کم‌آبی در انتظار یوزهای سیاه‌کوه
شهروندان:
پارک ملی سیاه‌کوه، که تا 7 سال پیش نام پارک به خود نگرفته بود، تا کمتر از دوماه دیگر به کم‌آبی دچار خواهد شد؛ کم‌آبی‌ای که گونه‌های جانوری منطقه را در معرض خطر قرار می‌دهد.
این منطقه که در سال ۸۶ طبق مصوبه شورای عالی محیط زیست عنوان پارک ملی را از آن خود کرد و قبل‌تر از آن در سال ۸۰ به مناطق حفاظت شده پیوست، طبق گزارشات فعالان محیط زیست منطقه، از مشکل کمبود آب برای گونه‌های جانوری برخوردار است و تمهیدات درنظر گرفته شده برای آبرسانی به حیات وحش منطقه تاکنون مورد پیگیری مسوولان منطقه قرار نگرفته است. این پارک با مساحت بیش از ۸۰ هزار هکتار در محدوده بین استان‌های یزد و اصفهان واقع شده که بخش‌های جنوبی این منطقه از نظر تقسیمات سیاسی کشوری در استان یزد و بخش‌های شمالی آن در استان اصفهان قرار دارد.
سیاه کوه از بکرترین پارک‌های ملی کشور به شمار می‌رود و با وجود ده‌ها گونه نادر جانوری و گیاهی از جمله ناشناخته‌ترین مناطق حفاظت شده دنیا و یکی از بلامعارض‌ترین مناطق در کشور است. اما دکتر محمدرضا اقبالی، که از فعالان محیط زیست منطقه محسوب می‌شود، اراده مسوولان محیط زیست استان برای رساندن آب به حیات وحش پارک را ناچیز می‌داند.
او در گفت‌وگو با خبرنگار ما، پارک ملی را تنها پارک ملی کاغذی می‌داند که مسوولان ذی‌ربط با بی‌توجهی به آن، امکان از دست دادن چند گونه باقیمانده یوزپلنگ آسیایی در این پارک را دارند. او که پزشک است و به خاطر دغدغه‌های محیط زیستی‌اش و پیگیری‌هایی که به عمل آورده، توانسته در ثبت منطقه به عنوان پارک ملی سهم داشته باشد، با گلایه از کم‌لطفی محیط زیست استان می‌گوید: «۲۵ سال بود که می‌خواستیم منطقه ارزشمند سیاه‌کوه به پارک ملی تبدیل شود که در نهایت موفق به انجام این کار شدیم. این پارک مشکلات زیادی به همراه دارد، از جمله این مشکلات می‌توان به مشکل کم‌آبی که استان همیشه در فصل گرم سال با آن مواجه بوده اشاره کرد، مشکلی که حیوانات پارک را فراری می‌دهد و در جست‌وجوی آب به مناطقی که برایشان مشکل ایجاد می‌کند، می‌روند.»
او به گونه‌های جانوری ارزشمند منطقه اشاره می‌کند و می‌گوید: امسال در سرشماری ۱۳۰۰ راس گزارش شده است. اتفاق خوب دیگر شناسایی هفت قلاده یوزپلنگ آسیایی است که از آنها فیلمبرداری و عکسبرداری شده است و مدارک مستند وجود دارد. گربه پالاس، زاغ بور، هوبره و ۱۰ گونه در خطر انقراض هم در این منطقه وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت سیاه‌کوه است. البته به جز اینها، گونه‌های جانوری و حتی گیاهی بسیار ارزشمند دیگری در پارک زندگی می‌کنند. می‌توان به راحتی گفت ۱۰ گونه نایاب ایران در این پارک زندگی می‌کنند.
این پزشک که برای رفع مشکلات آبی پارک و از بین نرفتن حیوانات، چاه آبی وقف کرده و آن را در اختیار محیط زیست استان قرار داده است، از چاه وقفی‌اش می‌گوید: «چاه آبی وقف کردیم اما کاغذ بازی‌های اداری مانع از این می‌شود که آب از این چاه به پارک ملی برسد. مسوولان باید همت و ۲۰ کیلومتر لولهکشی آب کنند تا آب به پارک برسد، که از همین کار هم دریغ کرده‌اند. از این رو هر سال کلی حیوان تلف می‌شوند یا در جاده‌ها تصادف می‌کنند. علت این اهمال را هم می‌توان در رقابت‌های شهرهای استان دید.»
دکتر اقبالی احمدآبادی که از او به عنوان پدر پارک ملی سیاه‌کوه یاد می‌شود از چگونگی از بین رفتن گونه‌های جانوری می‌گوید: «به علت گرما آب و برف منطقه در دو، سه ماه اول سال تبخیر شدید می‌شود، در نتیجه بسیاری از حیوانات در سال یا به خاطر تشنگی می‌میرند یا به مناطق دیگر می‌روند و شکار می‌شوند و از بین می‌روند. متاسفانه ما هر سال شاهد لاشه حیوانات در دره هستیم و این فاجعه هر سال تکرار می‌شود.»
