فصل سرما و دعا برای تکرار نشدن حادثه شین آباد!
شهروندان:
فرا رسیدن فصل سرما در سال جاری و لزوم استفاده از وسایل گرمایشی در مدارس، ناخودآگاه حادثه تلخ آتش سوزی در یک کلاس دبستان دخترانه شین‌آباد آذربایجان غربی و سوختگی کودکان معصوم و بی گناهی را به خاطر می آورد که قربانی بی توجهی مسئولین آموزش و پرورش و مدیران شرکت گاز شدند.
حادثه ای که هرچند بی سابقه نبود ولی نوع آن و عدم پذیرش مسئولیت آن از سوی مسئولین، آن را متمایز از دیگر حوادث دانش آموزی کرد. به قول دوستی این حادثه که چند پدر و مادر را عزادار و چندین خانواده را به خاک سیاه نشاند، ا
ن شاء الله که تلنگری باشد به مسئولین آموزش و پرورش تا نسبت به مناسب سازی و استاندارد کردن سیستمهای گرمایشی مدارس اقدام کنند. در همین ارتباط جبار کوچکی نژاد، نماینده مردم رشت و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، نهم آبان ماه در جلسه شورای اداری شهرستان رشت، از اختصاص یک هزار میلیارد ریال برای تجهیز وسایل گرمایشی مدارس کشور خبر داد.
وی با اشاره به حادثه تلخ دانش آموزان روستای شین آباد، افزود: امیدواریم این میزان تخصیص اعتبار، مشکلات مدارسی را که جان دانش آموزانشان به دلیل نداشتن وسایل گرمایی مناسب در معرض خطر است، رفع کند. کوچکی نژاد با بیان اینکه بسیاری از مدارس با توجه به برخورداری از گاز هنوز از بخاری‌های نفتی استفاده می کنند، گفت: برای رفع خطرات احتمالی و جذب بخشی از اعتبار تخصیص یافته در این زمینه باید جلسات هماهنگی با نوسازی مدارس استان برگزار شود.
همچنین به گفته عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، چنانچه توسط شرکت گاز در مهلت تعیین شده سهم آموزش و پرورش برای تجهیز مدارس به سیستم گرمایشی استاندارد پرداخت نشود به تکرار حادثه شین آباد می انجامد.
محمود نگهبان سلامی با تاکید بر این نکته که شرکت گاز باید هرچه سریع تر سهم آموزش و پرورش از محل افزایش هزینه گاز را به منظور تجهیز مدارس به سیستم های گرمایشی پرداخت کند، می‌افزاید: در صورتی که همکاری لازم برای محقق شدن سهم آموزش و پرورش از سوی شرکت گاز انجام نشود مسئولین اعم از وزیر نفت و نیرو برای ارائه پاسخ باید به مجلس حاضر شوند.نماینده مردم خواف و رشتخوار در مجلس، در ادامه با اشاره به این موضوع که هم اکنون درآمد حاصل از افزایش بهای گاز به حساب خزانه واریز می شود اما به جای اینکه سهم آموزش و پرورش برای تجهیز به سیستمهای گرمایشی استاندارد پرداخت شود، در قالب یارانه نقدی به جیب خانواده‌ها واریز می شود.نگهبان سلامی یادآور شد: پرداخت سهم آموزش و پرورش از سوی شرکت گاز برای تجهیز مدارس از محل افزایش ۱۰۰ ریالی هزینه گاز که رقمی معادل۲۰۰ میلیارد تومان خواهد بود به برچیده شدن بساط حوادث مترقبه که ناشی از استفاده نامناسب از وسایل گرمایشی است منجر می شود.
بخاری استاندارد در مدارس؛ خواسته والدین
بسیاری از والدین بویژه در شهرها و روستاهای مناطق سردسیر و کوهستانی کشور نگران استفاده از بخاری های نفتی و گازی برای گرم کردن کلاس های مدارس هستند. منصور نوری، پدر دانش آموزی کلاس چهارمی در یکی از مدارس شهرستان زابل با اشاره به این موضوع که استفاده از بخاری نفتی در مدارس به شدت خطرآفرین است، می افزاید: شوخی و شیطنت بچه ها در این قبیل مدارس هر آن ممکن است باعث حادثه ای مشابه مدرسه شین آباد شود.
