فرصت‌سوزی توریستی
شهروندان:
اهواز شهر مهمی است؛ هم از نظر صنعتی و هم از نظر توریستی. این شهر جاذبه‌های بسیاری دارد و نقاط بکر و کشف‌نشده‌ای که می‌تواند باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی شود. با این حال این شهر توریستی حال خوبی ندارد.
صبح‌ها، بوی بسیار بدی که ناشی از زباله‌سوزی در اطراف شهر است به مشام می‌رسد و این صرف‌نظر از بوی نامطبوعی است که در تمام شهر پراکنده شده. بویی که از رود کارون بلند می‌شود. آلودگی شهر اهواز به کارون هم سرایت کرده؛ این رود تاریخی که روزگاری در آن کشتی‌ها به تردد می‌پرداختند، حالا محل تلاقی فاضلاب شهری، صنعتی و کشاورزی است؛ درحالی‌که حجم آبش هم به شدت کاهش یافته. همه اینها، چهره مهربان و دوست‌داشتنی این شهر جنوبی در کشورمان را این روزها تبدیل به چهره‌ای خسته و درهم کرده است. چهره‌ای که می‌توانست جذابیتش، باعث جذب صدها و بلکه هزاران توریست از تمام دنیا در ایام مختلف سال شود.
ایران مهم‌ترین کشور توریستی خاورمیانه است، تنوع آب‌وهوایی در کنار اقلیم جغرافیایی، صرف‌نظر از جذابیت‌های تاریخی که از مهم‌ترین علت‌های جذب توریست در کشور به حساب می‌آیند ظرفیت بسیاری به کشور ما در جذب توریست افزوده است. جذابیت‌هایی که متاسفانه بخشی از آنها توسط مدیران و مسئولان ذیربط درک نشده یا آنچنان که شایسته است به آنها پرداخته نشده. به هر روی، صنعت توریسم با توجه به ظرفیت‌های توریستی کشور ما رشد موفقی نداشته و طبیعی است که این صنعت نوپا، در صورت بلوغ و شکوفایی می‌تواند برای کشور جنبه‌های مثبت فراوانی داشته باشد که کمترین آن، ارزآوری و جذب سرمایه‌های خارجی خواهد بود.
با این تعریف، باید تاکید کرد جنوب ایران با آب و هوای منحصربه‌فردش ازجمله مهم‌ترین بخش‌هایی است که توقع آن می‌رود تا صنعت توریسم را با توجه بیشتری در آن دنبال کرد. وجود خلیج‌فارس و دریای عمان همچنین رود کارون در ناحیه جنوب‌شرقی ایران، خود ظرفیت بزرگی است که توجه به آن مغفول مانده. اما آنچه را که در این مقال می‌خواهیم موردتوجه قرار دهیم، شهر اهواز و رود کارون است.
تاریخچه این شهر قدیمی
جنوب ایران شهرهای مهم بسیاری دارد. بندرعباس، آبادان، مسجدسلیمان و حتی جزیره‌هایی مثل کیش و قشم اما شاید یکی از مهم‌ترین آنها اهواز باشد. اهواز قدیمی‌ترین شهر خوزستان و مرکز استان خوزستان است که در کتیبه‌های باستانی از آن نام برده شده. این منطقه در زمان سلاطین ایلام شهری آباد و پرسکنه بوده که به‌نظر می‌رسد در حملات آشور بانیپال یا اسکندر ویران شده است.
این منطقه برخلاف ظاهر جدید آن که از دوره ناصرالدین‌شاه قاجار شکل گرفته ریشه در تمدن‌های ایلامی، اشکانی و ساسانی دارد. پل‌سفید(پل معلق)، پل‌سیاه(پل پیروزی)، هتل‌قو، کارخانه ریسندگی‌وبافندگی، مقبره علی‌بن مهزیار اهوازی، دانشکده ادبیات (سه‌گوش)، کاروانسرا و ساباط معین التجار، پل بند شادروان اهواز، بافت قدیمی اهواز و خانه قدیمی ماپار برخی از دیدنی‌های این منطقه را تشکیل می‌دهند. در اهواز ۵۰ کارگاه نقره‌کاری موجود است که لوازم آن با سبک مخصوص تهیه می‌شود و
مورد توجه مشتریان است. عبدالغفار نجم‌الملک در سفرنامه خوزستان خود می‌نویسد: «صنعت زرگری در تمام خوزستان رواج دارد، حتی در دهات و کپرهای فقیر و بیشتر برای ساختن گوشواره، آویز بینی، طوق گردن، خلخال و دست برنجی که فقیر و غنی استعمال می‌کنند.» از دیگر صنایع‌دستی اهواز می‌توان مسگری، نمدمالی و عبا، حصیر، بوریا و گلیم‌بافی را ذکر کرد.