اما دبیر انجمن حامیان میراث کهن اردکان از خشک بودن منطقه و کم‌آبی که به زودی گریبانگیر یزدی‌ها خواهد شد سخن به میان آورد. نادر پیری اردکانی با اشاره به چشمه‌ها و سنگ آب‌های منطقه که تامین‌کننده آب سیاه کوه هستند به خبرنگار ما گفت: «تامین آب پارک ملی سیاه‌کوه از چشمه ریز آب، قاسم وزیر، سنگ آب‌های چهل تغار و نردبان تامین می‌شود. آب منطقه محدود است، سنگ آب‌ها زیادند اما حداقل متوسط بارندگی در استان ۵۰ میلیمتر در سال است. بارندگی در بهار که تمام می‌شود سنگ آب‌ها هم کم‌کم محل ذخیره‌شان تمام می‌شود، چشمه‌ها هم که محدودند تا ۲۰ لیتر آب بیشتر نمی‌دهند، در واقع میزان ورودی آب‌شان به قطر یک لوله خودکار است، گوسفند‌ها که برای آب خوردن می‌آیند تمام می‌شود.»
او به چاهی دیگر که در اطراف پارک ملی سیاه‌کوه است، اشاره کرد و گفت: «در نزدیکی پارک، چاه آبی دیگری هم هست که کافی است کارهای اداری‌اش تمام شود، چاهی که قبلا متعلق به اداره راه بوده و الان تعطیل شده است اما هنوز آب دارد. فاصله‌اش از پارک هم ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر است. راه دیگری که می‌شود به آن فکر کرد این است که از انرژی اتمی که آب شهر را تامین می‌کند بخواهند که خط لوله آب به پارک بکشد.»
اما فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان یزد در خصوص کمبود آب شرب حیوانات سیاه‌کوه گفته‌های فعالان این منطقه را رد و اعلام کرد آب شرب برای حیات وحش سیاه‌کوه تامین شده است. علی‌اکبر کارگر، در این خصوص به زیست‌بوم گفته است: «در منطقه سیاه‌کوه ۱۴ آب انبار ساخته شده است که تمامی نقاط منطقه را پوشش می‌دهد و مشکل کم‌آبی نداریم.»
او در خصوص چاه وقفی دکتر اقبالی و درخواست لولهکشی فعالان منطقه گفت: «دکتر اقبالی زحمت کشیده‌اند و ۱۲ سال پیش چاهی را به محیط زیست اهدا کرده‌اند و سندش به نام محیط زیست خورده است. اما این چاه تا پارک ملی سیاه‌کوه ۲۱ کیلومتر فاصله دارد و اگر قرار باشد از آن چاه استفاده کنیم باید ایشان و دیگران کمک کنند و ما هم حمایت می‌کنیم تا با لولهکشی آب را وارد منطقه سیاه‌کوه کنیم.»
آب انبارهایی که فرمانده یگان حفاظت محیط زیست، آنها را تامین‌کننده آب مورد نیاز حیات وحش منطقه می‌داند از نگاه فعالان محیط زیست منطقه کفاف نمی‌دهند، آب انبارهایی که شاید برخی حیوانات تنها برای نوشیدن آب به آن مراجعه می‌کنند و آبی برای دیگر حیوانات باقی نمی‌گذارند.
اقبالی در خصوص اظهارات فرمانده یگان حفاظت محیط زیست یزد به خبرنگار ما گفته است: « ۱۴، ۱۵آب انبار در این منطقه ساخته شده که تنها به درد استفاده موقت می‌خورند. برای شترهایی که ورودشان به پارک ملی ممنوع است پروانه چرا گرفته‌اند، هر شتر به اندازه ۱۰۰ تا ۲۰۰ حیوان کوهی آب می‌خورد و در واقع تمام آبی که برای حیوانات این منطقه در نظر گرفته شده را تمام می‌کند. لولهکشی کردند اما حیوان پایش می‌رود روی آن و مقدار زیادی از آن تخلیه می‌شود. خیلی جزیی کفاف منطقه را می‌دهد. در ثانی، یوزپلنگ که نزدیک آب انبار نمی‌شود و از آن آب نمی‌خورد.»
او هزینه برآورد شده لولهکشی آب در منطقه را جزیی اعلام کرد و گفت: «این رقم در پنج سال پیش ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان برآورد شده بود. این هزینه در مقابل هزینه‌های بیهوده‌یی که هدر می‌رود چیزی نیست، آنچه دیده می‌شود این است که عزمی برای این کار وجود ندارد. آنچه مسلم است این است که اگر یک هوبره از این پارک را به یک عرب بدهیم حاضر است دورتادور پارک را لولهکشی کند. یا اگر یکی از یوزپلنگ‌هایمان را به دنیا دهیم حاضرند معادلش به ما طلا دهند. باید چیزی برای نسل آینده به جا بگذاریم، ما حاضریم روی پیراهن تیم ملی نقش یوزپلنگ را بیندازیم و مجسمه آن را در شهر نمایش دهیم اما خودش را که آخرین بازمانده‌های این گونه است، حفظ نکنیم. ما باید بدانیم که خداوند دیگر از این حیوان خلق نخواهد کرد.»
او معتقد است اگر مسوولان واقعا اینقدر از یک لولهکشی آب برای نجات گونه در معرض انقراضی که همه دنیا به ما چشم دوخته‌اند، عاجزند و نمی‌توانند ۲۰ کیلومتر را لولهکشی کنند از صندوق حیات وحش جهانی کمک بگیرند. اما مشکلات پارک تنها بی‌آبی در فصل گرم سال نیست، اقبالی کمبود امکانات حفاظتی را از دیگر مشکلات پارک عنوان می‌کند و می‌گوید: «این پارک ملی کاغذی مورد بی‌مهری مسوولان قرار گرفته است، فقط مشکلات کم‌آبی ندارد، امکانات حفاظتی این پارک به عنوان منطقه حفاظت شده هم ضعیف است، پارک نه مامور دارد و نه پاسگاه.»
غزل حضرتی
اعتماد
