بررسی آثار ویرانگر سلاح‌های شیمیایی بر سلامت غیرنظامیان
شهروندان – علی رحیمی:
در طول تاریخ، همیشه وقوع جنگ‌ها باعث بروز بیماری‌ها و گسترش جنگ‌ها می‌شد، اما در سال‌های اخیر و با گسترش فناوری‌های نظامی و استفاده از تکنولوژی برای پیشبرد اهداف نظامی، خسارت‌هایی که بر دو طرف درگیر در جنگ‌ها وارد می‌آید، بسیار بیشتر از سابق است اما همیشه در این درگیری‌ها، غیرنظامیان بیش از همه خسارت دیده‌اند.
شاید جنگ ویتنام یکی از مثال‌های خوب در این مورد باشد. آمریکا در جنگ ویتنام برای مقابله با ویت‌کنگ‌هایی که در جنگل‌ها مستقر شده و در آنجا پناه گرفته بودند، از انواع مختلفی از گازهای سمی استفاده کرد. یکی از گازها «عامل نارنجی» (Agent Orange) نام داشت که آمریکا به مقیاس زیاد از آن در جنگل‌ها استفاده کرد. حدود چهارمیلیون نفر این عامل را تنفس کردند و در نتیجه آن، حدود نیم‌میلیون کودک با نقص‌های مادرزادی به دنیا آمده‌اند.
ما هم‌اکنون پس از انجام صدهزار عمل جراحی رایگان در ۵۰ کشور، به این نتیجه رسیده‌ایم کودکانی که امروزه لب‌شکری هستند، نسل بعدی‌شان معلول و کودکانی که امروز معلولند، نسل‌بعدی‌شان لب‌شکری خواهند بود. دلیلش هم این است که بسیاری از ژن‌های انسان در اثر مواد شیمیایی حاصل از باروت توپ و تانک و دیگر اقلام تسلیحاتی، دچار جهش می‌شود و نتیجه آن نقص عضو در کودکان خواهد بود.
به همین دلیل است که تعداد این کودکان با نقص‌های مادرزادی در مناطق جنگی بسیار بیشتر از دیگر مناطق (حتی در جاهایی با شیوع گسترده ازدواج‌های فامیلی) است. باید دقت داشت گازهایی که از جنگ‌افزارها در محیط پراکنده می‌شود، برای سلامتی انسان‌ها آسیب‌رسان است و در این بین زنان باردار بیش از دیگران آسیب می‌بینند و ممکن است این گازها روی جنین‌های آنان نیز به شدت تاثیر بگذارد.
چیزی که باید در اینجا روی آن تاکید کنم آن است که به نظر من در تمام جنگ‌های دنیا، هیچ برنده‌ای وجود ندارد و هردو طرف بازنده‌اند. متاسفانه در جنگ‌ها آمار گلوله‌های شلیک‌شده را بررسی می‌کنند و می‌گویند که این تعداد گلوله توپ و تانک شلیک شده و اینقدر هزینه کردیم و در عوض اینقدر از خاک دشمن را تصرف کردیم، اما کسی محاسبه نمی‌کند که در این جنگ‌ها، چه صدمات روحی و روانی بر مادران و کودکان آنها وارد شده است.
آمریکا می‌گوید در جنگ عراق شش‌میلیارد گلوله شلیک کرده است، اما نمی‌گوید پس از اتمام جنگ و خروج نظامیان، چند کودک با نقص جسمی مادرزادی بر جای گذاشته‌اند. استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی و میکروبی و گازهایی مانند سارین، گاز خردل، عامل نارنجی و… صدمات و آسیب‌های جبران‌ناپذیری بر نسل کنونی و نسل‌های آینده بر جای خواهد گذاشت. بگذریم از اینکه آمریکا در جنگ عراق از اورانیوم ضعیف‌شده نیز استفاده کرد و اثرات زیست‌محیطی بسیار مخربی همانند اثرات انفجار چرنوبیل و فوکوشیما بر جای گذاشت.