صنعت در اهواز
اما شاید بتوان گفت مهم‌ترین شاخصه شهر اهواز، صنعتی بودن این شهر بزرگ است. از نظر صنعتی، شهرستان اهواز شاهرگ حیاتی استان خوزستان محسوب می‌شود و در آن کارخانه‌ها و کارگاه‌های بزرگ صنایع غذایی، معدنی، فلزی و شیمیایی تاسیس شده است. رونق کشاورزی و صنایع در منطقه سبب رونق بازرگانی شده و انواع تولیدات صنعتی از قبیل ورق آهنی، لوله، پروفیل، پارچه متقال، مخازن تحت‌فشار و مبدل‌های حرارتی، انواع آهن‌آلات، تولیدات کشاورزی مانند گندم، جو، تره‌بار و خرما از مهم‌ترین صادرات این منطقه محسوب می‌شود و البته مهم‌ترین بخش صنعتی شهر اهواز را تاسیسات نفتی تشکیل می‌دهد. تاسیسات این صنعت بزرگ و حیاتی باعث شده است تا مهاجران بسیاری از شهرهای کوچک و بزرگ اطراف به این شهر مراجعه کرده و در آن سکنی گزینند.
اهواز و هتل‌هایی که خوب نیست!
با این مقدمه نسبتا طولانی می‌توان گفت اهواز، کشش و ظرفیت بسیاری برای جذب توریست دارد. توریستی که به هر حال می‌تواند باعث رونق اقتصادی بیشتر این شهر شود اما با تمام این ظرفیت‌ها باید تاکید کرد اهواز فاقد هتل‌های بزرگ و با کیفیت است. شاید مهم‌ترین هتل‌های این شهر، هتل نیشکر و هتل نادری است. هتل‌هایی کوچک با کیفیتی نامناسب. به‌عنوان مثال اگر استانداردهای جهانی هتلداری را در بررسی کیفی مهم‌ترین هتل شهر اهواز دخیل بدانیم باید تاکید کرد هتل نادری ازجمله بی‌کیفیت‌ترین هتل‌های کشور به حساب می‌آید. این شاید ازجمله مهم‌ترین علت‌هایی باشد که باعث می‌شود دیگر هموطنان ما از اقامت در اهواز راضی بازنگردند. البته به غیراز هتل نادری، هتل‌ها، مسافرخانه‌ها و مهمانپذیرهای دیگری هم وجود دارند که بررسی کیفیت خدمات‌دهی آنها در این مقال نمی‌گنجد.
آلودگی اهواز
شهرهای صنعتی از صورت‌ها، گزاره‌ها، نشانه‌ها و مظاهر تمدن بی‌بهره‌اند. معمولا این شهرها در کشورهای توسعه‌یافته در ۲۰۰سال اخیر تشکیل شده و در کشور ما شاید قدمتی نزدیک به صد‌سال داشته باشند. اما در این میان، اهواز ازجمله شهرهایی است که بخشی از تمدن باستانی ما در آن شکل گرفته و امروز هم یکی از شهرهای مهم صنعتی کشور به حساب می‌آید.