محمد رضا باقری، ساکن یکی از روستاهای کاشان که دو دختر محصل دارد، علاوه بر خطر آتش سوزی، تولید دود و بوی نفت در کلاس های درس را یک عامل بیماری زا برای کودکان می داند و در ادامه می گوید: اگر مسئولین، همه بچه ها را مانند فرزندان خود می دانند باید برای حفظ سلامت دانش آموزان در مدارس، از بخاری های استاندارد استفاده کنند.
محمد رضا شیخ، ساکن شهرستان پاکدشت که فرزندش دانش‌آموزش کلاس سوم ابتدایی در یک دبستان دولتی است، وسایل گرمایشی و سرمایشی را یکی از تجهیزات ضروری مدارس می داند و می گوید: به نظر من باید مدارس فاقد این وسایل را به کلی تعطیل کنند، چرا که در کوران سرما و هرم گرما انسان به تنها چیزی که هرگز فکر نخواهد کرد، درس و مشق است. او که طبع ظریف و روحیه طنزپردازانه ای دارد در ادامه می افزاید: چند سال پیش تبلیغی از تلویزیون پخش می شد که مدعی بود محصول یک شرکت در گرمای تابستان، سرمای مطبوع و در سرمای زمستان، گرمای مطبوع تولید می کند و در بسیاری از مدارس ما دقیقاً برعکس آن تبلیغ رواج دارد، یعنی تحمل سرما در زمستان و تحمل گرما در چله تابستان.
کریم قرنجیک از روستاییان بخش گلیداغ شهرستان مراوه تپه در استان گلستان در زمینه وسایل گرمایشی در مدارس می گوید: تا چند سال قبل در مدرسه روستای ما بخاری غیر استاندارد استفاده می شد که این نوع بخاری، خود تهدیدی برای سلامت دانش‌آموزان است. ولی خوشبختانه در سال‌های اخیر نسبت به تعویض بخاری های نفتی اقدامات خوبی در روستای ما و دیگر روستاهای منطقه انجام شده است.
سیستمهای گرمایشی یا سیستم حرارتی مرکزی
تهیه، تأمین و بهره وری از سیستم های سرمایشی و گرمایشی مدارس یکی از مهم ترین وظایف سازمان توسعه و تجهیز مدارس ایران است. به همین دلیل طی تماسهایی نظرات معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، در باره وضعیت وسایل گرمایشی در فصل سرما و چگونگی اقدامات تأمین ایمنی و استاندارد آنها در مدارس سطح کشور را جویا شدیم.
دکتر مرتضی رئیسی در این زمینه می گوید: بخشی از فضاهای آموزشی که عمدتاً در دهه اول یا دوم انقلاب ساخته شده اند، بیشتر در مناطق دارای جمعیتی کمتر از ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر کشور است که برای گرمایش از وسایل نفتی یا گازی استفاده کرده اند. بنابر این، از مجموع ۵۰۰ هزار کلاس، ۱۵۰ هزار کلاس نیازمند در مناطق سردسیری دائماً دارای بخاری نفتی یا گازی بوده که این، استاندارد وزارتخانه نیست. هدف اصلی ما این است که کار عملیاتی تبدیل به سیستم حرارتی مرکزی یا پکیج حرارتی مناطق سرد و یخبندان را تأمین کنیم. وی در ادامه، استاندارد نبودن وسایل گرمایشی مدارس را معلول کمبود یک هزار میلیارد تومان اعتبار می داند که تأمین هزینه آن ممکن نیست.
به گفته رئیسی در همین ارتباط، امسال در قانون سال ۱۳۹۲ از ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل عوارض گاز مصرفی کشور، ۱۰۰ میلیارد تومان تأمین شده است. بر این مبنا، اجرای تأمین سامانه حرارتی در محروم ترین مناطق شروع می شود. رئیسی در ادامه با اشاره به حوادثی که سال گذشته در برخی مدارس کشور روی داد و تعداد کلاس ها در این مدارس غالباً یک یا دو کلاس بوده، پیرامون استانداردسازی وسایل گرمایشی بیان می کند: سیستم حرارتی گرمایش تابشی برای مدارس یک یا دو کلاسه تأمین است و در حال حاضر ۱۵هزار دستگاه حرارتی تابشی نصب شده و ۳۰ هزار دستگاه بخاری تابشی دیگر در جریان ورود به کشور است.
