افزایش ناهنجاری‌های مادرزادی ناشی از جنگ در عراق
شهروندان – مژگان صوابی‌اصفهانی*:
عراق آلوده شده است. 35میلیون شهروند عراقی هرروز که از خواب برمی‌خیزند، به کابوسی وحشتناک پا می‌گذارند. در عراق، انواع سرطان کودک و بزرگسال و ناهنجاری‌های مادرزادی فراوان شده است.
شرق نوشت: امروز سرطان‌های خانوادگی (یعنی ابتلای همه افراد یک خانواده به سرطان)، سرطان‌های خوشه‌ای (یعنی ابتلای خانواده‌های متعدد در یک منطقه به سرطان) و سرطان‌های مختلف و همزمان در یک فرد، در عراق متداول است.
نازایی زنان و عقیمی مردان، سقط‌جنین مکرر، مرده‌زایی و ناهنجاری‌های شدید مادرزادی (که بسیاری از آنها حتی در کتاب‌های پزشکی هم تعریف نشده‌اند) فراوان شده و رو به افزایش است. میلیون‌ها عراقی در چنین شرایط رقت‌باری برای بقا تلاش می‌کنند و از جامعه جهانی کمک می‌طلبند.
عاقبت پس از سال‌ها بی‌توجهی و بی‌عملی، تحت فشار شدید مردم و توجه رسانه‌های بین‌المللی به فاجعه بهداشت عمومی در عراق، تحقیق و پژوهش مشترکی توسط سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت عراق انجام شد. هدف این پروژه تحقیقاتی، تعیین میزان شیوع ناهنجاری‌های مادرزادی در عراق بود. این تحقیق در ماه می و ژوئن ۲۰۱۲ آغاز و در اوایل اکتبر ۲۰۱۲ تکمیل شد. بر اساس آنچه در وب‌سایت سازمان بهداشت جهانی اعلام شده، این تحقیق گسترده در بغداد (مناطق کرخ و الرصافه)، بصره، موصل، دیاله، انبار، سلیمانیه، بابل و ذی‌قار انجام شده است. این پژوهش نزدیک به ۱۱هزار خانواده ساکن در ۱۸ منطقه عراق را دربر می‌گیرد.
گزارش سازمان بهداشت جهانی محرمانه نگه داشته شده است
یک مقام عالیرتبه وزارت بهداشت عراق، مارس ۲۰۱۳، طی مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی، در بغداد، در این مورد گفت: «تمام مطالعات انجام‌شده توسط وزارت بهداشت، با شواهد محکوم‌کننده‌ای، حاکی از آن است که در عراق ناهنجاری‌های مادرزادی و انواع سرطان در حال افزایش است.» این مصاحبه بخشی از فیلم مستندی بود به نام «تولد در ماه نحس» در همین مستند دو نفر دیگر از محققان وزارت بهداشت عراق تایید می‌کنند که انواع سرطان و ناهنجاری‌های مادرزادی در عراق رو به افزایش است و این پدیده را «بحرانی بزرگ» برای نسل‌های آینده عراق تلقی می‌کنند. این محققان می‌گویند در سه منطقه بررسی‌شده (نینوا، انبار و نجف) همزمان، سرطان و ناهنجاری‌های مادرزادی رو به افزایش است. آنها این افزایش را با مواد منفجره‌ای مرتبط می‌دانند که در تهاجم آمریکا به عراق به کار گرفته شده است.
چرا چنین گزارش مهمی باید مخفی نگه داشته شود؟
در شرایط اضطراری که ما هم‌اکنون در عراق شاهد آن هستیم، واضح است که گزارش سازمان بهداشت جهانی باید به‌طور گسترده منتشر شود تا حمایت‌های بین‌المللی را جلب کند. انتشار این گزارش فراخوانی خواهد بود برای پزشکان متخصص، اپیدمیولوژیست‌ها، کارشناسان سم‌شناسی محیط‌زیست، درمانگران و متخصصان پالایش محیط‌زیست تا برای کمک به مهار این بحران بشتابند و زندگی انسان‌ها را نجات دهند. شش ماه تاخیر در انتشار این گزارش حساس، مایه نگرانی دانشمندان دست‌اندرکار بهداشت عمومی و محیط‌زیست شده است.
