌های لازم انجام خواهد شد.
مجلس نیز در این‌باره مصوبات خوبی دارد منتها باید بدنه سازمان حفاظت محیط زیست هم به لحاظ منابع مالی و هم انسانی تقویت شود. همه اینها منوط به این است که هماهنگی بین بخشی اخذ شود، کار سختی هم نیست چرا که مشی رئیس سازمان در دولت تدبیر و امید نیز به این سمت است. خوشبختانه ریاست محترم جمهور نیز حمایت خوبی دارند و با فعالیت مجدد شورای عالی محیط زیست که در طول هشت سال گذشته غیرفعال بود، نشست‌ها و مصوبات خوبی داشته‌ایم.
مینا شمسی
قانون