بیش از ۲۰۰۰ مدرسه در سطح استان چهارمحال و بختیاری به انواع بخاری های استاندارد مجهز شده و بزودی مورد استفاده دانش آموزان قرار می گیرند. ابوالقاسم علیاری، مدیر کل نوسازی مدارس استان چهارمحال و بختیاری، با ذکر مطلب فوق می گوید: خوشبختانه بخاری غیر استاندارد در مدارس این استان وجود ندارد، و از طریق سازمان نوسازی مدارس کشور ۵۴۸ بخاری تابشی به این استان تحویل شده است. به گفته علیاری، این بخاری ها در مناطق عشایری کوهرنگ، سامان، لردگان، فلارد، میانکوه، خان میرزا، اردل، کیار و فارسان توزیع شده اند.
هیزم؛ وسیله گرمایشی مدارس کهگیلویه!
و اما به گفته سید علی محمد بزرگواری، نماینده مردم کهگیلویه، چرام و لنده در مجلس شورای اسلامی بیش از یک هزار روستای این استان از نعمت گاز محروم هستند. به همین علت کلاس های درس این مناطق به وسیله بخاری گرم می شوند که تعدادی از آنها حتی هیزمی است. به گفته این نماینده مردم، در حالی که مدارس یک هزار روستای این استان با هیزم و بخاری نفتی گرم می شوند، آن وقت صحبت از هوشمند‌سازی مدارس چه معنایی دارد؟!
وی می‌افزاید: در دوران وزارت قبلی شاهد اتفاقات آتش سوزی بودیم که دانش آموزان دبستانی بی گناهی به خاطر نبود سیستم گرمایشی مناسب در آتش سوختند، اما مسئولین ارشد وزارتخانه حاضر به استعفا نشدند. وی با اشاره به اینکه مناطقی مانند بهمئی، سرآسیاب، دیشموک و لیکک با مشکلاتی از این دست مواجه هستند، اضافه کرد: عمدتاً دهستان های استان از نعمت گاز محرومند و در بخش و حوزه انتخابیه من حدود ۳۵۰ روستا از نعمت گاز محروم هستند که در کل استان این عدد به بیش از یک هزار روستا می رسد، که در بیشتر این روستاها بین ۵۰ تا ۱۰۰ خانوار زندگی می کنند. این در حالی است که آب و برق این روستاها نیز اخیراً تأمین شده است.
مدیر کل آموزش و پرورش استان اردبیل، در ارتباط با وضعیت وسایل گرمایشی مدارس در آن استان می گوید: استانداردسازی سیستم گرمایشی مدارس از مهم ترین برنامه های این اداره کل است. احمد محمود زاده می افزاید: با توجه به وضعیت آب و هوای استان و سردسیر بودن منطقه، توجه به سیستم گرمایشی مدارس و استانداردسازی وسایل گرمایشی جزء برنامه های اولویت دار آموزش و پرورش استان می باشد و در این زمینه اقدامات لازم انجام شده است.
به گفته محمود زاده همزمان با آغاز سال تحصیلی و بر اساس هماهنگی های به عمل آمده، کلیه مدارس استان مورد بازرسی قرار گرفته به طوری که در سطح استان، بخاری غیر استاندارد در مدارس مورد استقبال قرار نمی گیرند و در صورت وجود هر گونه نقص در وسایل گرمایشی بلافاصله نسبت به رفع آن اقدام می شود. از طرف دیگر قراردادهای لازم بین شرکت های مرتبط و سازمان تجهیز و نوسازی مدارس منعقد شده است تا در طول فصل سرما رفع نواقص سیستم گرمایشی مدارس در کوتاه ترین زمان ممکن انجام پذیرد. ضمن آنکه شیوه های استفاده صحیح از سیستم گرمایشی و اطفای حریق با برپایی کارگاه های آموزشی به مدیران و معاونین مدارس، عوامل اجرایی و دانش آموزان، آموزش داده می شود.
