بلای جان حیات‌وحش
شهروندان – هوشنگ ضیایی*:
همه‌ساله در کشور ما تعداد زیادی از گونه‌های مختلف جانوران وحشی به علل مختلف از جمله شکار غیرمجاز، تصادف با اتومبیل، تله‌گذاری، استفاده از طعمه مسموم و… تلف می‌شوند.
درمورد تعداد این حیوانات نمی‌توان آمار دقیقی ارایه داد زیرا در اکثر موارد، حیوانات حلال‌گوشت یا آنهایی که پوست زیبایی دارند توسط شکارچیان یا مردان محلی مورد استفاده قرار گرفته و حیوانات دیگر نیز به حال خود رها شده که پس از مدتی در طبیعت معدوم می‌شوند. به‌طور کلی می‌توان گفت تعداد حیواناتی که به‌صورت مرده یا زخمی توسط مردم یا ماموران محیط‌زیست مشاهده و گزارش می‌شوند کمتر از ۱۰درصد تعداد تلف‌شده هستند.
اکثر این‌گونه‌ها نیز حیوانات تصادفی یا زخمی هستند که شکارچیان نتوانسته‌اند آنها را پیدا کنند. درمورد شکار غیرمجاز جانوران وحشی، تله‌گذاری و استفاده از طعمه مسموم می‌توان به عواملی از قبیل ضعف سازمان حفاظت محیط‌زیست در اعمال قوانین شکار و صید، وجود بی‌ضابطه نزدیک به یک‌میلیون اسلحه در دست افرادی که اغلب آنها ناآگاه هستند و به هر جنبنده‌ای شلیک می‌کنند و مسایل فرهنگی و عدم‌احترام به حقوق حیوانات در کشور، اشاره کرد. اما در مورد تصادفات جاده‌ای که تعداد آن نیز همه‌ساله رو به افزایش است می‌توان عامل اصلی را افزایش احداث جاده‌ها در زیستگاه‌های حیوانات‌وحشی و در نظرنگرفتن مسیرهایی برای عبور جانوران وحشی دانست.
بر اساس اصول راهسازی، در اکثر کشورها در زمان طراحی برای احداث جاده‌ها و به‌خصوص جاده‌هایی که از زیستگاه‌های جانوران وحشی عبور می‌کنند یا در مسیر مهاجرت آنها قرار دارند محل‌های مناسبی برای تردد حیوانات وحشی در نظر گرفته می‌شود. در زمان احداث بزرگراه «یزد- کرمان» که از منطقه حفاظت‌شده «کالمند» که یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های آهو و یوزپلنگ به‌شمار می‌رود عبور می‌کرد، تذکراتی جهت حفظ یکپارچگی زیستگاه داده شد. از جمله پیشنهاد شد در منطقه‌ای مناسب که محل تردد آهوان، یوزپلنگ و سایر حیوانات است، تونلی برای عبور وسایط‌نقلیه احداث شود به نحوی که حیوانات بتوانند بدون هیچ ترسی از بالای آن رفت‌وآمد کنند.
متاسفانه به این توصیه عمل نشده و همه‌ساله شاهد تصادف تعداد زیادی آهو و یوزپلنگ‌هایی که در تعقیب آهوان هستند، می‌باشیم. به علت همین تصادفات، تعداد آهو در این منطقه به نصف کاهش یافته است. در پارک ملی «خجیر» واقع در جنوب‌شرق شهر تهران نیز به علت احداث جاده پارچین در منطقه‌ای کوهستانی و عدم‌رعایت ضوابط زیست‌محیطی، همه‌ساله تعداد زیادی قوچ و میش، کفتار، گرگ و پلنگ به علت تصادف با ماشین از بین می‌روند. در اکثر کشورهای دنیا اگر راننده‌ای با حیوانی تصادف کرد باید همانجا بایستد، پلیس و محیط‌زیست را مطلع کند. علاوه بر آن این راننده حق ندارد حیوان را به حال خود رها کرده و صحنه را ترک کند چراکه در این صورت جریمه‌شده یا به زندان می‌رود. متاسفانه اینگونه قوانین در کشور ما وجود ندارد.
*استاد دانشگاه
شرق