آنها نگرانند که مبادا این گزارش برای همیشه مکتوم و مسکوت بماند. در اعتراض به تاخیر پرهزینه انتشار این گزارش، ۵۸ نفر از دانشمندان و دست‌اندرکاران بهداشت عمومی و مدافعان حقوق بشر، نامه‌ای به سازمان بهداشت جهانی نوشته و خواستار انتشار فوری آن شدند. این نامه را دانشگاهیان عراقی، ایرانی، لبنانی، ژاپنی، اروپایی، استرالیایی و آمریکای‌شمالی امضا کرده‌اند.
چرا این گزارش مهم هنوز منتشر نشده است؟
یک پاسخ محتمل به این سوال، در ۲۶ ماه می ۲۰۱۳، در روزنامه «گاردین» مطرح شده است: این گزارش اظهارات اخیر «هانس وون‌اسپوتنک» معاون سابق دبیرکل سازمان ملل متحد را مطرح کرده است. به گفته «هانس وون اسپوتنک»: «دولت ایالات متحده تلاش کرد از نمونه‌برداری سازمان بهداشت جهانی در مناطق جنوب عراق که در آنجا اورانیوم فرسوده به کار گرفته شده بود، ممانعت کند. اورانیوم فرسوده در این مناطق باعث صدمات زیست‌محیطی و آسیب جدی به سلامت مردم شده بود.» اگر چنین دلایلی باعث تاخیر شش‌ماهه در انتشار گزارش سازمان بهداشت جهانی شده باشد، نگرانی در مورد این تاخیر بی‌دلیل نیست.
تحریم‌های مرگبار سازمان ملل متحد در عراق
به یاد بیاوریم که سازمان ملل متحد، تحریم‌های مرگباری بر عراق تحمیل کرد. این تحریم‌ها تا ۱۹۹۵ زیربناهای بهداشت عمومی عراق را کاملا متلاشی کرده بود. تحقیقی جنجالی که سازمان غذا و داروی سازمان ملل در این سال منتشر کرد، نشان می‌دهد که چگونه بیش از ۵۷۶هزارو۳۰۰کودک عراقی در نتیجه این تحریم‌ها جان سپردند. عراق در چنین شرایط آسیب‌پذیری بود که حمله آمریکا آغاز شد. گزارش آژانس خبری ام‌اس‌ان‌بی‌سی می‌گوید: «نیروهای آمریکایی، در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۵، شش‌میلیارد گلوله در عراق شلیک کردند (در حدود ۳۰۰هزار گلوله در ازای هر کشته). در همین سال‌ها آنها حدودا دوهزار تا چهارهزار تن بمب روی شهرهای عراق ریختند.
در واقع نیروهای آمریکایی طی این مدت میراث مهیبی از آلاینده‌های محیطی مانند انواع سموم تاثیرگذار بر دستگاه عصبی، سرب و جیوه در عراق از خود به جای گذاشتند.» اگر گزارش سازمان بهداشت جهانی در مورد نقایص مادرزادی و انواع سرطان در عراق در اختیار عموم قرار نگیرد، وضعیت فعلی سلامت مادر و کودک در عراق باز هم آسیب بیشتری خواهد دید. در گزارش سازمان بهداشت جهانی، میزان و روند فزاینده تولد نوزادان ناقص‌الخلقه در چندین منطقه عراق بررسی شده است.
این گزارش در عین حال نشان می‌دهد که کدام عوامل خطر می‌تواند به ایجاد این ناهنجاری‌های مادرزادی منجر شود. یافته‌های این گزارش برای اطلاع‌رسانی و اولویت‌بندی سیاست‌های بهداشت عمومی در عراق و در منطقه ضروری هستند. انتشار فوری این گزارش به منزله اولین قدم در راه جلب کمک‌های جهانی خواهد بود تا از ورود صدمات بیشتر به بهداشت و سلامت عمومی در عراق و در کل منطقه پیشگیری شود.
*متخصص شناخت آلودگی‌های محیط زیست، ساکن میشیگان