استاندارد شدن وسایل گرمایشی
گفته می شود که استفاده از بخاری کهنه در مدارس استان کردستان ممنوع است و اغلب مدارس استان به یکی از سیستم های گرمایشی، موتورخانه گازی، گازوئیلی، پکیج و بخاری نفتی مجهز هستند. به گفته یک مقام مسئول در اداره کل آموزش و پرورش استان کردستان، برای جایگزینی بخاری های معیوب (با عمر بالا) مقرر گردید که حدود ۵۵۰ دستگاه بخاری تابشی از طریق سازمان نوسازی مدارس کشور تحویل استان شود که تا کنون ۹۱ دستگاه تحویل شده است. از سوی دیگر در سال ۹۱ مقرر شده بود از طریق شرکت گاز تعداد ۲۷۳ مدرسه در سطح استان به سیستم گرمایشی استاندارد مجهز شوند که فقط ۱۰ درصد این تعداد محقق شده است. ضمن آنکه مقرر شده در سال جاری مبلغ ۲/۶ میلیارد تومان برای تأمین سیستم گرمایشی مدارس استان از طریق سازمان نوسازی مدارس کشور به اداره نوسازی مدارس کردستان ابلاغ گردد.
در همین حال مهدی محمد علی مدیر، آموزگار دبستان روستای جیران منطقه کورانی در استان کردستان می گوید که هنوز برای گرم کردن کلاس های درس در آن روستاها و مناطق همجوار از بخاری نفتی استفاده می شود. وی در تماس تلفنی با نگارنده می گوید: متأسفانه به دلیل عدم اختصاص اعتبار از سوی آموزش و پرورش، مجبوریم برای تأمین نفت از خانواده دانش آموزان پول دریافت کنیم که این مسئله برای بنده به عنوان یک معلم بسیار آزار دهنده است.
مشکل اصلی کجاست و مقصر کیست؟
با آنچه گفته شد، تأمین وسایل گرمایشی از ضروریات مدارس بویژه در مناطق سردسیر و کوهستانی است و باید تمامی مدیران، خود را در برابر این موضوع، مسئول و پاسخگو بدانند. آتش سوزی مدرسه شهرستان شفت استان گیلان در بهمن ماه سال ۷۶، آتش سوزی در مدرسه روستای سفیلان در آبان ماه سال ۸۳، حادثه مدرسه شهید رحیمی درودزن فارس در آذر ماه سال ۸۵، آتش سوزی خوابگاه شبانه روزی دانش آموزی در سیستان و بلوچستان در آبان ماه سال ۱۳۸۹، آتش سوزی در دبیرستان شبانه روزی وابسته به دانشگاه چابهار آبان ماه سال ۹۰ و آتش سوزی در مدرسه دخترانه انقلاب اسلامی شین آباد در آذر ماه سال ۹۱ و جان باختن چند دانش آموز بی گناه به دلیل استفاده از بخاری های نفتی و غیر استاندارد به جای سیستم گرمایشی مناسب، از جمله حوادث تلخ و تأسفباری است که در صورت بی توجهی مسئولین، امکان تکرار آنها دور از ذهن نیست.
و حرف آخر در این زمینه را بد نیست که از زبان معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش بشنویم که مشابه آن را بارها در حوادث جاده ای و سفرهای هوایی از زبان مسئولین مربوطه شنیده و خوانده ایم؛ مهندس مرتضی رئیسی، بیشتر آتش سوزی های مدارس کشور را ناشی از خطای انسانی می داند و می گوید: نکات فنی استفاده از وسایل گرمایشی رعایت نشده است، لذا آموزش در این جهت باید کافی و دقیق صورت بگیرد. رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس در این باره می گوید: علی رغم اقدامات انجام شده، یک موضوع مربوط به نگهداری و استفاده از نیروهای فنی برای حفظ سیستم گرمایشی است. به همین لحاظ در کنار بحث دستگاه های استاندارد گرمایشی باید موضوع آموزش کافی و جامع توسط مدیران، معلمان و خدمتگزاران انجام شود که اگر باز اتفاق افتد، بتوانند جان دانش آموزان را نجات دهند.
محمد عمرانی – رسالت