شهری که اگر وجوه صنعتی آن را حذف کنیم، بخش مهمی از اقتصاد و صنعت کشور آسیب خواهد دید ولی با این حال، شاید یکی از دلایل عمده و مهمی که باعث می‌شود جذابیت‌های شهر اهواز در هاله‌ای از غبار فرو رود، آلودگی‌های این شهر صنعتی است؛ هم آلودگی‌های طبیعی این شهر مانند گرد و غبار و هم آلودگی‌های صنعتی. این دو آلودگی، دست به دست هم داده و چهره این شهر زیبا، دیدنی و توریستی را کدر کرده است؛ آلودگی هوای اهواز گاهی آنقدر زیاد می‌شود که هواپیماها اجازه پرواز یا فرود پیدا نمی‌کنند، چراکه از شدت آلودگی، میدان‌دید به شکل عجیبی کاهش می‌یابد. این تنها بخشی از آلودگی شهر اهواز است.
کارشناسان بسیاری درخصوص آلودگی شهر اهواز اظهارنظرهای متفاوتی کرده‌اند. اواخر دوره نهم ریاست‌جمهوری چند کارشناس آلمانی در این شهر حضور پیدا کرده و پس از بررسی آب شرب این شهر اعلام کردند که آب اهواز، مناسب نیست. اما این تنها اظهارنظری نبود که نشان داد آلودگی اهواز چقدر است.
الهام خاکسار، کارشناس محیط‌زیست استان خوزستان نیز در آبان‌ماه سال جاری اعلام کرده بود شهر اهواز از آغاز سال ۹۲ حتی یک روز پاک هم نداشته است. او سدسازی و انحراف مسیر آب را ازجمله عواملی دانسته که باعث تشدید وجود ریزگردها در هوای شهر اهواز می‌شود. از نظر این کارشناس محیط‌زیست، فقدان پوشش گیاهی نامناسب هم ازجمله عواملی است که باعث می‌شود تا هوای اهواز، این روزها ناخوش‌تر شود.
از دیگر سو، احمدرضا لاهیجان‌زاده چند روز پیش اعلام کرده بود؛ «درپی بارندگی‌های اخیری که در شهرهای استان خوزستان صورت گرفت، مشکلات تنفسی برای مردم منطقه به وجود آمد و بسیاری از مردم به مراکز درمانی مراجعه کردند.» وی با بیان این‌که همچنان آثار آلودگی در هوای اهواز وجود دارد، تصریح کرده بود؛ «هنوز علت مشخصی برای آلودگی هوای اخیر در این منطقه اعلام نشده است» و همین مجهول ماندن علت اصلی آلودگی شهر اهواز باعث شده تا چاره‌جویی برای رفع بحران بی‌نتیجه بماند.
البته این کارشناس شیمی که این روزها در جایگاه ریاست اداره‌کل محیط‌زیست استان خوزستان مشغول به فعالیت است، بعدتر در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها از علت اصلی آلودگی شهر اهواز پرده برداشته بود و اظهار داشت: «حدود ۶۵درصد آلودگی هوای کلانشهر اهواز بر اثر سوزاندن گاز همراه نفت است. ما نیز پیگیر این مساله هستیم.» سوزاندن گاز همراه نفت یعنی آتش همان لوله‌هایی که در تمام پالایشگاه‌ها به آسمان رفته و بی‌وقفه در تمام ساعات شبانه‌روز درحال سوختن است. حالا خود شما فکرش را بکنید، اهواز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شهرهای نفتی ایران، تعداد بسیار زیادی از تاسیسات نفتی را در خود جای داده است و طبیعتا همین دود ناشی از آتش پالایشگاه‌ها چقدر می‌تواند باعث آلودگی شود. آیا واقعا وزارت نفت می‌تواند با همکاری محیط زیست برای این لوله‌های بلند چاره‌ای بیندیشد؟
درنهایت…
به هر روی، رفع و رجوع آلودگی شهر اهواز مطالبه‌ای جدی است. مطالبه‌ای از سوی مردم این شهر که تاکنون هم البته به نتیجه نرسیده. مطالبه‌ای که بر سلامتی مردم این شهر تاثیر بسیاری گذاشته و البته از سوی دیگر، صنعت توریسم را نیز در این شهر با چالشی جدی مواجه کرده است. واقعا باید دید مسئولان ذیربط در دولت جدید، چه اقدام عاجلی برای حل این بحران خواهند کرد.
احسان حسینی‌نسب
شهروند