زمانی که این نیروگاه‌ها آسیب دیدند و مواد پرتوزای آنان در محیط پراکنده شد، سازمان‌های مسوول در این زمینه گفتند به دلیل شدیدبودن اثرهای مواد پرتوزایی که پخش شده است، تا چند دهه می‌توان در اینجا زندگی کرد و محدوده‌ای چند کیلومتری را به‌عنوان منطقه خطر اعلام و ساکنان را از آنجا تخلیه کردند. مشابه چنین وضعیتی در جنگ عراق پیش آمد و هم‌اکنون عوامل شیمیایی «بمب‌های کثیف» (dirty bomb) پراکنده‌شده در محیط، به شدت بر سلامتی شهروندان، به ویژه نوزادان تاثیر می‌گذارد. به گفته کارشناسان، ممکن است این تاثیرهای ناخواسته تا پنج نسل آینده نیز مشاهده شود.
در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران که به مدت هشت‌سال ادامه داشت، این مواد آلاینده در غلظت کم و به مدت زیاد در محیط پراکنده بود، از طرف دیگر در جنگ آمریکا علیه عراق، این مواد در مدت کم اما با غلظت زیاد پراکنده شد. این مواد آلاینده علاوه بر آنکه بر سلامت شهروندان غیرنظامی تاثیر منفی داشت، آب و خاک منطقه را نیز آلوده کرده است و به همین دلیل زمین‌های کشاورزی منطقه نیز آلوده است که این آلودگی در محصولات کشاورزی منطقه نیز دیده می‌شود. اثر این مواد نیز بر حسب نوع آلاینده‌ها، تا مدت‌های طولانی در فرد و در محیط باقی می‌ماند.
خداوند بشر را آفرید تا با پیمودن سیر تکاملی خود، به مرتبه انسان بودن برسد، اما بشر در همان مرحله بشری مانده و با به‌کارگیری روش‌های جدید و نوین و استفاده از تسلیحات، دیگران را نابود می‌کند. متاسفانه گسترش شدید انواع سلاح‌های شیمیایی و میکروبی، آینده نوع بشر را به مخاطره انداخته است و امروزه یکی از نگرانی‌های جامعه جهانی، جان‌به‌در بردن بشر از میان این همه خطرات خودساخته است. شاید یکی از راه‌حل‌ها آن باشد که نهاد بشر به لحاظ تربیتی دگرگون شود و درک کند که همه ما (انسان‌های روی زمین)، همه اعضای یک خانواده‌ایم و برای آنکه بتوانیم مسالمت‌آمیز در کنار هم زندگی کنیم، نباید پول و انرژی خود را در زمینه‌های نامطلوبی همانند جنگ‌ها و ویرانی‌ها هزینه کنیم.
یکی از مهم‌ترین مواردی که باید به آن توجه داشت، آن است که این کودکان علاوه بر آنکه دچار ناتوانی‌های جسمی می‌شوند، در درازمدت به لحاظ روحی و روانی نیز آسیب می‌بینند. این کودکان به دلیل مشکلات جسمی خود، در تمام عمر باید در حسرت لبخند دیگران و همیشه آرزومند توجه و محبت اطرافیان باشند.
با توجه به پیامدهای نامطلوب و سنگین عوارض جسمی و روحی معلولیت‌های ظاهری و تاثیر آن در آینده زندگی شخصی و اجتماعی کودکان، سازمان‌های خیریه بسیاری در سراسر جهان می‌کوشند تا دردهایشان را التیام ببخشند. سازمان خیریه ما (www.operationsmile.org) نیز سعی می‌کند با انجام جراحی‌های رایگان کودکان بی‌بضاعت با نقص مادرزادی (که بسیاری از آنها در اثر پیامدهای جنگ پدید آمده است)، زندگی بهتری را برای آنان به ارمغان آورد. گفتنی است ما هم‌اکنون با توجه به مجوزهایی که سازمان‌ها و مقام‌های عالیرتبه ایران در اختیار ما قرار داده‌اند، در بیمارستان بنت‌الهدای مشهد این کودکان را جراحی می‌کنیم.
منبع: شرق
